BilişselBilim

Gestalt, 20. yüzyılın ilk yarısında Almanya'da ortaya çıkan ve bilişsel süreçler içerisinde özellikle algı ve algısal örgütlenme konularında yoğunlaşan bir psikoloji teorisidir. Gestalt psikolojisinin ana prensibi, zihnin kendi kendisini algıladığı şeylerde bir bütün görmeye organize etmesidir. Gestalt psikolojisinin bazı temel ilkeleri şunlardır: Yakınlık ilkesi. Benzerlik ilkesi. Tamamlama (kapatma) ilkesi. İyi gestalt ilkesi (Prägnanz ilkesi). Gestalt psikolojisi, tasarım, bilgisayarla görme ve terapi gibi alanlarda da kullanılır.

Gestalt kuramı, 20. yüzyılın ilk yarısında Almanya'da ortaya çıkan ve bilişsel süreçler içerisinde özellikle algı ve algısal örgütlenme konularında yoğunlaşan bir psikoloji teorisidir. Gestalt kuramının ana prensibi, zihnin kendi kendisini algıladığı şeylerde bir bütün görmeye organize etmesidir. Gestalt kuramının bazı ilkeleri şunlardır: Yakınlık ilkesi. Benzerlik ilkesi. Tamamlama (kapatma) ilkesi. İyi gestalt ilkesi (Prägnanz ilkesi).

Akıl, felsefede kavram oluşturma ve bunlara göre hükmetme kapasitesi olarak tanımlanır. Düşünme gücü, bilinçaltını yeniden yapılandırma ve hayatı olumlu yönde etkileme yeteneğine sahiptir. Akıl ve düşünme gücü arasındaki ilişki şu şekilde açıklanabilir: Zeka, bir meleke veya alışkanlık olup, bilinenlerden bilinmeyeni çıkarma ve delilleri kullanarak arama yapma yeteneğini ifade eder.

Bilişsel yük, bir bireyin bir görevi yerine getirirken zihinsel kaynaklarını kullanma derecesini ifade eder. Bilişsel yük teorisi, öğrenme görevlerinin oluşturduğu bilgi işleme yükünü yönetmeyi amaçlar. Teoriye göre üç bilişsel yük türü vardır: Asıl (içsel) bilişsel yük. Konu dışı (dışsal) bilişsel yük. Etkili (ilişik) bilişsel yük. Bilişsel yük, çalışma belleğinin kapasitesini aştığında öğrenme verimsiz hale gelir ve performans düşer.

Solomon Paradoksu, insanların kendi meseleleri yerine başkalarının meseleleri üzerinde düşünürken daha tarafsız, mantıklı ve bilgece hareket etmelerini ifade eden bir kavramdır. Bu kavram, 2014 yılında Igor Grossmann ve Ethan Kross tarafından gerçekleştirilen bir çalışma ile ortaya atılmıştır. Solomon Paradoksu'nun ortaya çıkmasının bazı nedenleri: Duygusal bağlılık: Kendi sorunlarımıza duygusal olarak bağlı olduğumuz için mantıklı düşünme yetimiz zayıflayabilir. Objektif bakış açısı: Başkalarının sorununa daha mesafeli bir şekilde yaklaşıldığı için duygusal kararlardan öte mantıksal çıkarımlar yapılabilir. Bu paradoksun üstesinden gelmek için, dışarıdan bakmayı öğrenmek ve sorunlarımızı yazıya dökmek gibi yöntemler önerilmektedir.

Bilişsel bilim okuyanların çalışabileceği bazı alanlar: Akademik araştırmalar: Bilişsel testler ve değerlendirme araçları geliştirme. Sağlık kurumları: Nörolojik bozuklukları ve öğrenme güçlükleri olan bireylerle çalışma. Araştırma merkezleri: Bilişsel rehabilitasyon çalışmaları. Eğitim kurumları: Eğitimle ilgili alanlar. Danışmanlık firmaları: İnsan-bilgisayar arayüzü tasarımı ve insan faktörleri araştırması gibi teknolojiyle ilgili alanlar. Bilişsel bilim, psikoloji, dilbilim, felsefe, bilgisayar bilimi ve nörobilim gibi birçok farklı disiplinden bilgi ve beceriler içerir.

Bilişsel yaklaşım bilgi işleme modeli dört aşamadan oluşur: 1. Kodlama. 2. Depolama. 3. Geri getirme. 4. Dönüştürme.

İnsan bilgisinin sınırlı olmasının bazı nedenleri: Bilişsel sınırlar. Eğitim eksiklikleri ve kaynak yetersizlikleri. Toplumsal normlar, dini dogmalar ve kültürel tabular. Bilgiye erişim engelleri. Duyu organlarının sınırlılığı. Ayrıca, Friedrich Nietzsche'ye göre obskürantizm, yani bilginin kasıtlı olarak zorlaştırılması veya engellenmesi, bireylerin özgür düşünmesini engelleyen ve toplumsal gelişimi durduran bir unsurdur.

Evet, bilinç oluşumu için beyin gereklidir. Beyin, duyusal girdileri işleyerek ve sinirsel devreler aracılığıyla istatistik veriler organize ederek bilinci yaratır. Searle'ün görüşüne göre, beynin bilinci meydana getirebilmesi için yeterli nedensel güce sahip olması gerekir.

Sinestezi, bir duyusal uyarıcının varlığının başka bir duyusal uyarıcıyı da etkilemesi ve aktifleştirmesi durumu olarak tanımlanır. Sinestezi yaşayan kişiler, küçük yaşlardan itibaren bir harfe bakarken onu belli bir renkte görebilir, harfin tadını aldığını hissedebilir ya da bir sesi olduğunu duyumsayabilir. Sinestezi, beynin duyusal bölgeler arasındaki artan iletişimden kaynaklandığı değerlendirilir ve bu durum duyuların birleşmesine yol açar. Sinestezinin bazı türleri şunlardır: Grafem-renk sinestezisi. Kromestezi. Sinestezi, bir hastalık veya tıbbi bir problemin işareti sayılmayan, beyinle ilgili bazı durumların yansıması olarak değerlendirilir.

Bilişsel bilimlerin bazı kullanım alanları: Eğitim: Öğrenme süreçlerinin daha iyi anlaşılması ve eğitim yöntemlerinin geliştirilmesi. Sağlık: Hafıza ve dikkat gibi bilişsel süreçlerin iyileştirilmesi, nörolojik hastalıkların anlaşılması ve tedavisi. Teknoloji: Yapay zekâ ve robotların geliştirilmesi, zeki araçların oluşturulması. Psikoloji: İnsan davranışlarının ve zihinsel süreçlerin açıklanması, psikolojik bozuklukların değerlendirilmesi ve tedavisi. Bilişsel bilimler, disiplinler arası bir yaklaşım olduğu için dilbilim, felsefe, nörobilim ve bilgisayar bilimi gibi alanlarla da işbirliği yaparak daha kapsamlı ve bütünsel bir anlayış sunar.

Kırmızı Araba Teorisi, bireylerin çevrelerindeki bilgileri nasıl işlediklerini ve hangi detaylara odaklandıklarını açıklayan psikolojik bir kavramdır. Bu teoriye göre: Seçici dikkat. Bilinçaltı tercihler. Ticari ve yatırım stratejileri. Kırmızı Araba Teorisi, siber güvenlik bağlamında da kullanılabilir; tehditlere dikkat etmeye başlandığında, bu tür riskler daha sık fark edilir.

Bilişsel sinirbilim laboratuvarında yapılan bazı çalışmalar şunlardır: Farklı eğitim yöntemlerinin veya materyallerinin öğrenciler üzerindeki etkisinin araştırılması. Beyindeki aktivasyonlara göre konunun ne ölçüde katılımcılar tarafından öğrenilebileceğinin tahmin edilmesi. Verilen eğitimlerin beyinde gerçekten bir değişime neden olup olmadığının incelenmesi. Bilişsel yetilerin incelenmesi için çeşitli teknik ve yazılımların kullanılması. Göz takip cihazı ile katılımcıların göz hareketlerinin kaydedilmesi. fNIRS ve EEG cihazları ile bilişsel faaliyetlere ilişkin beyin aktivitelerinin izlenmesi. MR ve fMRI verilerinin analiz edildiği güçlü bilgisayarların kullanılması. tDCS yöntemiyle yapay lezyonlar oluşturularak beyin işleyişinin şekillendirilmesi. Klinik gruplarla yapılan çalışmalar için bilişsel yetileri ölçen testlerin geliştirilmesi.

İnsanların aptallaşmasının bazı nedenleri: Yanlış ve gerçeklikle bağdaşmayan eğitim: Çocuklar, gerçek dışı varsayımlar ve hurafelerle koşullandığında, bu bilgiler gerçekmiş gibi kabul edilir ve bu durum akıl yürütmeyi bozar. Teknolojinin etkisi: Hayatın her noktasında kolay çözümler arayışı, insanları pasif hale getirir ve sorgulama yetilerini kaybetmelerine yol açar. Aptallaştırıcı maddeler: İnsanlar, vicdanlarını bastırmak veya kötü eylemlerini gizlemek için alkol ve diğer aptallaştırıcı maddelere başvurabilir. Ancak, insanın doğuştan sahip olduğu akıl ve zeka zamanla gelişmez veya azalmaz.

Evet, "kognitif" ve "bilişsel" aynı anlama gelir. "Kognitif" kelimesi, Fransızca kökenli olup "bilişsel" anlamına gelir.

Hayır, önyargı ve bilişsel önyargı aynı şey değildir. Ön yargı, bir kişi veya gruba karşı genellikle yanlış veya eksik bilgiye dayalı olarak oluşan olumsuz bir tutumdur. Bilişsel önyargı ise, çevredeki kişi, olay ve durumları değerlendirirken kararları etkileyen bir düşünce sistemidir. Bilişsel önyargılar, ön yargının bir türü olarak kabul edilebilir, ancak ön yargı daha geniş bir kavramdır.

Düşünmenin iki sistemi, Daniel Kahneman'ın "Hızlı ve Yavaş Düşünme" kitabında tanımlanan Sistem 1 ve Sistem 2 olarak adlandırılır. Sistem 1: Hızlı ve otomatik çalışır, çok az çaba gerektirir veya hiç gerektirmez. Sezgilere dayalıdır ve neredeyse refleksif olarak çalışır. Rutin konularda kullanılır. Sistem 2: Yavaş ve bilinçli çalışır, bilinçli bir çaba gerektirir. Analitik ve düşünceli bir süreçtir. Karmaşık sorunları çözmek ve kararları değerlendirmek için kullanılır.

Bilginin şeması farklı bağlamlarda farklı anlamlara gelebilir. İşte bazı örnekler: Veri akış şeması. Bilişsel şema. Bilgi şeması. Şema (yapısal veri).

Durumsal farkındalık, çevredeki unsurların zaman ve mekân boyutlarında algılanması, anlamlarının karşılaştırılması ve yakın gelecekteki durumlarının tahmin edilmesidir. Özetle: - Durumsal farkındalık, çevresel unsurların algılanması ve yorumlanması ile ilgilidir. - Bilişsel farkındalık, zihinsel süreçlerin ve davranış kalıplarının anlaşılması ile ilgilidir.

Beyin kodlama, bilginin beyinde nasıl temsil edildiğini ve işlendiğini anlamak için yapılan araştırmaları ifade eder. Beyinde bilgi kodlama türleri: Sembolik kodlama: Bilginin dil ile ilişkili semboller aracılığıyla depolanması. Bedenlenmiş kodlama: Bilginin duyusal ve motor deneyimlerle ilişkilendirilerek depolanması. İkili kodlama, bilginin hem duyusal hem de dil ile ilişkili olarak beyinde temsil edildiğini öne sürer. Beyin kodlama teknikleri ayrıca, zihinsel süreçleri optimize etmek ve beyin performansını geliştirmek için kullanılan yöntemleri de kapsar. Beyin kodlama konusunda kesin bir açıklama henüz bulunamamıştır, ancak bu konudaki araştırmalar devam etmektedir.