Önyargı

Kör nokta terimi iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Otomotiv: Kör nokta, sürüş esnasında aracın yan ve dikiz aynalarından görülmeyen yerleri ifade eder. 2. Psikoloji: Kör nokta illüzyonu, insanların kendi önyargılarını hafife alma veya farkında olmama eğilimini ifade eder.

Önyargı, bir kimse veya bir olayla ilgili yeterli bilgi edinmeden geliştirilen tutumlara, önceden edinilmiş olumlu veya olumsuz yargılara verilen isimdir. Önyargı örnekleri: "Bu arabayı Ahmet Usta’dan başka kimse tamir edemez". "Göreceksin, bu iş haftaya kadar bitmeyecek". "Onun bizimle gelmeyeceğinden eminim". "Sen bu sınavı kazanamazsın". "Kupayı kesin bizim takım alacak". Ayrıca, kalıp yargı olarak adlandırılan ve belirli bir kişi veya gruba yönelik genelleştirilmiş olumlu veya olumsuz değerlendirmeler de önyargı örnekleri arasında yer alır. Kalıp yargı örnekleri: "Kadınlar duygusaldır". "Japonlar çok çalışkandır". "Pahalı olan ürünler kalitelidir".

"12 Kızgın Adam" (12 Angry Men) filmi, bir jüri üyesinin, diğer on bir jüri üyesini şüphelinin suçsuz olduğu konusunda ikna etme çabalarını anlatır. Filmde, yoksul bir 18 yaşındaki gencin babasını öldürmekle suçlandığı bir dava konu edilir. Bu süreç boyunca, filmin mesajı, ön yargıların ve kişisel sorunların karar alma üzerindeki etkisi ve makul şüphenin önemi üzerine kuruludur.

Önyargılı insanlar genellikle şu şekilde davranır: 1. Kalıp Yargılar (Stereotipler): Belirli gruplar hakkında genellemeler yaparak, o grubun tüm üyelerini aynı özelliklere sahip olarak görürler. 2. Hızlı Yargıya Varmak: Yeterli bilgi olmadan bir kişi veya durum hakkında olumsuz veya haksız bir sonuca varırlar. 3. İnsanları Kategorize Etmek: Bireyleri sadece belirli bir gruba ait oldukları için farklı şekilde muamele ederler. 4. Savunmacı veya Saldırgan Tavırlar: Farklı düşünce ve davranışlara karşı savunmacı veya saldırgan bir tutum sergilerler. 5. Gizli ve Bilinçsiz Önyargı: Farkında olmadan belirli gruplar hakkında önyargılı tutumlar sergilerler. Bu tür önyargılı davranışları aşmak için empati kurmak, eğitim almak ve farklı kültürleri tanımak önemlidir.

Önyargı ve stereotip kavramları birbiriyle ilişkili olsa da farklı anlamlar taşır: 1. Önyargı: Herhangi bir konu, durum veya kişi hakkında yeterli bilgiye sahip olmadan önce oluşan, genellikle olumsuz düşüncelerden oluşan bir yargıdır. 2. Stereotip: Belirli birey türleri veya gruplar hakkında yaygın olarak benimsenen genellemelerdir.

Zootopya filmi, hayvanların yaşadığı bir dünyada önyargı ve ayrımcılığı ele alarak anlatmak istiyor. Filmin ana teması şu soruları sorguluyor: - Stereotipler neden var ve bu stereotipler nasıl oluşur? - Farklılıkların bir arada yaşaması mümkün mü ve bu farklılıklar nasıl kabul edilebilir? Ayrıca, hukuk sistemi ve yolsuzluk gibi konuları da işleyerek, izleyiciye empati ve anlayışın önemini vurguluyor.

"Aşkın Gözü Kördür" (Un homme à la hauteur) filmi, başarılı ve bekar bir avukat olan Diane'in, telefonunu kaybetmesi ve bu telefonu bulan Alexandre ile tanışması üzerine kuruludur. Diane, Alexandre'ı çok kibar ve etkileyici bir adam olarak bulur, ancak tek bir sorun vardır: Alexandre'ın boyu Diane'den oldukça kısadır. Film, önyargıları ve insanların dış görünüşlerine göre yargıda bulunmalarını eleştirirken, aynı zamanda aşkın her engeli aşabileceğini anlatır.

Ön yargıların oluşma nedenleri çeşitli ve karmaşıktır, genellikle birden fazla faktörün etkisiyle ortaya çıkar: 1. Engellenme: Çocukluk dönemindeki engellenmeler, ilerleyen yıllarda duygusal gerilimler olarak kendini gösterebilir ve bu gerilimler önyargı olarak ortaya çıkabilir. 2. Kusurlu kişilik ve zayıf karakter: Nevrotik insanların güvensizlik ve anksiyete gibi duyguları, önyargıların bir kaynağı olabilir. 3. Sosyokültürel faktörler: Toplumun ve kültürün etkisi, etnik köken algıları, farklı yaşam tarzları ve düşünce biçimleri gibi çevresel faktörler önyargıların gelişiminde kritik öneme sahiptir. 4. Kalıpyargılar (stereotipler): Zihinsel şablonlar olan kalıpyargılar, farklı grupları veya bireyleri değerlendirirken kullanılır ve önyargılara zemin hazırlar. 5. Bilgi eksikliği: Yeterli bilgiye sahip olmamak, insanları yanlış yargılara yönlendirebilir. Ayrıca, medya ve sosyal çevre de önyargıların oluşmasında rol oynayabilir.

Önyargının en büyük zararı, toplumsal ve bireysel ilişkilerde yarattığı olumsuz etkilerdir. Önyargının diğer önemli zararları şunlardır: - Ayrımcılık ve dışlanma: Önyargılar, insanların hak ettikleri fırsatları kaybetmelerine ve haksız yere dışlanmalarına yol açar. - İletişim sorunları: Önyargılı yaklaşımlar, karşılıklı anlayışı engelleyerek ilişkileri zayıflatır. - Psikolojik etkiler: Önyargı, bireylerin özgüvenlerini azaltabilir ve kendilerini değersiz hissetmelerine neden olabilir. - Yanlış kararlar: Önyargılar, eksik veya yanlış bilgilere dayanarak aceleci ve adaletsiz kararlara yol açabilir.

Basmakalplaşma ve basmakalıp yargı kavramları şu şekilde açıklanabilir: 1. Basmakalplaşma: Bu terim, sıradan ve önyargılı genellemelerle değişmez kalıpların oluşması durumunu ifade eder. 2. Basmakalıp Yargı: Bireyler, toplumsal kümeler veya kurumlar üzerine verilen duygusal yüklü, yalınkat ve ortaklaşa yapılan yargıları ifade eder.

Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğüne göre "önyargılı olmak" ifadesi, "kaynaklara bağlı kalmadan peşin olarak fikirlerini belirtmek" anlamına gelir.

"Seat Me" adlı eserin konusu, iki ana karakterin, Joe ve Ravi'nin, beşinci sınıflarının ilk haftasında yaşadıkları deneyimleri anlatır. Hikaye, Ravi'nin Hindistan'dan Amerika'ya taşınmasıyla başlar ve okul hayatına uyum sağlama çabalarını işler. Eser, aynı zamanda önyargıların yanlış olabileceğini ve arkadaşlığın önemini vurgulayan temalar da içerir.

Stereotip — bir grup ya da kavramla ilgili yapılan genelleme ve önyargıları ifade eden bir terimdir. Diğer anlamları: 1. Basımcılıkta — matris kâğıdı kullanarak formaları, klişeleri ve metinleri çoğaltmaya yarayan yöntem. 2. Sosyal bilimlerde — sosyal bir grubun içinde olan ve içinde bulunduğu grubu en iyi temsil eden özellikleri taşıyan, örnek gösterilebilecek kişi.

Önyargının zararları hem bireysel hem de toplumsal düzeyde çeşitli olumsuz sonuçlar doğurabilir: Bireysel Zararlar: 1. İlişkilerin Zedelenmesi: Önyargı, kişiler arası ilişkileri bozar ve güvensizlik, şüphecilik gibi sorunlara yol açar. 2. Yalnızlaşma: Önyargılı bireyler toplumdan uzaklaşır ve yalnızlaşır. 3. Psikolojik Sorunlar: Önyargı, kişinin özsaygısını zedeler, stres ve kaygı gibi psikolojik sorunlara neden olabilir. Toplumsal Zararlar: 4. Ayrımcılık: Önyargı, ırk, cinsiyet, din gibi faktörlere dayalı ayrımcılığa yol açar. 5. Sosyal Çatışmalar: Farklı gruplar arasında gerilim ve çatışmaları artırır. 6. Adaletsizlik: Önyargı, adil olmayan davranışlara ve eşitsizliğe sebep olur. Önyargıyı azaltmak için empati kurmak, toplumsal teması artırmak ve eğitim yoluyla bilinçlendirmek önemlidir.

Zootropolis: Hayvanlar Şehri filmi, farklı türdeki hayvanların bir arada yaşadığı modern bir metropolde geçen polisiye bir öyküyü anlatıyor. Filmin temel mesajı, ön yargıları kırarak herkesin istediği her şeyi yapabileceği ve imkansız görünen şeylerin bile azim ve zeka ile aşılabileceği üzerine kuruludur.

Zootropolis: Hayvanlar Şehri (Zootopia) farklılıkların bir arada yaşadığı bir dünyada önyargılar ve toplumsal düzen üzerine bir hikaye anlatıyor. Filmin konusu, polis olmak isteyen tavşan Judy Hopps'un, büyük ve sert mizaçlı hayvanların olduğu bir yerde kendini kanıtlama çabasını takip ediyor. Film, aynı zamanda medeniyet, eşitlik ve karşılıklı saygı temalarını da işliyor.

Mucize: Aşk 2 filmi, Aziz ve Mızgin çiftinin hikayesini anlatıyor. Konu: Aziz, bir dağ köyünde yaşayan engelli bir gençtir. Aziz, karısı Mızgin için engellerinden kurtulmak ve onun için mucizeler gerçekleştirmek üzere büyük bir azimle mücadele eder.

"Gran Torino" filmi, önyargı ve şiddet temalarını işleyerek, farklı dünyaların karşılaşmasını ve birliktelik düşüncesini anlatır. Filmin özeti şu şekilde özetlenebilir: Kore Savaşı gazisi Walt Kowalski, Michigan'daki mahallesinin ve dünyanın değişimine rağmen eski önyargılarını koruyan yalnız bir yaşlıdır. Kowalski, Hmong genç Thao'nun çeteye katılmak için arabasını çalmaya çalışmasıyla bir dostluk kurar ve bu genç adamı, çetenin diğer üyelerinden korumaya çalışır.

Bias yapmak, önyargılı davranmak veya sistematik hata yapmak anlamına gelir. Bu terim, özellikle veri bilimi ve yapay zeka alanlarında, verilerin toplama, işleme veya analiz edilme süreçlerinde yapılan hatalar sonucu ortaya çıkan sapmaları ifade etmek için kullanılır.

"Hıçkırık" (Hichki) filmi, Tourette sendromu adı verilen nörolojik bir rahatsızlığa sahip olan ve bu nedenle toplumda dışlanan Naina Mathur'un hikayesini anlatıyor. Film, önyargıları kırmayı ve bireysel farklılıklara saygı göstermeyi vurguluyor. Ayrıca, eğitim sisteminin tek tip ve standart işleyişine de eleştiri getiriyor ve eğitimin bireysel zorluklara yeterince önem vermediğini öne sürüyor.