SosyalPsikoloji

İlk intibanın önemli olmasının bazı nedenleri: Uzun süre akılda kalır. İletişimin ve ilişkilerin temelini oluşturur. Fırsatları doğrudan etkiler. Güven ve inanç oluşturur. İlişkilerin derinleşmesine olanak tanır. Profesyonel ve kişisel gelişimi etkiler. Sosyal bağlantıları şekillendirir. İlk intiba, genellikle 10-20 saniye içinde oluşur ve bu süreçte karşı tarafta sadece içgüdüsel bir izlenim bırakılır.

Önyargı ve stereotip arasındaki temel fark, kapsam ve oluşum şekilleridir: Önyargı, bir kişi veya grup hakkında önceden oluşturulmuş, genellikle olumsuz olan bir görüş veya düşüncedir. Stereotip ise, bir gruptaki insanların belirli özellikleri hakkında genelleme yapma eğilimidir. Özetle, önyargı daha özel ve genellikle olumsuz düşünceler içerirken, stereotip düşüncelerin genelleştirilmiş versiyonudur.

Psikoloji için okunabilecek bazı makaleler şunlardır: Gülsen Erden ve Gökçe Gürdil'in "Savaş Yaşantılarının Ardından Çocuk ve Ergenlerde Gözlenen Travma Tepkileri ve Psiko-Sosyal Yardım Önerileri" başlıklı makalesi. Ruşen Işık ve Nuray Sakallı-Uğurlu'nun "Namusa ve Namus Adına Kadına Uygulanan Şiddete İlişkin Tutumlar Ölçeklerinin Öğrenci Örneklemiyle Geliştirilmesi" başlıklı makalesi. Dilek Şirvanlı Özen'in "Ergenlerde Anneden Algılanan Kabul/İlgi ile Benlik-Algısı Arasındaki İlişki: Babadan Algılanan Kabul/İlginin Aracı Rolü" başlıklı makalesi. Zehra Yaşın Dökmen'in "Menopoz, Beden İmgesi ve Ruh Sağlığı" başlıklı makalesi. Neşe Erol ve Özgür Öner'in "Çocukluk Korkuları" başlıklı makalesi. Ayrıca, psikoloji ile ilgili makale ve kitapların bulunabileceği bazı kaynaklar şunlardır: psikolog.org.tr. evrimagaci.org. Psikoloji ile ilgili makale ve kitap okurken, bir hastalık tanısı koymanın yalnızca psikiyatri hekimleri tarafından yapılabileceğini göz önünde bulundurmak önemlidir.

Milgram deneyi, insanların otorite sahibi bir kişi veya kurumun isteklerine, kendi vicdani değerleriyle çelişmesine rağmen itaat etmeye ne ölçüde istekli olduklarını ölçmek amacıyla yapılan bir deneyler dizisinin genel adıdır. Deneyi, Yale Üniversitesi psikologlarından Stanley Milgram gerçekleştirmiştir. Deneyin amacı: Özellikle II. Dünya Savaşı’nda Alman askerlerinin güçlü bir otoriteden gelen emirlere itaat etmesi sebebiyle milyonlarca insanın ölmesi, bu deneyin çıkış noktalarından biri olmuştur. İnsanların otorite olarak gördüğü kişiye itaat etmesi ve bu sebeple başkalarına zarar verebilecek aksiyonlar dahi alabilmesi gözlemlenmiştir. Deneyde üç rol bulunmaktadır: 1. Denek. 2. Aktör. 3. Araştırmacı. Deneyin sonuçları: Deneklerin neredeyse birçoğu rahatsızlık duysa da, %65’inin otorite karşısında emirleri uygulayarak 450 voltluk şoku öğrencilere uygulamayı sürdürdüğü gözlemlenmiştir. Milgram, bu deneyden yola çıkarak “törecilik teorisi”ni geliştirmiştir.

Robert Cialdini'nin iknanın 6 ilkesi şunlardır: 1. Karşılıkta Bulunma (Reciprocity). 2. Tutarlılık ve Bağlılık (Consistency and Commitment). 3. Toplumsal Kanıt (Social Proof). 4. Otorite (Authority). 5. Beğenme (Liking). 6. Azlık (Scarcity).

Asch deneyinin sonuçları önemlidir çünkü: Bireyin gruba uyum sağlama eğilimini gösterir. Normatif ve bilgisel etki gibi kavramları açıklar. Farklı faktörlerin uyum üzerindeki etkisini belirler. Toplumsal uyum ve uyum sağlama davranışının anlaşılmasına katkı sağlar.

İkna psikolojisi, çeşitli kuramlara dayanmaktadır. Bunlardan bazıları: Sosyal Yargı Kuramı. İşlevsel Kuram. Rosenberg ve Abelson’un Bilişsel Dengeleme Kuramı. Osgood ve Tannenbaum’un Uygunluk Kuramı. Bilişsel Çelişki Kuramı. Ayrıca, Robert B. Cialdini'nin "İknanın Psikolojisi" adlı kitabında, ikna sürecinin temelinde yer alan altı ilke (karşılıkta bulunma, tutarlılık, toplumsal kanıt, sevgi, otorite ve azlık) üzerine kurulu bir analiz sunulmaktadır. İkna psikolojisinin dayandığı diğer kuramlar ve ilkeler hakkında daha fazla bilgi için ilgili kaynaklara başvurulması önerilir.

İknanın en güçlü silahı olarak farklı görüşler bulunmaktadır. Hikaye anlatma. Sosyal kanıt. Problem ve çözüm sunma. Empati kurma. Aşk. İkna yöntemleri, duruma ve hedef kitleye göre değişiklik gösterebilir.

Eşlerin evde kavga etmesinin bazı yaygın nedenleri: İletişim eksikliği. Kişilik farklılıkları. Stres ve baskılar. Bencilleşme ve esnekliği kaybetme. Ailevi sorunların devam etmesi. Para ve maddi konular.

"Komşunun Tavuğu" filmi, kocasından ayrılan bir kadının mirası alabilmek için yaptığı sahte evliliği ve bu süreçte eski kocasının aşkını sınamasını konu alır. Türkan, dayısından kalan mirası alabilmek için evli gibi davranması gerektiğini öğrenir; aksi takdirde miras kuzeni Senih'e kalacaktır.

Gustave Le Bon'un "Kitleler Psikolojisi" kitabı, kitlelerin bilinçaltı içgüdüleriyle hareket ettiğini ve kolayca manipüle edilebileceğini savunur. Le Bon'un kitabında öne çıkan bazı görüşler şunlardır: Bireyselliğin kaybolması. Duygu ve davranışların bulaşması. Liderin önemi. Tehlike. Le Bon, bu görüşlerini yaşadığı dönemde Fransa’da gerçekleşen sendikal hareketleri gözlemleyerek oluşturmuştur.

Sosyal psikolojiye giriş bağlamında tutumlar, bireylerin nesnelere, olaylara veya kişilere karşı sergiledikleri duygusal tepkiler, düşünceler ve davranış eğilimleri olarak tanımlanabilir. Tutumların bazı temel özellikleri: Doğrudan gözlenemezler, bireyin gözlenebilen davranışlarından çıkarsama yapılarak anlaşılırlar. Üç ana bileşeni vardır: Bilişsel boyut. Duygusal boyut. Davranışsal boyut. İki türü vardır: Açık tutumlar. Örtük tutumlar. Tutumlar, sosyal uyarıcılara verilen tepkileri, onlar hakkında ne hissedildiğini, ne düşünüldüğünü ve ne yapıldığını belirler.

Psikolojide birçok farklı bölüm ve alt dal bulunmaktadır. Bazı örnekler: Teorik temel alanlar: Bilişsel psikoloji, deneysel psikoloji, gelişim psikolojisi, kişilik psikolojisi, psikometri, sosyal psikoloji. Uygulama alanları: Klinik psikoloji, endüstriyel ve örgütsel psikoloji, spor psikolojisi, eğitim psikolojisi. Türkiye'de psikoloji bölümü genellikle 4 yıllık lisans eğitimi sunar ve bu süre içinde çeşitli dersler ve seçmeli dersler alınır. Psikolojide tam bölüm sayısını belirlemek zordur, çünkü bu sayı sürekli olarak yeni alt dallar ve uzmanlık alanlarıyla genişleyebilir.

Festinger'in bilişsel uyumsuzluk teorisi, bir kişinin çelişkili inançlara, fikirlere veya değerlere sahip olduğunda ve bunlardan birine veya daha fazlasına karşı çıkan bir eyleme katıldığında ortaya çıkan psikolojik stres durumunu açıklar. Bu teoriye göre, insanlar tutarlı hale gelene kadar çelişkili düşünce ve davranışlarını değiştirmek için motive olurlar. Teorinin bazı temel ilkeleri: Uyumsuzluğun motivasyonu: İnsanlar, içsel psikolojik tutarlılığı sağlamak için uyumsuzluğu azaltmaya çalışır. Çelişkinin reddi ve rasyonalizasyon: İnsanlar, çelişkili bilgileri reddedebilir veya davranışlarını haklı çıkaracak açıklamalar geliştirebilir. Ödül ve cezanın etkisi: Ödül veya ceza, dışsal mazeretler olarak kullanılabilir ve bu durumda bilişsel uyumsuzluk ve uyumsuzluğu azaltma çabası gelişmeyebilir.

Elliot Aronson'un "Sosyal Psikoloji" kitabı, sosyal davranışların bilimsel analizini sunar ve grup dinamikleri, önyargı, itaat ve sosyal etki gibi konuları ele alır. Kitapta ele alınan bazı konular: Jigsaw (Yap-Boz) Öğrenme Tekniği: Eğitimde ayrımcılığı azaltmayı ve iş birliğini artırmayı hedefler. Cazibe Yasası (Gain-Loss Theory of Attraction): İnsanların birbirlerine yönelik duygularının, karşı tarafın davranışlarındaki değişikliklere bağlı olarak artabileceğini veya azalabileceğini öne sürer. Bilişsel Çelişki Kuramı: Bireylerin düşünceleri ile davranışları arasındaki tutarsızlıkları gidermek için psikolojik stratejiler geliştirdiğini açıklar. Aronson'un eseri, psikoloji öğrencileri ve sosyal etkileşimlerle ilgilenen herkes için kapsamlı bir kaynaktır.

Etnosentrik tutumun nedenleri arasında şunlar sayılabilir: Grup içi uyum ve grup dışı düşmanlık. Kültürel kimlik. Sosyal sınırlar. Milliyetçilik, kabilecilik ve ırkçılık. Etnosentrizm, aynı zamanda kapalı toplumlarda daha belirgin olabilir. Etnosentrizm, tarih boyunca soykırım, apartheid, kölelik ve birçok şiddetli çatışma gibi etkilere yol açmıştır. Etnosentrik tutumların nedenleri kişiden kişiye değişebilir ve bu tutumların sonuçları olumsuz olabilir. Bu nedenle, etnosentrizmin farkında olmak ve kültürel göreceliği benimsemek önemlidir.

Ege Üniversitesi Yayınları'ndan çıkan "Sosyal Psikoloji" kitabı, 9. baskıdadır. Kitabın baskı bilgileri şu şekildedir: Baskı sayısı: 9. Baskı tarihi: 2021. Sayfa sayısı: 456. Ebat: 16,5 x 24. Kağıt cinsi: Kitap kağıdı. Ayrıca, aynı yayınevinden çıkan "Sosyal Psikoloji" kitabının 5. baskısı da bulunmaktadır.

Sosyal psikoloji dersine çalışırken şu yöntemler faydalı olabilir: Temel kavramları öğrenmek: Sosyal psikolojide sıkça kullanılan kavramların önceden bilinmesi, konuların daha iyi anlaşılmasını kolaylaştırır. Araştırma yöntemlerini incelemek: Gözlem, deney ve arşiv analizi gibi araştırma yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir. Teorileri öğrenmek: Kelley’nin Kovaryasyon Modeli veya Weiner’in Atıf Teorisi gibi sosyal psikoloji teorilerini öğrenmek, konuları daha derinlemesine anlamaya yardımcı olabilir. Video içerik izlemek: "Sosyal Psikoloji I - Ünite 1 Konu Anlatımı 1" gibi YouTube videoları, konuları pekiştirmek için faydalı olabilir. Grup çalışmaları yapmak: Grup dinamiği ve sosyal etkileşim konularını anlamak için grup çalışmaları yapılabilir. Sosyal psikoloji, insan davranışlarını ve sosyal etkileşimleri anlamaya odaklanır, bu nedenle kişisel gözlemler ve sezgiler de çalışmada kullanılabilir.

Türk Psikoloji Yazıları dergisinde yer alan bazı makaleler: "Sinestezi: Davranışsal ve Gelişimsel Açıdan Bir İnceleme", Gizem Saray ve Hakan Çetinkaya (2024, Cilt 27, Sayı 53). "Ruh Sağlığı Çalışanlarında Dolaylı Travma ve Dolaylı Dayanıklılık: Etik Perspektifinden Bir Bakış ve Uzmanlar İçin Öneriler", Elif Usta (2024, Cilt 27, Sayı 53). "Yerinden Edilmiş Kişilerle Çalışan Profesyonellerin Psikolojik Sağlık Sorunları Üzerinde Öz Bakım Müdahale Programının Etkisi", Buse Demirliçakmak ve Sedat Işıklı (2024, Cilt 27, Sayı 53). "Öğrenme-Öğretme Sürecine İlişkin Doğru Bilinen Yanlışlar: Yaygın Nöromitler ile Formal ve İnformal Kaynakları", Oktay Cem Adıgüzel, Derya Atik-Kara ve Sibel Küçükkayhan (2024, Cilt 27, Sayı 53). "Ortoreksiya Nervoza (ON) ve Sosyal Medya Kullanımı Arasındaki İlişki: Sistematik Bir Gözden Geçirme", Ezgi Abak Göze, Ahmet Dönmez ve Gülay Dirik (2024, Cilt 27, Sayı 53). Derginin tüm sayılarındaki makalelere ulaşmak için Türk Psikologlar Derneği'nin resmi web sitesi veya DergiPark platformu ziyaret edilebilir.

"Sosyal Psikoloji 2" dersi genellikle 14 üniteden oluşmaktadır. Ünitelerin konuları arasında toplumsal etki, ikna, grup etkisi, grup süreçleri, önyargı, toplumsal çatışma, saldırganlık, yakın ilişkiler, özgeci davranışlar gibi konular yer almaktadır.