Felsefe

JIV kısaltması farklı anlamlara gelebilir: Journal of Interpersonal Violence, kişilerarası şiddet üzerine çalışmalar yayınlayan hakemli bir akademik dergidir. Joint Intelligence Virtualization (Ortak İstihbarat Sanallaştırması), istihbarat ajansları arasında işbirliğini ve bilgi paylaşımını artırmayı amaçlayan bir yaklaşımdır. JIV, Shuar dilinin ISO 639-3 kodudur. JIV, birden fazla 3D görüntü veri setini görselleştirme ve karşılaştırma için kullanılan bir Java yazılımıdır.

Nedenselliğin üç şartı: 1. Korelasyon: Değişkenler arasında bir ilişki olmalıdır. 2. Zaman sırası: Neden olan olay, sonuçtan önce gerçekleşmelidir. 3. Üçüncü faktör etkisi: İki değişkeni etkileyen başka bir faktör bulunmamalıdır.

Öğrencinin sormuş olduğu sorular, felsefi düşüncenin "sorgulama" ve "şüphe duyma" özellikleriyle daha çok ilgilidir. Felsefi düşüncenin özellikleri şunlardır: sorgulama; merak etme; şüphe duyma; hayret etme; yığılımlı ilerleme; eleştirel olma; refleksif olma; rasyonel olma; sistemli olma; tutarlı olma.

Orta Çağ felsefesinde başlıca iki akım bulunmaktadır: 1. Patristik Felsefe: Kilise babalarının, özellikle Yeni Platonculuktan etkilenerek, Hristiyan öğretisinin temellerini atmaya çalıştığı dönemdir. 2. Skolastik Felsefe: Hristiyan inancının temellendirilmesi ve sistematikleştirilmesi çabalarını içerir. Ayrıca, Orta Çağ felsefesinde İslam felsefesi ve Yahudi felsefesi gibi farklı gelenekler de yer almaktadır.

Hayır, pasifizm ve pasifist aynı şey değildir. Pasifizm, uyuşmazlıkların çözümü ya da çıkar sağlama aracı olarak savaşa ve şiddete karşı olma düşüncesidir. Pasifist ise pasifizmi savunan, yani savaş ve şiddete karşı olan kişidir.

Özgür düşünce ve bilim, İyon Uygarlığı'na aittir. İyonlar, MÖ 8. yüzyılda Yunanistan'da ortaya çıkan bir uygarlıktı. İyonların bilim dünyasında öne çıkmasını sağlayan temel özellikleri: yöneticilerin bilim insanlarını desteklemesi ve himaye etmesi; bilim insanlarına çalışma alanları oluşturması; bilim insanlarına özgür düşünce ortamı sağlaması. İyonlar topraklarında yaşayan bilim insanlarından bazıları şunlardır: Tales; Pisagor; Hipokrat; Heredot; Diyojen.

Eğitim felsefesi final konuları genellikle şu başlıkları içerir: Eğitim felsefesine giriş. Eğitim felsefesi kuramları. Eğitim amaçları ve değerler. Eğitim yöntemleri ve süreçleri. Toplum, kültür ve eğitim. Eleştirel düşünme ve eğitim. Eğitimde etik sorunlar. Eğitimde çeşitlilik ve adil eğitim. Eğitim felsefesi ders içerikleri, üniversiteye ve eğitim programına göre değişiklik gösterebilir.

Kanıtlanabilirlik, bir şeyin gösterilme veya kanıtlanma yeteneğini ifade eder. Kanıtlanamazlık ise, bir şeyin kanıtlanamaması durumunu ifade eder. Ayrıca, kanıtlanabilirlik kavramı, felsefede argümanların ve iddiaların geçerliliğini değerlendirmek için, hukukta ise delillerin mahkemede kabul edilebilirliğini belirlemede kullanılır.

Dünya malı ile ilgili bazı özlü sözler: "Dünya malı dünyada kalır". "Dünya malı sele benzer" (Hz. Mevlana). "Dünya malına sevgi, Allah ile aradaki perdedir" (Hz. Muhammed). "Dünya malına tapıp ahiretini unutanlar çok pişman olacaklar ama geç kalacaklar". "Dünya malı için üzülmek, kalbe zulmet; ahiret için üzülmek ise, kalbe nurdur" (Hz. Osman). "Hesap ettim cümle dünya malını, neticesi bir top beze dayandı" (Aşık Seyrani). "Malını kaybeden bir şey kaybetmiştir. Şerefini kaybeden birçok şey kaybetmiştir. Cesaretini kaybeden her şeyini kaybetmiştir" (Goethe). "Bir dünya malı elinden gittiyse, üzülme buna, hiçtir o ve bir dünya malı eline geçtiyse, sevinme buna, hiçtir o" (Anwari Soheili).

Frederick Copleston'un "Felsefe Tarihi" adlı eseri, pre-sokratik filozoflardan modern çağ düşünürlerine kadar geniş bir yelpazede felsefi akımları ve düşünürleri ele alır. Eserde ele alınan bazı dönemler ve düşünürler şunlardır: Yunan ve Roma Felsefesi. Ortaçağ Felsefesi. Geç Ortaçağ ve Rönesans Felsefesi. Modern Felsefe (Descartes, Leibniz, Hobbes, Berkeley, Hume). Aydınlanma. Copleston'un eseri, objektif yaklaşımı ve düşünürleri dengeli bir şekilde ele almasıyla bilinir.

Yaşamsal yasalar olarak adlandırılan bazı evrensel yasalar şunlardır: Çekim yasası. Eylem yasası. Karşılıklılık yasası. Neden-sonuç yasası (Karma). Mükafat yasası. Esneklik yasası. Denge yasası. Süreç yasası. Bu yasalar bilimsel olarak kanıtlanmış değildir, kişisel deneyimler üzerinden yapılan yorumları içerir.

A priori yargı, deneyime dayanmaksızın zorunlu ve kesin bilgiyi ifade eder. A priori ve sentetik yargıların birleşimi olan sentetik a priori yargılar, hem bilgimizi genişletir hem de duyu deneyimine ihtiyaç göstermeksizin doğru olabilir. Sentetik a priori yargılara örnek olarak Kant, matematiğin, geometrinin ve metafiziğin önermelerini göstermiştir. Sentetik yargıların diğer örnekleri: "Bazı ülkeler az gelişmiştir". "Gül kırmızıdır". Analitik yargılar, içlerinde yüklemin özne ile bağlantısının özdeşlik yoluyla düşünüldüğü yargılardır.

Sosyolojik teorinin oluşumu, 19. yüzyılda sanayi toplumunun yarattığı sorunları çözmek amacıyla ortaya çıkan sosyolojinin gelişim süreciyle ilişkilidir. Bu süreçte belirleyici rol oynayan bazı unsurlar şunlardır: Bilimsel gelişmeler: Doğa bilimlerindeki ilerlemeler ve bilimsel yöntemin yaygınlaşması, toplumsal olayların da bilimsel olarak incelenebileceği düşüncesini güçlendirmiştir. Felsefi düşünce: Aydınlanma felsefesi ve Rönesans gibi dönemler, sosyolojinin teorik temellerini atmıştır. Toplumsal değişimler: 1789 Fransız Devrimi ve Sanayi Devrimi, geniş çaplı toplumsal dönüşümlere yol açarak sosyolojinin doğuşuna zemin hazırlamıştır. Sosyolojik teorinin oluşumunda öne çıkan bazı düşünürler ve yaklaşımları şunlardır: Auguste Comte: Sosyolojinin kurucusu olarak kabul edilir ve pozitif bilim anlayışını geliştirmiştir. Émile Durkheim: Toplumsal olguları bireyin ötesinde, makro düzeyde analiz etmiş ve sosyal yapıların önemini vurgulamıştır. Karl Marx: Toplumsal olayların seyrinin, üretim ilişkileri ve sınıflar arasındaki tahakküm ile belirlendiğini savunmuştur. Max Weber: Sosyolojik teoride yorumsamacı yaklaşımı geliştirmiştir. Sosyolojik teori, sosyal olguları ve süreçleri kavramaya ve açıklamaya yönelik bilinçli bir çabayı ifade eder.

Marx'a göre demokrasinin gerekli olmasının bazı nedenleri: Eşitlik ve toplumsal özgürlük: Marx, demokrasiyi tüm yurttaşların eşitliği sonucunda ortaya çıkacak özgürlük olarak tanımlar. Yabancılaşmanın ortadan kaldırılması: Marx, kapitalizmin yarattığı yabancılaşmadan kurtuluşu demokrasiye bağlar. Kurumsal değişim: Marx'a göre demokrasinin gerçekleşmesi için mevcut siyasi ve liberal kurumların değiştirilmesi gerekir; bunun yerine sivil toplum ve hakların getirilmesi değil, bütüncül bir kurumsal değişim gereklidir. Gerçek demokrasi olarak komünizm: Marx, komünizmi bir "gerçek demokrasi" olarak görür ve bu demokraside siyasi rejim, halkın gerçek anlamda öz üretimi olabilir.

Mehmet Ali Bulut'un okunması önerilen bazı kitapları: Elfabe - El ve Yüz Çizgilerinin Anlamı. Can Boğazdan Çıkar. Ruhun Deşifresi. Fardipli Sinha. Asya'nın Ayak Sesleri - Doğu Medeniyetinden Yeniden Yükselişi. Ayrıca, Gizemli Sorular, Ey Rabbim Dualarımı Kabul Eyle, Tanrının Halkının Allah ile Başı Dertte ve Ahkâmsız Hükümler gibi eserleri de incelenebilir.

Voltaire'in 1747 yılında yayımlanan Zadig ya da Yazgı adlı kitabı, Babil'de yaşayan Zerdüşt bir filozof olan Zadig'in hikayesini anlatır. Kitapta işlenen bazı konular şunlardır: Kader. Ahlaki devrim. Boş inançlar ve insani zaaflar. Leibniz felsefesi. Rastlantıların belirsizliği. Adalet. Ayrıca, Zadig; veya, Kader Kitabı adlı eser, Serendip'in Üç Prensinin Yolculukları ve Maceraları başlıklı bir Farsça masaldan esinlenmiştir.

Mirdad'ın Kitabı, temelde Mirdad ile öğrencileri arasındaki diyaloglardan oluşur ve bu diyaloglar, Sunak Tepesi'ndeki Nuh'un Gemisi'nde geçmektedir. Kitapta ele alınan bazı temalar: Sevgi ve nefret: Sevgi hayatın özü, nefret ise ölümün irinidir. Malzeme ve manevi değerler: Materyalizm eleştirilir ve evrensel sevgi çağrısı yapılır. Dualite: Dualite algısını aşarak bilinci dönüştürmenin yolları öğretilir. Kitap, Leo Tolstoy ve Sufi İslam gibi çeşitli felsefelerden etkilenmiştir.

Antikçağ felsefesinin başlangıcı olarak Thales kabul edilir. MÖ 626/623 - MÖ 548/545 yılları arasında yaşadığı düşünülen Thales, felsefe ve bilimin kurucusu olarak da anılır. Thales'ten sonraki önemli filozoflar arasında Anaksimandros ve Anaksimenes de bulunur.

John Stuart Mill'in domuz paradoksu, hazların niteliksel olarak farklı olduğunu ve bazı hazların diğerlerinden daha değerli olduğunu savunduğu bir düşünce deneyidir. Örnek: "Seçme şansı verildiğinde, çamurlu ağılında yuvarlanıp yem kabındaki yiyecekleri midesine indiren hoşnut bir domuz mu, yoksa mutsuz bir insan mı olmak isterdiniz?". Mill, bu düşünceyle, Bentham'ın tüm hazların aynı değerde olduğu görüşüne karşı çıkar.

2025 yılı TYT sınavında felsefe alanından 5 soru sorulmaktadır.