Akımlar

Nihilist, nihilizm felsefesine inanan ve savunan kişidir. Nihilizm, evrenin ve insan yaşamının özünde herhangi bir anlam taşımadığını savunan bir felsefi yaklaşımdır. Nihilistler, hiçbir doğru, genel geçer bilginin olamayacağını savunurlar ve varlığı her şekilde şüpheyle karşılarlar.

Kukuculuk (septisizm), bilgi, varlık ve değerin var olduğundan şüphe eden ve bunların bilgisine ulaşılabileceğine kuşkuyla bakan felsefi bir akımdır. Bazı özellikleri: Kesin bilginin imkansızlığı. Yargıdan kaçınma. Ruhsal dinginlik. Kukuculuk, farklı biçimlerde ortaya çıkabilir: Sonuna dek götürülmüş kuşkuculuk. Olumlu kuşkuculuk.

Sürrealizm, bilinçaltının ve rüyaların sınırsız yaratıcı potansiyeline dayanan, mantık kurallarına bağlı olmayan bir sanat ve edebiyat akımıdır. 1924 yılında Fransız yazar ve şair André Breton tarafından resmiyet kazanmıştır. Sürrealizm, resim, edebiyat, sinema, tiyatro ve müzik gibi birçok sanat dalını etkilemiştir.

En önemli edebiyat akımı olarak değerlendirilebilecek bir akım yoktur, çünkü edebiyat akımları, ortaya çıktıkları dönemin toplumsal yapısı ve düşünüş biçimine bağlı olarak farklı önceliklere sahiptir. Bazı önemli edebiyat akımları şunlardır: Klasisizm. Romantizm. Realizm. Natüralizm. Parnasizm. Sembolizm. Egzistansiyalizm.

Haldun Taner, belirli bir akıma mensup olmaktan ziyade, Türk edebiyatında ve tiyatrosunda yenilikçi bir yazar olarak kabul edilir. Epik tiyatro ve kabare tiyatrosu türlerinin öncülerinden biridir. Öykülerinde ise genellikle insan ve insani değerler, doğa, yaşam, zaman, psikolojik durumlar gibi temaları işlemiştir.

Aliye Berger, dışavurumcu sanat akımına mensuptur. Ancak, Aliye Berger'in eserleri birçok farklı tarzda da değerlendirilebilir. Aliye Berger, Türkiye'nin ilk kazıma ve oyma gravür sanatçılarındandır.

Sosyalist gerçekçilik, Proletkült’ün (Proleter Kültür) farklı sanat anlayışlarına ve burjuva sanat akımlarına tepki olarak doğmuştur. Proletkült’ün farklı sanat anlayışlarına tepki: 1932 yılının Ekim ayında Stalin'in açıklamasıyla, Proletkült’ün farklı sanat anlayışlarının tasfiyesi ve sosyalist gerçekçiliğin varlık kazanması, burjuva edebiyatı ve sosyalist dönem öncesinden gelen yol arkadaşlıklarıyla girişilen ayrışmanın sonucu olarak değerlendirilebilir. Burjuva sanat akımlarına tepki: Sosyalist gerçekçilik, burjuva sanat akımlarının sanat anlayışlarındaki darlıktan ve gerçekliğin sadece eleştirisini sunmalarından soyutlanamaz. Ayrıca, sosyalist gerçekçilik, 19. yüzyıl gerçekçiliğinin temel ilkelerini miras almış ve geliştirmiştir.

Absürt tiyatro, II. Dünya Savaşı'nın olumsuz sonuçlarının ardından, insanların boşuna çabalarını ve bekleyişlerini yansıtan bir tiyatro türüdür. Absürt tiyatronun bazı özellikleri: Kurallara karşı çıkış: Geleneksel tiyatro kurallarını reddeder. Olay örgüsü eksikliği: Sürekli bir olay akışı bulunmaz. Mesajın belirsizliği: İletilmek istenen mesaj yoruma açıktır. Karakterler: Kahramanlar genellikle mutsuz ve umutsuz bireylerdir. Dekor ve zaman-mekan: Konuya göre dekor reddedilir, zaman ve mekan kavramları sınırlı değildir. Önemli temsilciler ve eserler: Yazarlar: Samuel Beckett, Eugene Ionesco, Arthur Adamov, Jean Genet, Harold Pinter. Eserler: "Godot'yu Beklerken" (Samuel Beckett), "Kel Şarkıcı" (Eugène Ionesco). Türk edebiyatında ise Güngör Dilmen'in "Canlı Maymun Lokantası" adlı eseri bu türün önemli örneklerindendir.

İzzet Melih Devrim, Fecr-i Âti topluluğuna mensuptur.

Behice Boran, Marksist ve sosyalist akımlara mensuptur. 1942 yılında Türkiye Komünist Partisi'ne katılmış ve 1970 yılında Türkiye İşçi Partisi'nin (TİP) genel başkanı seçilmiştir.

Emine Işınsu, Türk milliyetçiliği akımına mensuptur. Eserlerinde millî ve içtimaî meselelere temas etmiş, realist bir bakış açısı ve gözlemle sanatını ifade etmiştir. Ayrıca, kendisini bir Türk milliyetçisi olarak kabul eden Işınsu, ideolojik daralmadan sıyrılarak farklı türlerde yazılar, metinler ve eserler kaleme almıştır.

İzm'ler, genellikle ideolojiler, akımlar, düşünce sistemleri ve belirli dünya görüşlerini ifade eden kavramların sonunda kullanılır. Bazı izm örnekleri: Felsefi izm'ler: Rasyonalizm, empirizm, nihilizm, determinizm, realizm. Siyasi ve ekonomik izm'ler: Kapitalizm, sosyalizm, komünizm, liberalizm, faşizm. Sanat ve edebiyat izm'leri: Romantizm, sürrealizm, klasisizm, ekspresyonizm, minimalizm. Dini ve toplumsal izm'ler: Ateizm, deizm, teizm, feminizm, hümanizm. Bilim ve teknikle ilgili izm'ler: Pozitivizm, Darwinizm, pragmatizm, mekanizm, determinizm. Ayrıca, kişiler üzerine inşa edilmiş izm'ler de bulunmaktadır, örneğin, Mazdekizm, Makyavelizm, Marksizm, Leninizm, Stalinizm, Kemalizm.

Akira Kurosawa, belirli bir sinema akımına mensup olmaktan ziyade, kendi özgün sinema dilini ve tarzını geliştirmiş bir yönetmen olarak kabul edilir. Kurosawa'nın filmlerinde öne çıkan bazı unsurlar şunlardır: Doğa kullanımı: Rüzgar, yağmur gibi doğa olayları sıkça arka planda yer alır. Kamera kullanımı: Hareketli kamera ve mizansende oyuncuların sürekli hareketi. Kostüm ve renk kullanımı: Kostümlerin ve renklerin sembolik kullanımı, özellikle kırmızı medeniyet, yeşil ise doğa anlamına gelir. Görsel öğeler: Dikey ve yatay kompozisyonlar ile alan derinliği. Kurosawa, Batı edebiyatından etkilenmiş ve bu eserleri Japon kültürüne uyarlamıştır.

Fransız Klasisizmi, 17. yüzyılda Fransa'da gelişen ve kuralcı bir sanat akımıdır. Romantizm, 1800-1850 yılları arasında Avrupa'da etkili olan bir akımdır. Romantizmin bazı özellikleri: Bireysellik ve özgürlük: Sanatçılar toplumun dayattığı normlara karşı çıkar. Doğaya hayranlık: Doğa, kutsal bir varlık olarak görülür. Geçmişe ve mitolojiye ilgi: Orta Çağ ve halk efsaneleri sıkça işlenir. Yoğun duygusallık: Aşk, melankoli ve ölüm gibi temalar işlenir. Fransız Devrimi, romantizmin doğuşunda önemli bir rol oynamıştır.

Edebiyatta birçok çeşit akım bulunmaktadır. Başlıca edebiyat akımları şunlardır: Hümanizm; Klasisizm; Romantizm; Realizm; Natüralizm; Parnasizm; Sembolizm; Empresyonizm; Fütürizm; Dadaizm; Sürrealizm; Ekspresyonizm; Egzistansiyalizm. Bu akımların sayısı oldukça fazla olduğundan, onları ezberlemek için özel bir şifreleme yöntemi bulunmamaktadır.

Necati Cumalı, Garip Akımı'na mensuptur. Ancak, 1940 kuşağı şairlerinden farklı olarak yalın, aydınlık anlatımlı ve lirik şiirler yazmıştır.

Kübizm akımında yer alan bazı ünlü resimler şunlardır: Pablo Picasso'nun eserleri: "Avignon'lu Kızlar" (1907); "The Reservoir, Horta de Ebro" (1909); "Portrait of Picasso" (1912); "Hasır Sandalyeli Natürmort". Georges Braque'ın eserleri: "The Viaduct at L'Estaque" (1908); "Violin and Candlestick" (1910). Diğer sanatçılar: "Büyük Yıkananlar" (Paul Cezanne); "Portrait of Juan Gris" (Juan Gris). Kübizm, geometrik şekiller, çoklu perspektifler ve soyutlama gibi özelliklerle tanınır.

Memduh Şevket Esendal, durum hikâyeciliği (Çehov tarzı) akımının Türk edebiyatındaki önemli temsilcilerinden biridir. Ayrıca, eserlerinde sosyal gerçekçilik anlayışı da görülmektedir.

Ulus Baker herhangi bir akıma mensup olarak değerlendirilemez, çünkü kendisi bir akım oluşturucu olarak kabul edilir. Baker, siyasi teori, kitle iletişim araçları ve sinema alanlarında çalışmalar yapmış çok yönlü bir düşünürdür. Bazı çalışma alanları: Rus sineması; Dziga Vertov üzerine sinema eleştirileri; Politik teori; Medya teorisi.

Bazı şiir anlayışları: Öz (Saf) Şiir Anlayışı: Konu arka plandadır, ses güzelliğine önem verilir. Anlamdan çok duygulara, hislere yoğunlaşılır. Yahya Kemal ve Ahmet Haşim öncü isimlerdendir. Lirik Şiir: Aşk, tabiat, özlem, gurbet, vatan, din, ölüm gibi konularda duyguların dile getirildiği şiirlerdir. Epik Şiir: Savaş ve kahramanlık konularını coşkulu bir anlatımla işleyen şiirlerdir. Satirik Şiir: Kişilerin ve toplumun aksayan yönlerini eleştirel şekilde ele alan şiirlerdir. Didaktik Şiir: Bir düşünceyi aktarmak veya belli bir konuda öğüt, bilgi, ders vermek amacıyla yazılan şiirlerdir. Pastoral Şiir: Tabiat güzelliklerini, kır ve çoban hayatını anlatan şiir türüdür. Garip Akımı (Birinci Yeni): Kafiye ve vezne karşıdır. Günlük konuşma dilinde, gündelik sorunlara ve sıradan insanlara yer verilir. İkinci Yeni Akımı: Kapalı anlamlar içerir. Halk şiirine uzak bir akımdır.