Alegori

“Alice Harikalar Diyarında” (Alice’s Adventures in Wonderland) Lewis Carroll takma adını kullanan Charles Lutwidge Dodgson’ın yazdığı bir fantastik romandır. Hikaye, Alice adında bir kız çocuğunun başından geçenleri anlatır: - Yedi yaşındaki Alice, bir tavşan deliğinden geçerek fantastik bir dünyaya adım atar. - Bu dünyada, despot kraliçeye meydan okur ve yetişkin otoritesine karşı gelir. - Okulda öğrenilenlerin gerekliliğini sorgular. Eser, aynı zamanda Viktorya döneminin politik ve dini çekişmelerini hicveden bir alegori olarak da değerlendirilmiştir.

"Derinin Altında" romanı, Michel Faber tarafından yazılmış ve İthaki Yayınları tarafından yayımlanmıştır. Eser, grotesk ve absürd bir alegori olarak tanımlanmaktadır. Konusu ise şu şekilde özetlenebilir: Isserley adında kısa boylu ve çelimsiz bir kadın, otostopçu arayarak geçirdiği gününün çoğunu direksiyon başında geçirir. Roman, modern toplumun ters gitmesinin gerçeküstü bir tasvirini sunarak, hayvan deneyleri, çevre kirliliği, cinsel kimlik ve göçmenlik gibi konular üzerinde düşünmemizi ister.

Alegorinin amacı, soyut kavramları veya fikirleri daha somut ve anlaşılır hale getirerek anlatmaktır. Bunun yanı sıra alegori şu amaçlarla da kullanılabilir: Toplumsal ve felsefi mesajları iletmek. Eleştiri yapmak. Sanatsal ifade.

Alegorik anlatım, bir metinde doğrudan değil, çeşitli simgeler aracılığıyla mesaj verme yöntemidir. Alegorik anlatımın bazı özellikleri: - Eğretileme: Alegori, dolaylı anlatım içerdiği için bir eğretileme olarak da kabul edilir. - Sanat ve edebiyatta kullanım: Fabl, hikaye, roman ve şiir gibi eserlerde sıkça kullanılır. - Yorumlanabilirlik: Sembollerin çağrıştırdığı anlamlar, kişiden kişiye değişebilir. Ünlü alegorik eserlere örnek olarak Dante Alighieri'nin "İlahi Komedya"sı ve George Orwell'in "Hayvan Çiftliği" romanı gösterilebilir.

Alegori ve sembolizm arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Alegori: Soyut bir fikri veya mesajı somut bir öykü veya olay aracılığıyla ileten edebi bir cihazdır. 2. Sembolizm: Belirli bir fikir veya duyguyu temsil eden somut bir nesne, kişi veya kavramın kullanılmasını içerir. Özetle, alegori daha doğrudan ve belirgin bir mesajı iletirken, sembolizm daha geniş yorumlara açık bir şekilde anlamın derinleşmesine katkıda bulunur.

Evet, "Hayvan Çiftliği" bir alegori olarak kabul edilir. Bu eser, George Orwell tarafından 1945 yılında yazılmış ve siyasi ve toplumsal bir hiciv niteliği taşır. Orwell, bu alegoriyle totaliter rejimlerin işleyişini ve devrimlerin yozlaşmasını eleştirir.

Alegori ve sembolizm aynı şeyler değildir, ancak her ikisi de edebiyat ve sanatta anlamı derinleştirmek için kullanılır. Alegori, soyut bir fikri veya mesajı somut bir öykü veya olay aracılığıyla ileten bir edebi cihazdır. Sembolizm ise belirli bir fikir veya duyguyu temsil eden somut bir nesne, kişi veya kavramın kullanılmasını içerir. Özetle, alegori daha spesifik ve doğrudan bir mesajı iletirken, sembolizm daha geniş yorumlara açık bir şekilde anlamın derinleşmesine katkıda bulunur.

La Fontaine masallarında hayvanların kullanılmasının birkaç nedeni vardır: 1. Alegorik Unsurlar: Hayvanlar, her biri bir değeri temsil eden alegorik unsurlar olarak kullanılarak insan karakterlerini ve davranışlarını sembolize eder. 2. Eleştiri ve Ahlaki Dersler: Hayvanların aracılığıyla bazı insan davranışlarını eleştirir ve okurlarına ahlaki dersler verir. 3. Mizahi ve İnce Hiciv: Yanlış olduğunu düşündüğü insan davranışlarını mizahi ve ince bir hiciv diliyle eleştirir. 4. Anlaşılırlık: Masallarını herkesin anlayabileceği bir şekilde yazmak için hayvanları kullanmıştır.

Alegori, bir fikri, durumu veya kavramı somutlaştırmak ve daha anlaşılır hale getirmek için kullanılan edebi bir tekniktir. Alegori örnekleri: 1. Edebiyat: - George Orwell'in "Hayvan Çiftliği" adlı eseri, bir alegoridir. - CS Lewis'in "Aslan, Cadı ve Dolap" adlı eserinde, Aslan karakteri, ölümden dirilen Mesih benzeri bir şahsiyeti simgeler. 2. Resim ve Heykel: - Platon'un "Mağara Alegorisi", insanların algılarının sınırlı olduğunu ve daha derin bir gerçeği anlamak için dışarıya çıkmaları gerektiğini anlatır. - Picasso'nun "Guernica" eseri, Nazi bombardımanının protestosu niteliğindedir ve acı ve şiddetin sembollerini içerir. 3. Fabllar: - La Fontaine'in fabllarında, her hayvan insana ait bir özelliği veya duyguyu simgeler.

"Derinin Altında" (Under the Skin) filmi, çeşitli temaları işleyen grotesk ve absürt bir alegori olarak tanımlanmaktadır. Filmin konusu, insan kadın formundaki bir uzaylının İskoçya sokaklarında dolaşarak erkek kurbanlar bulmasını ve onların derilerini çalmasını anlatmaktadır. Film, aynı zamanda şu konular üzerinde de düşünmemizi istemektedir: - hayvan deneyleri; - kirlilik; - cinsel kimlik; - göç.

Vanitas tablosu, ölüm ve hayatın geçiciliği temalarını işleyen bir natürmort resim türüdür. Ayrıca, vanitas tabloları dünya nimetlerinin anlamsızlığını ve maddi değerlerin geçiciliğini de vurgular.

“Hayvan Çiftliği” (Animal Farm), George Orwell tarafından 1945 yılında yazılmış bir alegorik romandır. Kitabın özeti şu şekilde özetlenebilir: Olaylar, Bay Jones’un sahibi olduğu bir çiftlikte geçer. Hayvanlar, bir manifestoyla çiftliğin ilkelerini belirlerler: “İnsanlar kötüdür, dört bacaklılar iyidir”. Domuzlar, diğer hayvanların çalışmasını, özgürlüklerini sınırlar ve kendi ayrıcalıklı yaşamlarını sürdürürler. Kitabın sonunda, domuzlar ve insanlar arasındaki farklar belirsiz hale gelir.

Kutadgu Bilig, 11. yüzyıl Karahanlı Türklerinden Yusuf Has Hacib tarafından yazılan, mutluluk veren bilgi anlamına gelen bir eserdir. Kısaca özeti: - Nazım birimi: Beyit. - Dil: Hakaniye lehçesi (Karahanlı Türkçesi). - Tür: Siyasetname, alegorik ve didaktik. - Konusu: Adalet, akıl, mutluluk ve doğruluk gibi kavramlar üzerinden ideal devlet yönetimi ve insan mutluluğu. - Bölümler: 4 ana karakter (Kün Togdı, Ay Toldı, Ögdülmiş, Odgurmış) ve onların karşılıklı konuşmaları üzerinden oluşturulmuştur. - Amaç: Hükümdar ve devlet adamlarına yol göstermek.

Mağara alegorisinde gölgeler, gerçek sandığımız yanılsamaları veya kısıtlı bilgileri temsil eder.

Mağara duvarına yansıyan gölge, Platon'un mağara alegorisinde toplum tarafından belirlenen ve benimsenen doğruları temsil eder.

"Kurak Günler" filminde obruk, hikayenin alegorik bir unsuru olarak kullanılmıştır. Gerçek hayatta ise obrukların oluşmasının temel nedeni yeraltı sularının çekilmesi veya aşırı kullanımı, küresel ısınma ve kuraklık gibi faktörlerdir.

Platon'un Mağara Alegorisi'nde gölge, mağaranın duvarına yansıyan ve insanlar tarafından gerçek olarak kabul edilen görüntüleri ifade eder. Bu alegoriye göre, mağarada zincirlenmiş insanlar, sadece önlerine vuran gölgeleri görebilmekte ve bu gölgeler, mağaranın girişinden gelen ışığın nesnelere yansımasıyla oluşmaktadır.

"Arkadaşımın Evi Nerede?" filminin konusu, 8 yaşındaki Ahmed'in, yanlışlıkla sıra arkadaşı Muhammed'in defterini alması ve bu defteri vaktinde geri götüremezse arkadaşının ceza alma tehlikesiyle karşı karşıya kalmasıdır. Ahmed, Muhammed'in evini bulmak için türlü badireler atlatır ve bu süreç, dostluk ve erdem üzerine bir alegoriye dönüşür.

1979 yapımı "Teneke Trampet" (The Tin Drum) filmi, Nobel ödüllü Alman yazar Günter Grass'ın aynı adlı alegorik romanından uyarlanmıştır. Film, 1920'li yıllarda Almanların Polonyalılar ve diğer azınlıklarla birlikte uyum içinde yaşadıkları yoksul kent Danzig'de başlar. Konusu, üç yaşına bastığı doğum gününde kendisine teneke bir trampet hediye edilen Oskar adlı bir çocuğun hikayesini anlatır. Yıllar geçtikçe fiziksel olarak gelişmeyen Oskar, teneke davuluna şiddetle vururken çıkardığı tiz çığlıkla cam eşyaları bile parçalayarak, II. Dünya Savaşı yaklaşırken ülkede olup bitenlere duyarsız kalan orta sınıf Alman toplumunu protesto eder.

"The Turin Horse" (Türkçesiyle "Torino Atı") filmi, filozof Friedrich Nietzsche'nin 1889 yılında Torino'da bir atı dövülmekten kurtarmasıyla başlayan hikayeyi anlatıyor. Ancak film, Nietzsche'nin öyküsünü değil, kurtarılan bu atın sahibinin ve kızının izole hayatını konu alıyor. Filmin diğer temaları arasında doğanın karşı konulmaz gücü, insanın çaresizliği, ekonomik ve sosyal sınıf mücadelesi gibi unsurlar da yer alıyor.