Erdem

''İyi Vatandaş İyi İnsan'' kitabı, insanın tarihsel süreçte nasıl ''insan'' olduğunu ve insani değerlerin farklı coğrafyalarda ve kültürlerde nasıl aynı yöne doğru evrildiğini ele alır. Kitapta, iyi bir insan olmanın ilk tanımlarının Hindistan'dan Buda, Çin'den Konfuçyüs ve Akdeniz dünyasından Sokrates'in bilgeliklerine dayandığı belirtilir. Modern çağda ise din, mezhep ve millet anlayışlarının yarattığı çatışmaları aşmak üzere geliştirilen insanlık kavramı ve İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, sadece iyi insanın tanımını yapmakla kalmaz, her bireyin haklarını, özgürlüklerini ve sorumluluklarını da tanımlar. Kitap, İkinci Dünya Savaşı'nın ardından, din, mezhep, millet ve ırk ayrımlarının yarattığı çatışmaların ardından, ''insanlık'' kavramının ilk kez kitleler tarafından anlaşılıp benimsendiği bir dönemde kaleme alınmıştır. ''İyi Vatandaş İyi İnsan'' ayrıca, zayıf bir bireyin iyi vatandaş ve iyi insan olamayacağını, öncelikle bireyin güçlendirilmesi gerektiğini savunur.

Platon'un Menon diyaloğu, Sokrates ile Thessaly’den gelen bir ziyaretçi olan Meno’nun, erdemin (aretē) doğası üzerine tartışmasını konu edinir. Diyalogda ele alınan temel konular şunlardır: Erdemin öğretilip öğretilemeyeceği. Erdemin tanımı. Erdemin tek bir şey mi yoksa çoklu mu olduğu. Öğrenme süreci. Anamnesis (hatırlama) teorisi. Ayrıca, diyalogda Meno Paradoksu olarak bilinen bir sorun da ele alınır; bu paradoks, bilinmeyen bir şeyin nasıl araştırılabileceğini sorgular.

Medeniyet bilinci, bir toplumun ortak değerler manzumesine sahip olması ve bu değerler doğrultusunda hayatını şekillendirmesidir. Erdemli davranış, bir kişinin sosyal hayatta yapması gereken ve toplum tarafından takdir edilen davranışlara denir. Erdemli bireylerin, genellikle toplumsal ön yargılardan uzak, insani ilkeleri önceliklendiren, bilimsel ve etik değerlere önem veren kişiler olduğu ifade edilmektedir.

Felsefe açısından kahraman, farklı bağlamlarda çeşitli şekillerde tanımlanabilir: Genel tanım: Kahraman, eylem dünyasının karmaşası ve çokluğu içinde belirli üstün niteliklere sahip olan kişidir. Antik Yunan'da: Kahraman, toplumun yararına büyük işler yapan, ancak bu durumun bir erdem olarak görülmediği, başkalarının görüşlerine veya eylemin yaşama olan etkisine bağlı olduğu bir kişidir. Platon döneminde: Kahramanlık, savaş alanıyla sınırlı değildir; filozoflar veya halk hizmetkârları da kahraman olarak kabul edilebilir. Rönesans döneminde: Kahraman, iyi eğitimli, iyi sporcu, iyi vatandaş ve asil bir insandır. Modern felsefede: Kahraman, Descartes gibi hakikati uğruna arayan bir düşünür veya Bruno, Fichte ve Comte gibi isimler olabilir. Ayrıca, felsefede "kahraman" kavramı, Campbell'ın monomit kuramında ve anti-ön ekinin Derridacı bir okumasında, "kim" sorusunun kurmacadaki ve felsefedeki yolculuklarının paralel rotasını ifade etmek için de kullanılır.

Stoacı bir insan şu şekilde davranır: Doğaya uygun yaşar. Erdemi benimser. Tutkulardan arınır. Kendi iradesini tanrısal iradeye tabi kılar. Duygularının efendisidir. Evrensel kardeşliği benimser. Kendi kendine yetmeyi hedefler. Stoacılık, MÖ 3. yüzyıla kadar Roma ve Yunan dünyasında etkili olmuş bir felsefe okuludur.

Sabrın önemini vurgulayan görseller için aşağıdaki kaynaklar incelenebilir: Pinterest. Slideshare.

Erdemli toplum ile cahil toplum arasındaki temel farklar şunlardır: Mutluluk ve amaç: Erdemli toplumda insanlar mutluluğu tanır ve bu amaç için birlikte çalışır; cahil toplumda ise insanlar mutluluğu bilmez ve sadece mal-mülk edinme ve fiziksel zevklerin peşinde koşar. Değerler: Erdemli toplumda insani değerler gelişmiştir ve insanlar birbirine yardım eder; cahil toplumda ise insani değerler zayıftır. Yönetim: Erdemli toplumda adil bir yönetim ve erdemli liderler bulunur; cahil toplumda ise cahili yönetim biçimleri hakimdir. Şehir türleri: Farabi'nin sınıflandırmasına göre, erdemli toplum "faziletli şehir" olarak adlandırılırken, cahil toplum "cahil şehir" olarak adlandırılır. Farabi'ye göre, cahil şehirler arasında erdemli şehir potansiyeline en yakın olanlar "zaruret şehri" ve "demokratik (cimaî) şehir"dir.

"Denemeler: İyilerin En İyisi" adlı eserde, Montaigne iyilik ve erdem kavramları üzerine düşüncelerini aktarır. Montaigne'e göre, bir insanın iyi olabilmesi için içgüdüsel bir erdem anlayışına sahip olması gerekir. Ayrıca, eserde öz farkındalık, kendi kendini gözlemleme ve bireyin kendi deneyimlerini sorgulaması gibi konular da ele alınır.

Sabır ile ilgili uzun bir yazı şu şekilde olabilir: Sabır: İslam'da ve Genel Hayatta Önemi Sabır, Arapça "s-b-r" kökünden türeyen bir kelime olup, sözlükte güçlü ve dirençli olmak anlamına gelir. İslam'da sabır, ilahi nizam'ın emir ve yasaklarını tatbik etmek ve her türlü bela, musibet ve sıkıntılara karşı yılgınlık göstermeyerek direnmek, cesaret ve azim göstermektir. Sabrın çeşitleri arasında, Allah'a itaat etmek, günaha düşmeme konusunda dikkatli olmak ve imtihanlara karşı sabırlı olmak yer alır. Sabrın faydaları arasında, kişinin ruhsal dengesini koruması, daha iyi kararlar alması ve hedeflerine ulaşması bulunur. Sonuç olarak, sabır, hem bireysel hem de toplumsal hayatta önemli bir yere sahiptir ve hayatın her alanında karşılaşılan zorluklara karşı bireye direnç kazandırır.

İyi ve kötü insan ile ilgili bazı atasözleri şunlardır: İyi İnsan İle İlgili Atasözleri: 1. "İnsan insanın şeytanıdır": Kötü arkadaş, insanı doğru yoldan uzaklaştırır. 2. "İnsan iş başında belli olur": Bir kişinin becerisi, yaptığı işlerden anlaşılır. 3. "İyilik eden iyilik bulur": Yapılan iyiliğin bir şekilde karşılığı görülür. 4. "Bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardır": Küçük bir iyilik bile uzun süre unutulmaz. Kötü İnsan İle İlgili Atasözleri: 1. "Kötüye kötülük, her kişinin kârı; kötüye iyilik er kişinin kârı": Kötülüğe iyilikle karşılık vermek, erdemli kişilere özgüdür. 2. "Kötü komşu insanı mal sahibi yapar": Kötü insanlar, kişinin kendini geliştirmesine vesile olabilirler. 3. "Kötü söz sahibinindir": Kötü sözler, söyleyenin karakterini yansıtır. 4. "Kötü insan her zaman kötülük eder": Kötü niyetli kişiler, değişim göstermeden sürekli kötülük yaparlar.

İmanın en alt şubesi, yoldaki eziyet veren şeyleri kaldırmaktır.

Bilgelik hikayelerinin ana fikri, genellikle hayata dair pozitif değişim ve dinlenme sağlamaktır. Ayrıca, hikayelerde ahlak, erdem ve örnek insanlık gibi temalar da işlenerek, okuyucuya değerli bir mesaj iletilir.

Rıfk ve hilm iki önemli ahlaki erdemdir. Rıfk, yumuşak ve nazik davranma, iyi muamele etme anlamına gelir. Hilm ise olgun, akıllı ve ağırbaşlı olma, hüküm vermede aceleci olmama, haklı olduğu ve gücü yettiği hâlde öfke anında karşısındakini cezalandırmayıp onu bağışlama anlamlarına gelir.

Kinik felsefesi, MÖ 4. yüzyılda Antik Yunan'da ortaya çıkan ve hayatın nihai amacının erdemli yaşamak olduğunu savunan bir felsefi akımdır. Temel ilkeleri: 1. Öz Yeterlilik: Maddi zenginliklere ve dışsal faktörlere bağımlı olmadan yaşamanın önemini vurgular. 2. Konuşma Özgürlüğü: Düşünceleri sansürlemeden ifade etmeyi savunur. 3. Doğaya Uygun Yaşam: İnsanın mutluluğunun ve ahlaki gelişiminin, doğayla uyum içinde bir yaşam sürmekle mümkün olduğunu savunur. Temsilcisi Diyojen, toplumsal kuralları alaya almış, fıçıda yaşamış ve maddi mülkiyeti reddetmiştir.

Aristoteles'e göre orta iyilik, "altın orta" veya "itidal" olarak adlandırılır ve biri aşırılık, diğeri eksiklik olan iki uç arasında arzu edilen ve uygun olan orta yolu ifade eder. Erdemler bağlamında orta iyilik: Erdem, akıl tarafından ve aklı başında bir insanın belirleyeceğiyle belirlenen, bizle ilgili olarak orta olanda bulunma huyudur. Cesaret bir erdemdir, ancak aşırıya kaçıldığında pervasızlık, eksikliğinde ise korkaklık olarak ortaya çıkar. Ölçülülük, haz ve acı arasında bir denge kurmayı ifade eder. Kendinden kötü olan eylemlerin (hırsızlık, kıskançlık, adam öldürme vb.) ortası yoktur.

"Erkek adam sözünü tutar" ifadesi, Turgut Uyar'a ait bir sözdür. Bu söz, erkeklerin verdikleri sözleri yerine getirmeleri gerektiğini ve sözünde durmanın bir erdem olduğunu vurgulamaktadır.

Yunan felsefesi, insana merkezi bir rol vererek onun varoluşsal durumunu ve evreni sorgulamıştır. Yunan felsefesinin insana bakış açısını şu şekilde özetlemek mümkündür: Akıl ve bilgi arayışı: Filozoflar, akıl yürütme ve mantık yoluyla insanın bilgiye ulaşma çabasını ele almışlardır. Erdem ve mutluluk: İnsanın erdemli bir yaşam sürerek mutlu olması hedeflenmiştir. Toplumsal düzen: İnsanın doğasını, toplumsal düzeni ve adaleti anlamaya yönelik bir bakış açısı benimsenmiştir. Evrensel konular: Varlık, gerçeklik gibi soyut konular felsefenin merkezinde yer almıştır.

Erdemler Sözlüğü, çeşitli bilgelik hikayelerini içeren online bir sözlüktür. Ayrıca, "erdemler.sozlugu.org" adresinden erişilebilen ayrı bir site de mevcuttur.