Erdem

Sokrates'e göre bilgi, erdemin kendisidir. Ona göre, bir kişi neyin doğru ve iyi olduğunu bilirse, ona göre davranır ve bu nedenle ahlaki eğitim ve bilgi edinme, erdemli bir yaşam sürmenin anahtarıdır.

“İyilik yap, iyilik bul” atasözü, başkalarına iyilik yapan kişilerin er ya da geç karşılığını alacağını ifade eder. Bu söz, insanlara iyilik yapmanın önemini ve erdemli bir davranış olduğunu vurgular.

Farabi'ye göre erdemli şehir, sakinlerinin mutlak hak ve hakikatin bilgisine sahip olduğu ve sadece dünyada ve ahirette saadete erişmek maksadıyla yardımlaştıkları şehirdir. Bu şehirde bulunması gereken bazı erdemler şunlardır: - Yöneticilerin erdemleri: Akıllı, ince görüşlü, dindar, adaletli, yalandan kaçınan kişiler olmalıdır. - Toplumun özellikleri: Bilgi bakımından yükselmiş, iyiyi, doğruyu ve güzeli gerçekleştirerek insanların mutluluğunu sağlamış olmalıdır. Farabi, erdemli şehrin mukabilini ise cahil şehir, fasık şehir, bozulmuş şehir ve şaşkın şehir olarak adlandırır.

Kinikler, üç temel prensibi savunarak bireysel özgürlüğü hedeflerler: konuşma özgürlüğü, öz yeterlilik ve eğitim. Kiniklerin diğer savundukları değerler ve düşünceler şunlardır: Maddi zenginliklere bağımlılık karşıtı. Doğayla uyumlu yaşam. Toplumsal kurallara ve geleneklere karşı çıkış. Erdemin önemi.

Stoacılara göre mutluluk ve cinsellik arasındaki ilişki şu şekilde özetlenebilir: 1. Mutluluk: Stoacılara göre mutluluk, erdem ve doğaya uygun yaşamaktan kaynaklanır. 2. Cinsellik: Erken dönem Stoacılar, cinselliği erdemin geliştirilmesi için bir araç olarak görmüşlerdir. Ancak, daha sonraki Stoacılardan Epiktetos, cinselliğin sadece erdem ve dostluk amacıyla yapılması gerektiğini belirtmiş ve kişiyi yargıya aykırı davranmaya iten arzu türlerini kınamıştır.

Çaba gösterme felsefesi, bilgeliğe ulaşmak için doğru bilgiye ulaşma eylemi olarak tanımlanır. Stoacılık gibi bazı felsefi akımlar da çabayı ve gerilimi temel prensipler olarak kabul eder.

Fârâbî'ye göre nâbit, erdemli şehirde yaşayan erdemsiz insanları ifade eder. Fârâbî, insanın gerçek mutluluğu elde edebilmesi için erdemli bir şehirde yaşaması gerektiğini düşünür ve nâbit, bu şehrin varlığı için bir tehdit olarak görür.

Kibir, tevazu erdeminin zıttıdır.

Erdemlikten başka zenginlik kavramı, İslam inancına göre gönül zenginliği olarak tanımlanır. Ayrıca, maddi zenginlik de İslam'da önemli bir yer tutar ve bu zenginliğin sorumlulukları arasında zekât, sadaka ve hayır işleri yer alır.

Aristoteles'in "Nikomakhos'a Etik" eseri, ahlak felsefesinin temellerini ele alır ve erdemli bir yaşamın nasıl sürdürüleceğini tartışır. Eserde anlatılan ana konular: 1. Mutluluk (Eudaimonia): Aristoteles'e göre mutluluk, insan yaşamının nihai amacı ve en yüksek iyisidir. 2. Erdem (Arete): Erdem, ikiye ayrılır: - Ahlaki Erdemler: Cesaret, ölçülülük, adalet gibi karakter özellikleri. - Entellektüel Erdemler: Bilgelik ve anlayış gibi akılla ilgili erdemler. 3. Orta Yol İlkesi: Erdem, aşırılıklar arasında bir denge bulmaktır. 4. İradeli Eylem ve Sorumluluk: Ahlaki eylemler, bilinçli seçimlere dayanmalıdır. 5. Arkadaşlık: Arkadaşlık, mutluluğun önemli bir unsuru olarak görülür ve üç tür arkadaşlık tanımlanır. 6. Mutluluğun Toplumsal Boyutu: İnsan toplumsal bir varlıktır ve mutluluk, bireyin toplumla uyum içinde yaşamasıyla mümkün olur.

Aristoteles'in "altın orta" ilkesi, ahlaki erdemlerin ölçülülükten geçtiğini ifade eder. Bu ilkeye göre, insan iki aşırı uç olan "ifrat" ve "tefrit"ten kaçınarak, yani itidali tercih ederek mutlu olabilir. Örneğin: - Cesaret erdemi, korkaklık ile gözü karalık arasında bir dengedir. - Tevazu, utangaçlık ile utanmazlık arasında yer alır. Aristoteles'e göre, her erdemin kendine özgü bir "orta olma" durumu vardır.

Aristoteles'in ahlak anlayışı şu temel ilkelere dayanır: 1. Erdem ve Mutluluk: Aristoteles'e göre ahlak, erdemli bir yaşam sürerek mutluluğa ulaşmayla ilgilidir. 2. Ölçülülük ve Adalet: Ahlak felsefesinin temel ilkeleri arasında ölçülülük, adalet ve akıl ile hareket etme yer alır. 3. Pratik Bir Bilim Olarak Ahlak: Aristoteles'e göre ahlak, teorik bilgiden ziyade pratik bir bilimdir ve iyinin ne olduğunu bilmek değil, iyilik yapmak önemlidir. 4. Ahlaki Erdemler: Adalet, cesaret, ölçülülük, cömertlik gibi ahlaki erdemler, iki aşırı uç arasındaki doğru ortayı bulmakla ilgilidir. 5. Eğitim ve Alışkanlık: Erdemli olmak, doğru seçimleri alışkanlık hâline getirmekle mümkündür.

Aristoteles'in "mükemmellik bir alışkanlıktır" sözüyle, erdemli olmanın ve doğru eylemleri gerçekleştirmenin tekrar ve alışkanlık haline gelmesiyle mümkün olduğunu anlatmak istiyor. Aristoteles'e göre erdem, doğuştan gelen bir özellik değil, aklın rehberliğinde kazanılan bir alışkanlıktır.

Hrisippos'un mutluluk anlayışı, Stoacı felsefenin temel prensiplerine dayanır ve erdemin tek gerçek iyi olduğu ve mutluluğun bu erdeme bağlı olduğu düşüncesine dayanır. Hrisippos'a göre, insanın yaşamdaki tek amacı mutluluktur ve bu mutluluk, doğanın kendi koyduğu kurallara uyarak elde edilebilir.

Türkiye'de yaklaşık 45.000 kişi Erdem ismini taşımaktadır.

"İyiliği her kişi yapar, kötülüğü er kişi" atasözü, iyiliğe karşı iyiliği herkesin yapabileceğini, ancak zor olanın kötülüğe karşı iyilik yapmak olduğunu ifade eder. Bu atasözüne göre, erdemli ve olgun kişiler, kendilerine yapılan kötülüğe karşı bile iyilik yaparak diğerlerinden ayrılırlar.

Platon'a göre insan, erdemli ve ölçülü bir yaşam sürmelidir. Platon'un insan yaşamına dair diğer önerileri şunlardır: - Ruhun bölümlerinin ahengi: İnsan, akıl, tutku ve arzu gibi ruhun farklı bölümlerinin sınırlarını aşmadan, her birinin kendi işini yapmasını sağlamalıdır. - Eğitimin önemi: İnsan, eğitimle yeteneklerini geliştirmeli ve doğasına uygun bir şekilde uzmanlaşmalıdır. - Toplumsal düzen: İnsan, toplumun bir parçası olarak yaşamalı ve herkesin kendi görevini yerine getirdiği bir yapıda yer almalıdır. Platon için nihai amaç, mutluluktur ve bu mutluluğa ulaşmak, iyiye ve hakikate erişmekle mümkündür.

Jean Valjean, Victor Hugo'nun "Sefiller" romanında iyilik ve erdem erdemlerini temsil eder.

En önemli erdem olarak kabul edilebilecek tek bir erdem yoktur, çünkü erdemler farklı bakış açılarına göre değişebilir. Platon'a göre dört önemli erdem şunlardır: bilgelik, adalet, cesaret ve ölçülülük. Aristoteles'e göre ise en yüce erdem yüce gönüllülüktür ve tüm erdemlerin içinde en iyisidir.

"İyi Vatandaş İyi İnsan" ifadesi, iki farklı bağlamda ele alınabilir: 1. Aristoteles'in Felsefi Yaklaşımı: Vehip Birlik'in "Şarkiyat" dergisinde yayımlanan makalesine göre, Aristoteles'e göre iyi vatandaş sadece yasalara uyan değil, aynı zamanda yönetime katılan bireydir. 2. Hasan Âli Yücel'in Kitabı: Aynı adı taşıyan ve Hasan Âli Yücel tarafından kaleme alınan kitapta ise, insanlığın büyük yol göstericilerinin öyküleriyle başlayarak modern çağın vatandaşlık ve insanlık kavramları anlatılmaktadır.