Enzimler

Enzimler, canlıların yapısındaki kimyasal olayların daha hızlı gerçekleşmesini sağlar. Enzimler, kimyasal tepkimelerin gerçekleşmesi için gerekli olan aktivasyon enerjisini düşürerek, tepkimenin daha az enerji ile başlamasını ve daha hızlı gerçekleşmesini sağlar.

Defosforilasyon, ATP molekülündeki fosfat grupları arasındaki bağların kopması sürecidir. Bu süreç, bir yıkım tepkimesi olup su (hidroliz) kullanılarak gerçekleşir. Formülü: ATP + H₂O → ADP + P + Serbest Enerji. Defosforilasyon, tüm canlılarda ortak olarak görülen bir olaydır.

Glikoz-6-fosfat dehidrojenaz (G6PD) enzimi, kırmızı kan hücrelerini oksidatif hasardan koruyan önemli bir enzimdir. Başlıca işlevleri: Antioksidan üretimi: G6PD aktivitesi, hücreleri koruyan antioksidanların oluşumuyla orantılıdır. Oksidanlarla mücadele: Enzim, zararlı kimyasalları ve toksinleri nötralize eder. Hemoliz önleme: G6PD eksikliği olan bireylerde, belirli tetikleyicilere maruz kaldığında kırmızı kan hücrelerinin parçalanması önlenir. G6PD eksikliği, X kromozomuyla kalıtılan genetik bir bozukluk olup, özellikle Akdeniz ülkeleri, Afrika ve Çin’de yaygındır.

LDH, "laktat dehidrogenaz" anlamına gelir ve vücutta enerji üretiminde rol oynayan bir enzimdir. LDH'nin bazı işlevleri: Enerji üretimini destekler. Hücresel dengeyi korur. Doku hasarını gösterir. LDH'nin yaygın olarak bulunduğu dokular: karaciğer; kalp; kaslar; akciğerler; böbrekler; alyuvarlar. LDH testi, genellikle bir sağlık uzmanı tarafından koldaki bir damardan kan örneği alınarak yapılır.

Evet, mide karma bezdir. Karma bezler, hem ekzokrin (dış salgı) hem de endokrin (iç salgı) bez özelliği gösteren bezlerdir.

Pepsin ve pepsinojen farklı yerlerde üretilir: Pepsinojen, mide duvarında bulunan şef hücreler tarafından salgılanır. Pepsin ise, pepsinojenin mide özsuyundaki hidroklorik asit (HCl) ile tepkimesi sonucu oluşur. Pepsin, ticari olarak küçükbaş hayvanların midelerinden elde edilir.

DNA Polimeraz 1 ve DNA Polimeraz 3 farklı işlevlere sahiptir: DNA Polimeraz 1: DNA onarımı ve replikasyon süreçlerinde görev alır. 5'->3' eksonükleaz aktivitesi ile RNA primerlerini çıkarır ve oluşan boşlukları DNA ile doldurur. 3'->5' eksonükleaz aktivitesi sayesinde yanlış eklenen nükleotitleri tespit edip düzeltebilir. DNA Polimeraz 3: DNA replikasyonunun ana enzimidir ve yeni DNA zincirlerini 5'->3' yönünde uzatır. Yüksek süreçlilik (processivity) yeteneği ve 3'->5' eksonükleaz aktivitesi ile yüksek doğrulukta sentez yapar. Helikaz ile birlikte çalışarak DNA'nın ikili sarmalını çözer ve replikasyon çatalında gecikmeli iplik sentezini gerçekleştirir. Her iki enzim de prokaryot hücrelerde bulunur ve doğru genetik bilgi aktarımını sağlar.

Maltaz ve sukraz enzimleri, ince bağırsak tarafından üretilir. İnce bağırsak, sindirim sisteminin bir parçası olup, besinlerin sindirimi ve emilimi için hayati bir rol oynar.

Deneyde sıcaklığın besinler üzerindeki etkisi gözlemlendiğinde, enzimlerin yüksek sıcaklıkta yapılarının bozulduğu ve aktifliklerini kaybettiği sonucuna varılabilir. Örneğin, karaciğerde bulunan katalaz enzimi, yüksek sıcaklıkta (örneğin, 55-60°C) etkisiz hale gelir. Bunun yanı sıra, sıcaklığın bitki gelişimi ve tohumların çimlenmesi üzerindeki etkisi de gözlemlenebilir.

ALT (Alanin aminotransferaz) ve AST (Aspartat aminotransferaz) değerlerinin karaciğer yetmezliği olarak kabul edilmesi için normal değerlerin 3 ya da 5 kat üzerinde olması gerekir. Normal ALT değerleri genellikle litre başına 7-55 ünite (U/L) arasında, normal AST değerleri ise genellikle litre başına 8-48 ünite (U/L) arasında değişir. ALT ve AST seviyelerindeki anormallikler için gastroenteroloji veya iç hastalıkları bölümüne başvurulmalıdır. Karaciğer fonksiyon testlerinin yorumlanması beceri gerektirir; bu nedenle, test sonuçlarının bir sağlık profesyoneli tarafından değerlendirilmesi önemlidir.

Pankreas enzim hapının ne zaman içilmesi gerektiği, ilacın markasına ve kişinin sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir. Genel olarak, pankreas enzim hapları yemeklerle birlikte veya hemen sonrasında alınmalıdır. Pankreas enzim hapının doğru kullanımı için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir. Pankreas enzim hapının etkili olabilmesi için dikkat edilmesi gereken bazı noktalar: Yemeğin başında alınması: İlk hap, yemekten hemen önce veya ilk lokmayla birlikte alınmalıdır. Dozajın ayarlanması: Yüksek yağlı öğünler için daha yüksek doz gerekebilir. Sıcak yiyecek ve içeceklerle birlikte alınmaması: Kapsüller, sıcak yemeklerle birlikte alınabilir ancak sıcak içeceklerle birlikte alınmamalıdır. Çiğnelenmemesi: Kapsüller çiğnenmemeli, kırılmamalı veya ezilmemelidir.

Sindirim sisteminde dört ana enzim türü bulunur: 1. Amilazlar. 2. Lipazlar. 3. Proteazlar. 4. Nükleazlar. Ayrıca, sindirim sürecinde görev alan diğer enzimler arasında enterokinazlar, disakkaridazlar (sukraz, maltaz, laktaz), aminopeptidazlar bulunur. Bu enzimler, besin maddelerini daha küçük moleküllere ayırarak vücudun emebileceği hale getirir.

Tripsinojeni aktive eden enzim, ince bağırsak tarafından salgılanan enterokinaz enzimidir. Tripsinojen, aktifleştikten sonra başka bir protein sindirici enzim olan kimotripsinojen enzimini de aktif hale getirir.

T7 RNA polimeraz, T7 bakteriyofajına ait bir RNA polimerazdır. Özellikleri: Yönlülük: RNA'yı 5'→ 3' yönünde oluşturur. Özgüllük: T7 promotör dizileri için yüksek özgüllüğe sahiptir. Hata oranı: Çok düşüktür. Moleküler ağırlık: 99 kDa'dır. Ek aktiviteler: Tek iplikli DNA ve RNA üzerinde eksonükleaz etkinliğine de sahiptir. Kullanım alanları: Biyoteknoloji uygulamalarında, vektör içine klonlanmış DNA'nın transkripsiyonu için kullanılır. mRNA ve sgRNA sentezinde kullanılır.

Kanda aspartat, özellikle karaciğer, kalp ve kas dokularında bulunan aspartat aminotransferaz (AST) enzimini ifade eder. AST kan testi, karaciğer hasarının saptanması, karaciğer hastalıklarının teşhisi ve kas-kalp sağlığının değerlendirilmesi için kullanılır. Normal AST değeri laboratuvarlara göre değişiklik gösterse de genellikle 8 ila 33 U/L arasında kabul edilir. Yüksek AST değerleri, karaciğer hastalıkları, kalp hasarı veya kas hasarı gibi durumları işaret edebilir. Test sonuçlarının doğru yorumlanması için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Glikozun glikolize uğraması için gerekli olan bazı enzimler şunlardır: Heksokinaz. Fosfoglukoz izomeraz. Fosfofruktokinaz. Aldolaz. Gliseraldehit 3-fosfat dehidrogenaz. Fosfogliserat kinaz. Pirüvat kinaz.

Kas hasarı için bakılan enzim kreatin kinaz (CK) olarak adlandırılır. Kreatin kinaz, iskelet kası, kalp kası ve beyinde bulunan, buradaki dokularda hasar olması durumunda kan dolaşımına sızdırılan bir enzimdir. Kreatin kinazın üç farklı tipi vardır ve her biri farklı bir yerde bulunur: CK-MM. CK-MB. CK-BB. Kandaki kreatin kinaz seviyesinin yükselmesi, bu dokuların birinde hasar olduğunu gösterebilir. Kreatin kinaz testi, kasların, kalbin veya sinir sisteminin hasar görüp görmediğini belirlemek için kullanılır. Kreatin kinaz testi genellikle şu durumlar için istenir: kas yaralanmaları veya travmaları; aşırı egzersiz sonrası; kas iltihabı veya romatolojik hastalıklar; kalp krizi veya kalp kası hasarı; nörolojik durumlar veya hastalıklar. Kreatin kinaz testi, kişiden kan örneği alınarak laboratuvarda incelenmesiyle yapılır. Kreatin kinaz testi veya başka bir sağlık testi yaptırmadan önce mutlaka bir doktora danışılmalıdır.

Ksenobiyotikler, özellikle sitokrom P450 enzimleri tarafından metabolize edilir. Diğer önemli metabolize edici enzimler: Flavin monooksigenaz (FMO). Glutatyon S-transferazlar (GST). Ksenobiyotik metabolizması ayrıca esterazlar gibi diğer enzimler tarafından da katalizlenen reaksiyonları içerir.

Alkol, pankreastan salgılanan sindirim enzimlerinin miktarını azaltarak bu enzimlerin gıdaları küçük parçalara bölme işlevini engeller. Alkolün sindirim enzimleri üzerindeki uyarıcı etkisi, yemekten önce az miktarda alkol alındığında ortaya çıkabilir. Alkolün sindirim sistemi üzerindeki olumsuz etkileri, yetersiz beslenme, gaz, şişkinlik, karında doluluk hissi, ishal ve ağrılı dışkılama gibi durumlara yol açabilir.

Şırdanın içinde bulunan maya, "şirden mayası" veya "rennet" olarak adlandırılır. Şirden mayası, buzağıların ve oğlakların midelerindeki "şirden" veya "şırdan" olarak adlandırılan dördüncü bölgeden elde edilir. Şirden mayası, kimozin ve pepsin enzimlerini içerir.