HücreBiyolojisi

Organeller ve görevleri: Ribozom: Protein sentezinden sorumludur. Endoplazmik Retikulum: Madde taşıma ve depolama işlevi görür. Golgi Aygıtı: Protein ve lipitleri işleyip paketleyerek ilgili yerlere sevk eder. Lizozom: Hücre içi sindirim yapar, yaşlanmış organelleri ve yabancı maddeleri parçalar. Peroksizom: Zararlı maddeleri etkisiz hale getirir. Mitokondri: Hücrenin enerji üretim merkezidir, solunum yapar. Kloroplast: Fotosentezin gerçekleştiği organeldir. Koful: Madde depolama ve homeostaz sağlar. Sentrozom: Hücre bölünmesinde rol alır. Çekirdek: Genetik materyali içerir ve hücre faaliyetlerini yönetir.

Hayır, sitoplazma ve sitozol aynı şey değildir. Sitoplazma, hücrenin tüm zarları içinde bulunan kısmıdır ve organeller ile çözünmeyen asılı parçacıklardan oluşur. Sitozol ise, sitoplazmanın organeller hariç, hücre içi sıvı kısmıdır. Sitozol, büyük oranda su içerir ve içinde enzimler, RNA, organik bileşenlerin yapı taşları, atık maddeler ve mineraller bulunur.

9. sınıf biyoloji dersinde ele alınan bazı organeller şunlardır: Ribozom. Lizozom. Golgi cisimciği. Endoplazmik retikulum (ER). Koful. Mitokondri. Plastitler (kloroplast, kromoplast, lökoplast). Sentrozom (sentriyoller). Hücre iskeleti. Ayrıca, nükleolus, peroksizom, proteazom gibi diğer organeller de 9. sınıf biyoloji müfredatında yer alabilir.

Hayır, sentriol ve sentrozom aynı şey değildir. Sentriol, silindir biçimindeki mikrotübül yapılardır ve sentrozomu oluştururlar. Çiçekli bitkilerde sentrozom yoktur.

Hayır, ribozom ve protein sentezi aynı şey değildir. Ribozom, protein sentezinin gerçekleştiği organeldir.

Ökaryot hücrelerde bulunan bazı organeller şunlardır: Çekirdek. Mitokondri. Endoplazmik Retikulum (ER). Golgi Cisimciği. Kloroplast. Lizozom. Koful (Vezikül). Ayrıca, sentriyol, sentrozom, ribozom ve plastitler de ökaryot hücrelerde bulunabilir.

Bitki hücresinde olup hayvan hücresinde bulunmayan organeller şunlardır: Kloroplast. Hücre duvarı (çeperi). Plastitler. Ayrıca, gelişmiş bitki hücrelerinde lizozom bulunmaz.

Hayvan ve bitki hücreleri arasındaki bazı farklar şunlardır: Hücre Çeperi: Bitki hücrelerinde hücre çeperi bulunurken, hayvan hücrelerinde bulunmaz. Plastitler: Bitki hücreleri plastit içerirken, hayvan hücrelerinde plastit bulunmaz. Sentrozom: Hayvan hücrelerinde sentrozom bulunurken, bitki hücrelerinde bulunmaz. Kofullar: Bitki hücrelerinde az sayıda ve büyük kofullar, hayvan hücrelerinde ise çok sayıda ve küçük kofullar bulunur. Şekil: Bitki hücreleri genellikle köşeli bir şekle sahipken, hayvan hücreleri düzensiz veya yuvarlak bir şekle sahiptir. Fotosentez: Bitki hücreleri fotosentez yapabilirken, hayvan hücreleri fotosentez yapamaz. Beslenme Şekli: Bitki hücreleri genellikle ototrofik, hayvan hücreleri ise heterotrofiktir. Ayrıca, hayvan hücrelerinde lizozom bulunurken, gelişmiş bitkilerde lizozom yoktur.

Oksidatif fosforilasyon, canlılarda enerji kaynağı olarak kullanılan ATP sentezinde kullanılan yollardan biridir. Oksidatif fosforilasyonun özellikleri: Oksijenli solunumun son evresini teşkil eder. Glikoliz ve Krebs döngüsü sırasında oluşan bileşiklerdeki hidrojen atomlarının, ökaryot hücrelerde mitokondrinin, prokaryot hücrelerde ise hücre zarının üzerinde bulunan elektron taşıma sisteminden (ETS) geçirilmesi sırasında oksijenle birleşerek su oluşturması ve kalan bileşiklerin ATP yapımında kullanılması olayıdır. Bir NADH molekülü 2,5 ATP, bir FADH2 molekülü ise 1,5 ATP oluşturur. Oksidatif fosforilasyon, oksijenli ortamda, ökaryot hücrelerin mitokondrilerinde ve prokaryot hücrelerin sitoplazmasında gerçekleşir. Oksidatif fosforilasyon, birçok farklı canlıda görülür.

Mitokondri sayısının az olması durumunda hücrenin enerji üretimi azalır ve bu durum çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Olası sonuçlar şunlardır: yorgunluk ve enerji düşüklüğü; kilo artışı; hafıza sorunları; yaşlanma sürecinin hızlanması; kalp, karaciğer ve böbrek gibi önemli organların işleyişinde bozulma. Mitokondrinin düzgün çalışması, vücudun genel sağlığı ve hastalıkların önlenmesi açısından büyük önem taşır.

Lizozomu en çok kullanan hücreler hayvan hücreleridir. Lizozomlar, özellikle vücut savunmasında görev alan akyuvarlar ve makrofajlar gibi hücrelerde daha fazla bulunur. Bitki hücrelerinde ise lizozomlara eşdeğer görevleri vakuoller üstlenir.

Hücre zarının bazı görevleri: Hücreyi dış ortamdan ayırır ve hücre içi ile hücre dışı ortamlar arasında seçici bir şekilde madde alışverişini sağlar. Hücreye şekil verir ve dış etkilere karşı korur. Metabolizma atıklarının dışarı atılmasını sağlayarak iç ortamı düzenler. Hücredeki uyarılma ve cevap işlerini düzenler. Hücrede biyoelektrik olayların gerçekleşmesini sağlar. Hücrenin beslenmesine yardımcı olur. Hücreyi alınacak hormonları tanır ve immunokimyasal olaylarda rol oynar. Hücrenin yıpranan kısmını onarır. Endositoz, ekzositoz, pinositoz ve fagositoz gibi mikro ve makrotransport faaliyetlerini gerçekleştirir.

Hücre duvarı (hücre çeperi), hücre zarının hemen dışındaki bazı hücre tiplerini çevreleyen yapısal bir tabakadır. Özellikleri: Cansızdır ve seçici geçirgen değildir. Hücreyi dış etkenlerden korur ve yapısal dayanıklılık sağlar. Bitki hücrelerinde selüloz, mantar hücrelerinde selüloz veya kitin, bakteri hücrelerinde ise peptidoglikandan oluşur. Canlının aktif hareket etmesini engeller. Hücre duvarı, hayvan hücrelerinde bulunmaz.

Evet, golgi ve endoplazmik retikulum birlikte çalışır. Golgi cisimciği (aygıtı), endoplazmik retikulum ile beraber çalışır ve genellikle birbirlerine yakın konumlanmışlardır. Ayrıca, golgi kompleksinin fonksiyonu, endoplazmik retikulumda sentezlenen maddelere son şeklini vermek ve bu maddeleri bir membranla çevrelemektir.

Kofül ve lizozomun görevleri farklıdır. Lizozomun görevleri: Hücre içi sindirim ve savunma organelidir. Hücrenin endositoz ile aldığı büyük moleküllü maddelerin sindiriminde görev alır. İçindeki enzimlerinin serbest kalmasıyla hücrenin parçalanmasına neden olur; bu olaya otoliz denir. Kofülün görevleri: Hücre içinde oluşan artıkların, besinlerin ve fazla sıvıların depolandığı yapılardır. Hücre içi osmatik basınç ve pH’ı ayarlar. Metabolizmanın aktiflik derecesini belirler. Dolayısıyla, lizozom hücre içi sindirimi sağlarken, kofül depolama ve osmatik basınç düzenleme gibi işlevlere sahiptir.

Prokaryot, çekirdek bulunmayan hücrelere denir. Prokaryot hücrelerde mitokondri, sentriyol, golgi cisimciği, lizozom, endoplazmik retikulum, koful ve kloroplast gibi zarlı organeller bulunmaz. Tüm prokaryot canlılarda hücre zarı, hücre duvarı, sitoplazma, ribozom ve nükleotid (DNA) ortak olarak bulunur. Prokaryot canlıların tamamı tek hücrelidir.

Prokaryot hücrelerde zarla çevrili organeller bulunmaz. Prokaryot hücrelerde bulunmayan organeller şunlardır: Mitokondri; Sentriyol; Golgi cisimciği; Lizozom; Endoplazmik retikulum; Koful; Kloroplast. Bunun yanı sıra, ribozom dışında başka organeller de yoktur.

Kofuldaki enzimler, kofulun işlevine göre farklı görevler üstlenir: Sindirim kofulu: Enzimler, besin kofullarında bulunan lizozomlarla birleşerek sindirimi gerçekleştirir ve hücrenin ihtiyacı olan maddeleri sağlar. Depo kofulu: Bitki hücrelerinde atık birikimi ve metabolik ürünlerin depolanmasında rol oynar. Boşaltım kofulu: Hücrenin oluşturduğu metabolik atıkların ve salgı maddelerinin dışarı atılmasını sağlar.

Mitokondri, hücre için en önemli organellerden biridir. Görevi: Hücresel solunum yaparak tüm hücre aktiviteleri için gerekli enerjiyi (ATP) üretir. Hücrenin oksijenle solunumunu sağlar.

Evet, hücre zarı ve sitoplazma hücrenin temel kısımlarındandır. Hücrenin temel kısımları şunlardır: Hücre zarı (plazma membranı). Sitoplazma. Çekirdek. Prokaryot hücrelerde gerçek bir çekirdek yoktur, DNA sitoplazma içinde nükleoid adı verilen bölgede bulunur.