Enzimler

9. sınıf biyoloji ders kitabı sayfa 46'da aşağıdaki konular yer almaktadır: 1. Enzimler: Enzimlerin yapısı, özellikleri ve çalışmasına etki eden faktörler. 2. Aminoasitler: İnsan vücudunda sentezlenemeyen temel aminoasitler. 3. Sınıflandırma: Canlıların sınıflandırılmasında kullanılan kategoriler ve hiyerarşik yapı.

Sindirimde enzimlerin rolü ile ilgili çıkmış bir soru örneği: Soru: Sindirim enzimleri, besin maddelerinin vücutta kullanılabilir hale gelmesi için nasıl bir işlev görür? Cevap: Sindirim enzimleri, karmaşık besin maddelerini daha basit bileşenlere dönüştürerek vücudun enerji ve besin öğelerini almasını sağlar.

Alkalen fosfataz (ALP) enzimi, kemik, karaciğer, bağırsak ve plasenta tarafından üretilir.

Allosterik kelimesi, bir enzimin hızını işleyişini etkileyen ve ürünüyle doğrudan ilişkili olmayan maddeleri tanımlamak için kullanılır. Bu terim ayrıca şu anlamlara da gelebilir: - Allosterik enzim. - Allosterik düzenleme.

İnce ve kalın bağırsak enzimleri farklı yerlerde üretilir: - İnce bağırsak enzimleri, ince bağırsağın kendisi tarafından üretilir ve salgılanır. - Kalın bağırsak enzimleri ise karaciğer tarafından üretilir ve safra kesesinde depolanır, daha sonra ince bağırsağa gönderilir.

Katalaz enzimi, oksijene maruz kalan hemen tüm canlı organizmalarda bulunan ve hidrojen peroksitin su ve oksijene ayrışmasını katalize eden önemli bir enzimdir. İşe yaradığı bazı alanlar: - Biyolojik koruma: Hücreyi reaktif hidrojen türlerinin (ROS) oksidatif hasarından korur. - Gıda endüstrisi: Gıdaların konserve yapımı, paketlenmesi ve glukonik asit üretiminde kullanılır. - Tıp: Bakterilerde tanı testlerinde kullanılır; hidrojen peroksit solüsyonu üzerine bakteri eklendiğinde oksijen kabarcıklarının oluşumu katalaz enziminin varlığını gösterir. - Çevre: Atık su arıtımında, peroksit kullanımından sonra aşırı peroksiti gidermek için eklenir. - Diğer alanlar: Tekstil endüstrisinde ağartma ve boyama öncesi hidrojen peroksiti uzaklaştırmak, kontakt lenslerin temizlenmesi gibi alanlarda da kullanılır.

Lipidler, pankreatik lipaz enzimi tarafından parçalanır.

Ebner bezlerinin görevi, tat tomurcuklarının uyarılmasında yardımcı olmaktır. Bu bezler, lipaz enzimleri sayesinde ağızda lipid hidrolizi sürecini başlatır ve yağ tabakasının birikimini önler.

Allosterizm ve feedback inhibisyonu — enzim aktivitesinin düzenlenmesinin farklı yollarıdır. Allosterizm — bir non-substrat molekülünün enzime bağlanması ve bunun sonucunda aktivitesinin değişmesi sürecidir. Feedback inhibisyonu ise, bir metabolik yolun son ürününün, bu yolda ilk adımı katalize eden enzimi inhibe etmesi durumudur.

Mide asidi, pepsin enzimini aktive eder.

İnce bağırsaktaki enzimler, hormonlar ve sindirim sıvıları tarafından uyarılır. Bazı uyaranlar şunlardır: - Sekretin: Midenin asit salgılamasını inhibe ederken, pankreasın bikarbonat salgılamasını ve karaciğerde safra üretimini uyarır. - Kolesistokinin (KSK): Safra kesesinin kasılmasını sağlayarak safranın duodenuma akmasına ve pankreastan sindirim enzimlerinin salgılanmasına neden olur. - Enterogastrin: Midenin salgı yapmasını önler ve mide hareketlerini yavaşlatır. - Bağırsak sıvısı: Su, tuz, mukus ve ince bağırsak enzimlerini içerir.

Glikojenin sentezinde glikojen sentaz enzimi kullanılır.

Amilaz enzimi, tükürük bezleri ve pankreas tarafından salgılanır.

Magnezyum, üç yüzden fazla enzimatik reaksiyonda kofaktör olarak görev alır.

pH, enzimatik reaksiyonları iki ana şekilde etkiler: 1. Enzim Aktivitesi: Her enzimin, maksimum reaksiyon hızına sahip olduğu optimal bir pH değeri vardır. 2. Enzim ve Substrat Yapısı: pH, enzim ve substratın iyonik durumunu değiştirerek yapılarını etkiler.

Glikoz-6-fosfat dehidrojenaz (G6PD) enzimi, hücresel metabolizmada önemli işlevlere sahiptir: 1. Enerji Üretimi: G6PD, pentoz fosfat yolu üzerinden NADPH üreterek hücresel enerji metabolizmasında yer alır. 2. Antioksidan Savunma: NADPH, glutatyon gibi antioksidanların sentezinde kullanılır ve hücreleri oksidatif stresten korur. 3. Yağ Asidi ve Steroid Sentezi: NADPH, yağ asidi ve steroid sentezinde koenzim olarak görev yapar. 4. Nükleotid Sentezi: G6PD, DNA ve RNA üretiminde gerekli olan nükleotidlerin sentezine katkıda bulunur. G6PD eksikliği, hemolitik anemiye yol açabilir ve bu durum, kırmızı kan hücrelerinin normalden daha hızlı parçalanması anlamına gelir.

Bağırsakta bulunan enzimler iki ana kategoriye ayrılır: pankreatik enzimler ve bağırsak mukoza enzimleri. Pankreatik enzimler arasında şunlar bulunur: - Amilaz: Karbonhidratların, özellikle nişastanın, glikoza dönüşümünü sağlar. - Lipaz: Yağların, yağ asitlerine ve gliserole ayrılmasını sağlar. - Proteaz: Proteinlerin, amino asitlere parçalanmasında görev alır. Bağırsak mukoza enzimleri ise şunlardır: - Sukraz: Sakarozu (şeker) glikoz ve früktoza parçalar. - Laktaz: Laktozu (süt şekeri) glikoza ve galaktoza dönüştürür. - Maltaz: Maltosayı glikoza dönüştürerek enerji üretiminde katkıda bulunur.

Defosforilasyon, proteine bağlanarak aktifleşmesini sağlayan fosfat molekülünün, fosfataz enzimi ile koparılması olayıdır.

Enzimler, canlıların yapısındaki kimyasal olayların daha hızlı gerçekleşmesini sağlar.

Enzim sentezi, enzimlerin hücreler tarafından üretilmesi anlamına gelir. Bu süreç, enzimleri kodlayan genlerin sürekli olarak ifade edilmesi, mRNA'ya kopyalanması ve daha sonra hücredeki aktif enzimlere çevrilmesi ile gerçekleşir.