Bilirkişi

Bilirkişiler, ayrı ayrı rapor verebilirler çünkü bu, fikir birliğinin oluşmadığı durumlarda tercih edilen bir yöntemdir. Ayrıca, aynı konu için heyet halinde görevlendirilen bilirkişiler, inceleme konuları farklıysa her biri kendi raporunu hazırlayarak mahkemeye sunabilir.

Kartalkaya'daki yangınla ilgili bilirkişi heyeti, İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) öğretim üyelerinden oluşmaktadır.

İmamoğlu-bilirkişi olayı, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun, İBB ve CHP'li belediyelere yönelik soruşturmalarda usulsüz işlemler yapmakla suçladığı bilirkişi S.B. hakkında suç duyurusunda bulunmasıyla ilgilidir. İmamoğlu, 27 Ocak 2025'te düzenlediği basın toplantısında, bu bilirkişinin sürekli olarak kendi aleyhine rapor hazırladığını iddia etmiş ve yargı görevini yapanı etkilemeye teşebbüs ettiğini öne sürmüştür.

Bilirkişi Kanunu'na göre bilirkişi, çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hâllerde oy ve görüşünü sözlü veya yazılı olarak vermesi için başvurulan gerçek veya özel hukuk tüzel kişisidir. Bilirkişinin temel görevleri şunlardır: - Mahkemeye, hakemlere veya askeri yargıya rapor, mütalaa ve bilimsel teknik görüşler sunmak; - Genel bilgi veya tecrübeyle çözülebilecek konularda görüş bildirmemek.

Barış Pehlivan'ın İBB bilirkişisi olarak bahsettiği kişi, Satılmış Büyükcanayakın'dır.

Bilirkişinin denetime elverişliliği, iki ana mekanizma tarafından denetlenir: 1. Bölge Kurulları Denetimi: Bilirkişilerin görevleriyle ilgili tutum ve davranışları veya hazırladıkları raporlar, bölge kurulları tarafından denetlenir. 2. Yargıtay Denetimi: Bilirkişi raporlarının bilimsel dayanaklarını içerip içermediği ve tarafların ve hakimin denetimine uygun açıklıkta olup olmadığı, Yargıtay kararları ile denetlenir.

Tapu değer tespiti hem keşif hem de bilirkişi raporu ile yapılabilir. Keşif, mahkeme tarafından taşınmazın yerinde incelenerek değer tespiti için yapılır ve bu süreçte bilirkişiler malın fiziki durumunu ve değerini değerlendirir. Bilirkişi raporu ise, taşınmazın değerini belirlemek için uzman kişiler tarafından hazırlanan rapordur ve bu rapor, keşif sonrası mahkeme tarafından dikkate alınır.

Trafik kazalarında bilirkişi raporu kesin değildir, çünkü rapora itiraz edilebilir. Taraflar, bilirkişi raporuna karşı 14 gün içinde itiraz etme hakkına sahiptir. İtiraz sonucunda mahkeme, yeni bir bilirkişi atayabilir ve bu bilirkişi daha önceki raporu inceleyerek yeni bir değerlendirme yapar.

HMK 279. madde, bilirkişi raporunun içeriğini düzenler. Bu maddeye göre bilirkişi raporu şu unsurları içermelidir: 1. Tarafların ad ve soyadları. 2. Bilirkişinin görevlendirildiği hususlar. 3. Gözlem ve inceleme konusu yapılan maddi vakıalar. 4. Gerekçe ve varılan sonuçlar. 5. Bilirkişiler arasında görüş ayrılığı varsa, bunun sebebi. 6. Raporun düzenlenme tarihi. 7. Bilirkişi ya da bilirkişilerin imzaları. Ayrıca, azınlıkta kalan bilirkişi, oy ve görüşünü ayrı bir rapor halinde de mahkemeye sunabilir.

Bilirkişi raporuna itiraz dilekçesi, ilgili mahkemeye veya raporu alan savcılığa verilir.

Bilirkişi raporu uyuşmazlığı, hukuki süreçlerde özel ve teknik bilgiye ihtiyaç duyulan durumlarda, uzman kişilerin hazırladığı raporların mahkemeye sunulması ve bu raporlar üzerinden uyuşmazlığın çözülmesi sürecini ifade eder. Bilirkişi raporuna itiraz ise, bu raporların doğruluğu veya geçerliliği konusunda şüphe duyulduğunda, raporun içeriğinin dikkatlice incelenip hatalı noktaların belirlenmesi ve mahkemeye itiraz dilekçesi sunulması anlamına gelir.

Yayınlanan bilirkişi raporu, bir olayın veya durumun uzmanlık gerektiren teknik ve bilimsel analizini içeren, tarafsız ve objektif değerlendirmeler sunan bir rapordur. Bu raporlar, mahkemelerde ve diğer adli süreçlerde delil niteliğinde kullanılarak, doğru ve adil kararların verilmesine yardımcı olur. Bilirkişi raporunda genellikle şu bilgiler bulunur: - Bilirkişinin kimliği ve uzmanlık alanı; - Görevlendirme nedeni; - Yapılan incelemeler; - Kullanılan yöntemler; - Elde edilen bulgular; - Sonuç ve değerlendirme; - Raporun tarihi.

Bilirkişinin en fazla kaç saat çalışabileceği konusunda iki farklı düzenleme bulunmaktadır: 1. Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) Madde 274: Bilirkişi raporunun hazırlanması için verilecek süre üç ayı geçemez. 2. Bilirkişilik Temel Eğitimi Yönetmeliği: Temel bilirkişilik eğitim programı, on sekiz saati teorik ve altı saati uygulamalı olmak üzere en az yirmi dört ders saatinden oluşur.

Özel bilirkişiler adli psikolojide çeşitli görevler üstlenirler: 1. Sanığın Cezai Ehliyeti: Adli psikologlar, sanığın cezai ehliyetinin olup olmadığına karar verilmesine yardımcı olur. 2. Mahkemelerde Bilirkişi: Mahkemelerde bilirkişi olarak görev alarak, psikolojik ölçme ve değerlendirme yapar ve rapor sunarlar. 3. Mağdur ve Sanık Görüşmeleri: Mağdur ve sanıklarla görüşmeler yaparak, bu kişilerin psikolojik durumlarını analiz ederler. 4. Ceza İnfaz Kurumları: Ceza infaz kurumlarında hükümlülerin rehabilitasyonuna yönelik programlar yürütürler. 5. Suç Profillemesi: Suç profilleri oluşturarak, kolluk kuvvetlerine suçların çözülmesi konusunda yardımcı olurlar. Bu görevler, adli psikologların hukuk sistemine ve adalete katkıda bulunmalarını sağlar.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na (HMK) göre, kural olarak tek bir bilirkişi görevlendirilir. Ancak, gerekçesi açıkça gösterilmek suretiyle, tek sayıda birden fazla kişiden oluşacak bir kurulun bilirkişi olarak görevlendirilmesi de mümkündür.

Mahkemede bilirkişi, tazminat miktarını aşağıdaki adımları izleyerek hesaplar: 1. Olayın Özelliklerinin İncelenmesi: Bilirkişi, gerçekleşen olayın detaylarını ve tazminat talebiyle ilgili hukuki durumu değerlendirir. 2. Türk Borçlar Kanunu'nun İlgili Maddelerinin Uygulanması: Tazminatın kapsamı, ödeme şekli ve kusur kapsamının ağırlığı gibi unsurlar göz önünde bulundurulur (Türk Borçlar Kanunu, madde 51). 3. İndirim Nedenlerinin Dikkate Alınması: Bilirkişi, tazminat miktarında indirim yapılması gereken durumları (örneğin, zarar verenin kusurunun hafifliği, mağdurun kusuru) değerlendirir (Türk Borçlar Kanunu, madde 52). 4. Bilirkişi Raporu Hazırlanması: Dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda bilirkişi, tazminat miktarı hakkında bir rapor hazırlar ve bu raporu mahkemeye sunar. Bu süreçte, mahkemenin de gerekli gördüğü durumlarda ek araştırmalar veya yeni bilirkişi görüşleri talep edilebilir.

Bilirkişi görüşü, bir hukuki süreçte, mahkemenin veya bir diğer yetkili organın talebi üzerine, belirli bir konuda uzman olan bir kişinin yaptığı inceleme ve değerlendirme sonucunda hazırladığı yazılı bir belgedir. Bilirkişi görüşünün bazı önemli yönleri: - Tarafsızlık: Bilirkişi, tarafsız bir şekilde inceleme yapar ve sonuçlarını rapor halinde sunar. - Delil değerlendirme: Sunulan delillerin incelenmesi ve değerlendirilmesi için bilirkişiye başvurulabilir. - Hasar tespiti: Maddi veya manevi zararların tespiti için bilirkişi raporu hazırlanır. - Uyuşmazlık çözümü: Tarafların anlaşamadığı konularda, bilirkişi raporu tarafsız bir görüş sunarak çözümün bulunmasına yardımcı olur.

Bilirkişinin ön incelemeyi tamamlaması için üç aylık bir süre belirlenmiştir.

Miras davasında bilirkişi, miras mallarının değerini inceler ve tespit eder. Bu süreçte bilirkişi şu konuları değerlendirir: 1. Taşınmazlar: Gayrimenkul değerleme uzmanları, taşınmazların piyasa değerini belirler. 2. Taşınırlar: Konusunda uzman bilirkişiler, taşınır malların değerini raporlar. 3. Aile konutu ve ev eşyası: Sağ kalan eşin, miras payına mahsuben bu malların kendisine özgülenmesini talep etmesi durumunda, bilirkişi bu eşyaların değerini belirler. Bilirkişi raporu, mahkemenin tereke mallarının paylaşımı için adil bir karar vermesine yardımcı olur.

Bilirkişi raporu almak için aşağıdaki adımlar izlenmelidir: 1. Görevlendirme: Bilirkişi, genellikle mahkeme tarafından veya taraflarca anlaşarak görevlendirilir. 2. İnceleme ve Değerlendirme: Bilirkişi, kendisine verilen görev doğrultusunda gerekli incelemeleri yapar ve elde ettiği verileri değerlendirir. 3. Raporun Hazırlanması: Bilirkişi raporu, aşağıdaki bölümleri içermelidir: - Başlık: Raporun konusu, tarafların kimlikleri ve dosya numarası gibi bilgileri içerir. - Giriş: Bilirkişinin kimliği, uzmanlık alanı ve görevlendirme nedenleri belirtilir. - İnceleme Konusu: Bilirkişinin incelediği konu ve sorulan sorular detaylı bir şekilde açıklanır. - İnceleme Sonuçları: Elde edilen bulgular ve yapılan değerlendirmeler somut örneklerle desteklenerek sunulur. - Sonuç: İnceleme sonuçlarına göre ulaşılan kesin ve net sonuçlar belirtilir. - Ekler: Raporu destekleyen tüm belgeler (fotoğraflar, çizimler, analiz sonuçları vb.) eklenir. - Tarih ve İmza: Raporun hazırlandığı tarih ve bilirkişinin imzası konulur. 4. Raporun Sunulması: Hazırlanan rapor, mahkemeye sunulur.