Bilirkişi

Bilirkişiye beyan dilekçesi, bilirkişi raporunun mahkemeye sunulmasından sonra belirli bir süre zarfında verilmelidir. Ayrıca, 7251 sayılı “Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile, HMK’nın 281. maddesinin 1. fıkrasına eklenen hükümle, tarafların bilirkişi raporuna karşı sunacakları beyanları hazırlayabilmeleri için sahip oldukları iki haftalık süreye, hâkim tarafından iki hafta daha eklenebilmesi ve rapora ilişkin değerlendirme, beyan ve itirazların sunulabilmesi için sahip olunan sürenin toplamda bir aya ulaşması imkânı getirilmiştir.

Bilirkişinin görevden çekilmesi için en geç bir hafta içinde, görevlendirmeyi yapan mercie bildirimde bulunması gerekir. Bilirkişi, kendisine tevdi olunan görevin, uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektirmediğini, temel ve alt uzmanlık alanına girmediğini, inceleme konusu iş ve işlemlerin açıklığa kavuşturulması için alanında uzman başka bir bilirkişi ile işbirliğine ihtiyaç duyduğunu veya varsa görevden çekinmeyi haklı kılacak bir mazeretinin bulunduğunu bildirmek zorundadır.

Bilirkişinin görevlendirilmesinde dikkate alınan içtihatlar arasında Yargıtay kararları ve Anayasa Mahkemesi kararları bulunmaktadır. Yargıtay kararları, HMK 273. madde uygulamalarında mahkemelerin dikkat etmesi gereken hususları somut örneklerle ortaya koyar. Anayasa Mahkemesi kararları, derece mahkemelerinin, uyuşmazlığın konusu özel ve teknik bilgi gerektirdiği halde bilirkişi raporu alınmadan karar verilmesini, silahların eşitliği ilkesi kapsamında ele alıp adil yargılanma hakkı ihlali olarak değerlendirmiştir. Ayrıca, bilirkişinin görevlendirilmesi sürecinde 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ve 6754 sayılı Bilirkişilik Kanunu hükümleri ile bu kanunlar uyarınca çıkarılan Bilirkişilik Yönetmeliği de dikkate alınır.

Bilirkişi raporunda sonuç yazarken dikkat edilmesi gereken bazı unsurlar şunlardır: Tarafsız Dil: Rapor, tarafsız bir şekilde hazırlanmalı ve herhangi bir tarafın lehine veya aleyhine olmamalıdır. Maddi Meseleye İlişkin Sonuçlar: Bilirkişi, sadece maddi meseleye ilişkin sonuçlar çıkarabilir; hukukî nitelendirme ve değerlendirmelerde bulunamaz. Açık ve Anlaşılır İfade: Raporda kullanılan dil, konuyla uyumlu olmalı ve teknik terimler içermelidir. Gerekçelendirme: Sonuçlar, gerekli gerekçelerle desteklenmelidir. Bilirkişi raporunda yer alması gereken asgari hususlar arasında tarafların ad ve soyadları, bilirkişinin görevlendirildiği hususlar, gözlem ve inceleme konusu yapılan maddi vakıalar, gerekçe ve varılan sonuçlar ile bilirkişiler arasında görüş ayrılığı varsa, bunun sebebi, raporun düzenlenme tarihi ve bilirkişi veya bilirkişilerin imzaları bulunmalıdır.

Bilirkişi raporunun denetime elverişli olmaması durumunda, mahkeme, eksikliklerin giderilmesi için aşağıdaki yolları izleyebilir: Eksiklerin tamamlatılması: Taraflar, raporda eksik gördükleri hususların bilirkişiye tamamlatılmasını talep edebilir. Ek rapor veya açıklama: Mahkeme, bilirkişiden ek rapor alabilir veya bilirkişinin sözlü açıklamalarda bulunmasını isteyebilir. Yeni bilirkişi atanması: Gerekli görülürse, yeni bir bilirkişi aracılığıyla tekrar inceleme yaptırılabilir. Bu işlemler tamamlandıktan sonra, usulüne uygun biçimde alınan bilirkişi raporu, diğer delillerle birlikte hakim tarafından serbestçe değerlendirilebilir.

İletişim vakalarını iletişim araştırmacıları inceler. İletişim araştırmaları, iletişim süreci ve iletişim ilişkilerinin incelenmesine odaklanır. İletişim araştırmalarında incelenen bazı kuramlar şunlardır: Terapötik İletişim Kuramı. İletişimde Neden-Sonuç İlişkisi Kuramı. Eleştirel Kuram. Ayrıca, iletişim vakalarını inceleyenler arasında göstergebilimciler ve kültürel çalışmalar uzmanları da bulunur.

Uyuşmazlık başvurusu sonrası bilirkişi raporunun çıkma süresi, en fazla 3 aydır. Özel durumlar söz konusu olduğunda, bilirkişinin talebi üzerine bu süre, bir defaya mahsus olmak üzere ek 3 ay daha uzatılabilir.

"Yayınlanmış bilirkişi" ifadesinin ne anlama geldiğine dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, bilirkişi ile ilgili bazı bilgiler aşağıda verilmiştir: Bilirkişi, belirli bir alanda uzmanlaşmış bir kişidir. Bilirkişiler, bilgi ve deneyimlerine dayalı olarak, mahkemelere veya diğer ilgili kurumlara uzman görüşlerini sunarlar. Bilirkişilik, hukuk sistemlerinde genellikle tarafsız bir uzman tarafından yürütülmesi gereken bir süreç olarak değerlendirilir. Türkiye’de bilirkişilik, "6754 sayılı Bilirkişilik Kanunu" ile düzenlenmektedir. Adli Tıp Kurumu, ülke mahkemelerinin resmi bilirkişilik kurumudur.

Şule Çet davasında bilirkişi olarak yer alan kişi, Prof. Dr. Mustafa Ender Taner'dir. Prof. Dr. Mustafa Ender Taner, Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı'nda görev yapmıştır. Taner, 2018 yılında, 23 yaşındaki üniversite öğrencisi Şule Çet'in ölümüyle ilgili davada, Çet'in intihar edebileceğine dair dosyada herhangi bir bilgi ve gözlemin bulunmadığını belirten bilirkişi raporunun altında imzası bulunan kişidir. Prof. Dr. Mustafa Ender Taner, 10 Aralık 2020 tarihinde, Ankara'daki evinde tavana iple asılı halde ölü bulunmuştur.

Video kaydı bilirkişi raporu almak için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Uzman Seçimi: Video kaydı analizi ve bilirkişi raporu hazırlama konusunda uzman bir kurum veya kişi seçilmelidir. 2. Delillerin Sunulması: Bilirkişiye, incelenecek video kayıtları veya bu kayıtların bulunduğu cihazlar sunulmalıdır. 3. İnceleme Süreci: Bilirkişi, video kayıtlarını detaylı bir şekilde inceler. Bu süreçte görüntülerin tarihi, saati, hangi kameraya ait olduğu gibi teknik bilgiler ile görüntülerdeki şüphelilerin tanınması veya olayların tespiti gibi unsurlar incelenir. 4. Rapor Hazırlığı: İnceleme sonucunda, Ceza Muhakemeleri Kanunu (CMK) ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) gibi mevzuata uygun olarak uzman mütalaa/görüş raporu hazırlanır. Bilirkişi raporu, mahkemelerde delil olarak kullanılacağından doğru ve güvenilir şekilde hazırlanması büyük önem taşır.

İş mahkemesinde bilirkişi raporu, aynı konuda bir kez alınabilir. Bilirkişi raporunda eksik veya anlaşılmaz hususların bulunması halinde, görevlendirmeyi yapan merci tarafından belirlenen süre içinde bilirkişiden yazılı açıklama istenir.

Bilirkişi raporu hükme esas alınırsa, yani mahkeme tarafından karara temel olarak kabul edilirse, şu sonuçlar doğabilir: Tazminat davası: Gerçeğe aykırı rapor nedeniyle zarar gören kişiler, Devlete karşı tazminat davası açabilir. Rücu: Devlet, ödediği tazminatı sorumlu bilirkişiye rücu eder. Hukuki değerlendirme: Bilirkişi raporu, hakim tarafından diğer delillerle birlikte serbestçe değerlendirilir, ancak hukuki nitelendirme ve değerlendirmelerde bulunamaz. Bilirkişi raporunun hükme esas alınabilmesi için, raporun denetime elverişli olacak şekilde bilgi ve belgeye dayanan gerekçe ihtiva etmesi gerekir.

Evet, savcı bilirkişi kuruluna başvurabilir. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK) 63. maddesinin birinci fıkrasına göre, çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hallerde savcının da içinde bulunduğu ilgili merciler bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar verebilir. Ancak, hakimlik mesleğinin gerektirdiği genel ve hukuki bilgi ile çözülmesi olanaklı konularda bilirkişiye başvurulamaz.

Bilirkişi görevlendirme ve teslim tutanağı, bilirkişi görevlendirmesi yapıldıktan sonra, mahkemece hazırlanan bilirkişi teslim tutanağı onaylandıktan sonra düzenlenir. Bilirkişi görevlendirme zamanı ise, konunun uzmanı olan kişilerin bilirkişi olarak görevlendirilmesini sağlamak amacıyla, mahkemelerce bilirkişi görevlendirilmesinde, yargı çevresi içinde yer aldıkları bölge adliye mahkemesi adli yargı adalet komisyonları tarafından her yıl düzenlenen listelerdeki kişilerin dikkate alındığı 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 268. maddesinde belirtilmiştir. Bilirkişi teslim tutanağı, bilirkişiye yapılan görevin ve teslim edilen belgelerin kaydedildiği bir belgedir.

Özel bilirkişi raporu (uzman mütalaası), çözümü uzmanlık gerektiren hukuki veya teknik bir ihtilafta, resmi bir görevlendirme olmaksızın uzmanları tarafından hazırlanan bilimsel, teknik ve hukuki değerlendirmelerdir. Özel bilirkişi raporunun işe yaradığı durumlardan bazıları şunlardır: Dava sürecine etkisi. Resmi bilirkişi raporlarının yönlendirilmesi. Resmi raporlara itiraz. Doğru ve adil karar. Özel bilirkişi raporu, hukuki bir zorunluluk değildir; taraflar iddialarını ispatlamak için bu tercihi serbestçe yapabilirler.

HMK 281, "Bilirkişi Raporuna İtiraz" başlıklı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 281. maddesini ifade eder. HMK 281'e göre taraflar, bilirkişi raporunun kendilerine tebliğinden itibaren iki hafta içinde şu taleplerde bulunabilirler: Raporda eksik gördükleri hususların bilirkişiye tamamlattırılmasını; Belirsizlik gösteren hususlar hakkında bilirkişinin açıklama yapmasının sağlanmasını; Yeni bir bilirkişi atanmasını. Ayrıca, talebin hazırlanmasının çok zor veya imkânsız olması ya da özel/teknik bir çalışmayı gerektirmesi hâlinde mahkemeye başvuran tarafa, sürenin bitiminden itibaren işlemeye başlamak üzere bir defaya mahsus ve iki haftayı geçmemek üzere ek süre verilebilir.

Bilirkişiye muhtıra çıkarılması talebi dilekçesi, bilirkişinin belirlenen süre içinde rapor vermemesi durumunda, raporun akıbetini sormak ve gerekli işlemlerin yapılmasını talep etmek için mahkemeye sunulan bir dilekçedir. Bu dilekçede genellikle şu unsurlar yer alır: Davacı veya vekilinin bilgileri. Mahkemenin dosya numarası. Talebin konusu. Bilirkişinin belirlenen süre içinde rapor sunmamasının nedenleri. HMK 274 gereği işlem yapılması talebi. Bilirkişinin ihmalinden doğan zararların tazmini ve cezai yaptırım uygulanması ihtarı. Bilirkişinin verilen sürelere riayet etmemesi halinde, mahkeme tarafından muhtıra çıkarma zorunluluğu bulunmamaktadır.

Hayır, hâkimin bilirkişi raporunu dikkate alması zorunlu değildir. Bilirkişi raporu, hâkimi bağlamayan bir delil olarak değerlendirilir; hâkim, raporu değerlendirip kabul edebilir ya da gerekçesiyle birlikte farklı bir sonuca varabilir. Hâkim, bilirkişi raporunun yetersiz, çelişkili veya hatalı olduğunu düşünürse, yeni bir bilirkişi incelemesi talep edebilir ya da kendi hukuki değerlendirmesiyle farklı bir sonuca ulaşabilir.

Bilirkişi bölge kurulu, Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü bünyesinde yer alan Bilirkişilik Daire Başkanlığı'na bağlıdır. Ayrıca, her bölge adliye mahkemesinin kurulu bulunduğu yerde bir bilirkişilik bölge kurulu oluşturulmaktadır.

Evet, bilirkişinin aksine hüküm verilebilir. Bilirkişi raporu, hakim veya mahkeme için bağlayıcı nitelikte bir delil değildir. Bilirkişi raporları arasında çelişki olsa bile çelişki esaslı noktalara ilişkin değilse yeniden rapor alınmasına gerek yoktur.