Ayrımcılık

Sirkülerler, eşitlik ilkesine uygun olmak zorundadır. Anayasa'nın 10. maddesi ve ilgili mevzuat, devlet organlarının ve idare makamlarının bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun hareket etmelerini öngörmektedir. Eşitlik ilkesi, benzer durumdaki kişilere aynı muamelede bulunulmasını, farklı durum ve koşullar altında olanlara ise farklı muamelede bulunulmasını ifade eder. Eşitlik ilkesi, hem mutlak eşitlik (herkese aynı kuralların uygulanması) hem de nispi eşitlik (aynı durumda olanlara aynı, farklı durumda olanlara farklı kuralların uygulanması) olarak ikiye ayrılır. Dolayısıyla, sirkülerlerin eşitlik ilkesine uygun olup olmadığını değerlendirmek için, benzer durumdaki kişilere aynı muamelede bulunup bulunmadığı ve farklı durum ve koşullar için objektif ve makul bir gerekçe ile farklı kurallar uygulanıp uygulanmadığı incelenmelidir.

Algılanan Değersizleştirme-Ayrımcılık (ADA) Ölçeği, kişilerin psikiyatri hastalarının ne derece değersizleştirildikleri ve ayrımcılığa uğradıkları ile ilgili inançlarını ölçmek için geliştirilmiş bir ölçektir. İlk kez 1987 yılında Bruce G. Link tarafından oluşturulan ölçek, 2002 yılında güncellenmiştir. ADA Ölçeği'nin Türkçe uyarlama çalışması, 2019 yılında Dr. Deniz Canel Çınarbaş tarafından gerçekleştirilmiştir.

"Days of Glory" (2006) filmi, İkinci Dünya Savaşı sırasında Fransız ordusuna katılan Kuzey Afrikalı askerlerin hikayesini anlatıyor. 1943 yılında, Fransa'nın denizaşırı topraklarından gelen çok sayıda erkek, Nazi Almanya'sına karşı savaşmak ve Fransa'yı işgalden kurtarmak için Özgür Fransız Kuvvetleri'ne katılır. "Indigènes" grubu, Cezayirliler, Faslılar (goumiers olarak bilinir) ve Sahra Altı Afrika'dan gelen Senegalli Tirailleurs askerlerinden oluşur. Sergeant Martinez'in komutası altında eğitilen askerler, önce İtalya'da, ardından Fransa'nın güneyinin kurtarılması için görev alırlar.

Kadın olmanın bazı zorlukları şunlardır: Toplumsal cinsiyet rolleri ve beklentiler: Kadınlardan nazik, fedakâr, uysal ve bakımlı olmaları beklenir. İş hayatında zorluklar: Cinsiyet temelli ayrımcılık, önyargı, cam tavan sendromu, eşit işe eşit ücret mücadelesi ve liderlik pozisyonlarına ulaşmada karşılaşılan engeller kadınların kariyerlerinde ilerlemelerini zorlaştırabilir. Beden imajı ve güzellik baskısı: Medya aracılığıyla ideal beden algısına maruz kalmak, vücut memnuniyetsizliğine ve ruhsal çöküntüye neden olabilir. Güvenlik sorunları: Gece dışarı çıkmak erkeklere oranla daha tehlikeli olabilir. Evdeki sorumluluklar: Evdeki birçok sorumluluk kadınlara yüklenebilir.

Lakeview Terrace filmi, Kaliforniya'da yeni bir eve taşınan genç bir çiftin, yan komşuları olan bir polis memuruyla yaşadıkları ırkçı olayları konu alır. Abel Turner adlı Afrikalı Amerikalı bir LAPD memuru, yeni komşuları Chris ve Lisa Mattson'ın, ırklararası evli bir çift olmaları nedeniyle onlara karşı düşmanca bir tavır sergiler. Abel, güvenlik ışıklarını kullanarak çiftin yatak odasına ışık tutacak şekilde konumlandırır ve Chris'e ırkla ilgili aşağılayıcı sözler söyler. Abel, ayrıca Chris'e, evliliğini onaylamadığını ve mahalleden taşınmalarını istediğini ima eder. Chris, Abel'in ışıklarını onun yatak odasına yönlendirerek karşılık verir. Abel, bir striptizci tarafından cinsel tacize uğramaya zorlandığı gürültülü bir bekarlığa veda partisi düzenler. Abel, sonunda Chris ve tüm beyaz erkekleri, istediklerini almaya çalışmakla suçlar. Film, ırk ilişkileri ve komşuluk dinamiklerinin karmaşıklığını ele alan bir gerilim filmi olarak tanımlanır.

Buğday filminde buğdayın neden yakıldığına dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, Semih Kaplanoğlu'nun yönettiği Buğday filminin konusu hakkında bazı bilgiler şu şekildedir: Yakın bir gelecekte dünyada beklenmedik bir iklim değişikliği yaşanınca büyük bir kıtlık baş göstermiştir. Manyetik kalkanlarla korunan şehirlerde ayrıcalıklı zenginler yaşarken, zor durumdaki göçmen halk, Ölü Topraklar adı verilen kurak bölgelerde, kamplarda açlık ve salgın hastalıklarla mücadele etmeye başlamıştır. Böyle bir ortamda şehirdeki rahat hayatını terk eden Cemil'le, tohum genetiği uzmanı Profesör Erol Erin Ölü Topraklar'da karşılaşırlar. Filmin tamamı hakkında bilgi almak için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: gazeteduvar.com.tr; tr.wikipedia.org; fikriyat.com.

Cinsiyetçilik ve iş doyumu arasındaki ilişki, çelişik duygulu cinsiyetçilik (ambivalent sexism) kuramı ile açıklanabilir. Korumacı cinsiyetçilik (benevolent sexism). Düşmanca cinsiyetçilik (hostile sexism). Yapılan araştırmalar, çelişik duygulu cinsiyetçilik ile iş doyumu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur; cinsiyetçilik ortalama puanları arttıkça iş doyumuna yönelik puanlar azalmaktadır. İş doyumu, bireyin işinden duyduğu memnuniyet olarak tanımlanır ve iş verimliliği, çalışan devamlılığı gibi örgütlerin başarısını etkileyen birçok kavramla ilişkilidir.

Lise düzeyinde rehberlik ve ayrımcılık ile ilgili etkinlik sunumlarına şu örnekler verilebilir: Ayrımcılık Konusu Üzerine Ders: Sosyoloji, Demokrasi ve İnsan Hakları, Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi gibi derslerde işlenebilecek bir etkinlik. Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti'nde Ayrımcılık: Öğrencileri, Osmanlı Devleti ve Cumhuriyet Türkiye'sinde ayrımcılık konularını araştıracakları bir grup çalışmasına dahil eden bir etkinlik. Etiketleme Etkinliği: Öğrencilere sırtlarına etiketler yapıştırılarak, etiket taşımanın ve etiketlemenin etkileri üzerine düşünmelerini sağlayan bir etkinlik. Ayrıca, orgm.meb.gov.tr ve ferhatbayoglu.com.tr gibi sitelerde de rehberlik etkinlikleri ve sunumları bulunmaktadır.

"Almanya'da Bir Türk Kızı" filmi, Zeynep adlı genç bir Türk kızının hikayesini anlatır. Zeynep, kocası Murat'ı köyden Almanya'ya çalışmaya gönderirken ayrılığın kısa süreceğini sanmaktadır. Almanya'ya dönen Murat'ın boşanma isteği işleri daha da karmaşıklaştırır çünkü Zeynep hamiledir. Film, sadece göçmenlerin zorluklarını değil, aynı zamanda umutlarını, hayallerini ve sevgiyi de işler.

Guthlee Ladoo, Hindistan'daki Dalit topluluğunun yaşadığı zorlukları ve eğitim hakkını konu alan 2023 yapımı bir dram filmidir. Filmin hikayesi: Guthlee, yoksul bir süpürgecinin oğludur ve okula gitme hayali kurar. Guthlee, yüksek kasttan bir başöğretmenle gizli bir bağ kurar. Guthlee'nin hayali, bu iki karakterin arasındaki bağ sayesinde umutlanır. Film, toplumsal yapıları eleştirirken, eğitim gibi hakların bireyler ve topluluklar için dönüştürücü gücünü vurgular.

Türkiye'de pozitif ayrımcılığa örnek olarak gösterilebilecek bazı yasalar şunlardır: Anayasa'nın 10. maddesi. Sermaye Piyasası Kurulu'nun Kurumsal Yönetim İlkelerinin Belirlenmesine ve Uygulanmasına İlişkin Tebliği. Büyükşehir Belediye Kanunu. Ayrıca, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 26. maddesinin 3. fıkrasına göre, kuruluşlar faaliyetlerinde toplumsal cinsiyet eşitliğini gözetmekle yükümlüdür.

CEDAW 32 sayılı tavsiye kararı, taraf devletlere, kadınların insan haklarını ve temel özgürlüklerini tüm alanlarda tanımaları, bu hakların kullanılmasını sağlamaları ve kadınlara yönelik her türlü ayrımcılığı ortadan kaldırmaları için çeşitli yükümlülükler getirir. Bazı önemli noktalar: Mülteci ve sığınmacı kadınların hakları: Barış zamanlarında, uluslararası ve uluslararası olmayan silahlı çatışma durumlarında mülteci, sığınma arayan ve uyruksuz kadınların haklarına saygı gösterilmesi, korunması ve gerçekleştirilmesi. Toplumsal cinsiyete duyarlı yorum: İşkencenin yasal gerekçelerinin toplumsal cinsiyete duyarlı bir şekilde yorumlanması. Cinsiyet veya toplumsal cinsiyetin mülteci statüsüne eklenmesi: Taraf devletlerin, ulusal mevzuatlarına mülteci statüsü için cinsiyet veya toplumsal cinsiyeti ek bir dayanak olarak eklemeleri yönünde teşvik edilmesi. Tam metin için CEDAW/C/GC/32 referansıyla CEDAW Komitesinin resmi kaynaklarına başvurulabilir.

Eşit işlem borcuna aykırılık halinde işçinin hakları şunlardır: Ayrımcılık tazminatı. Yoksun kalınan hakların iadesi. Haklı fesih ve tazminat. İşçinin, eşit işlem borcuna aykırılığı ispatlaması gerekir. İşveren, eşit davranma ilkesine aykırı davrandığında idari para cezasına da çarptırılabilir.

Misaeng dizisinin 5. bölümünde, iş yerindeki kadınların yaşadığı zorluklar ve iş-özel hayat dengesi ele alınmaktadır. Bölümde öne çıkan bazı olaylar: Geu-rae ve Young-yi ile görüşme: Şef Oh, Young-yi'ye gülümseyerek yaklaşırken, Geu-rae, Şef Oh'un altındaki bir çalışanın istifa edip iş kazasında öldüğünü öğrenir. Misogynist yorumlar: Kadın çalışanlar, hamile bir meslektaşlarının aşırı çalışması nedeniyle bayılması sonrası, diğer kadın çalışanların bencil ve sadakatsiz olduğu suçlamalarına maruz kalır. Yönetici Ma'nın tavrı: Yönetici Ma, kadınların sınırlarını bilmesi gerektiğini söyleyerek, bir kadın çalışanın cinsel taciz iddiasını reddeder. Dong-shik'in uyarısı: Dong-shik, Şef Oh'u, durumu netleştirmediği için eleştirir. Sang Sik'in geçmişi: Sang Sik, bir çalışanın hatasını üstlenerek istifa ettiğini ve daha sonra bir trafik kazasında öldüğünü hatırlar.

"Ginger Kids", South Park'ın 9. sezonunun 11. bölümüdür. Bölümün konusu: Eric Cartman, "Gingervitus" adlı hayali bir hastalıktan muzdarip olduğunu düşünerek, kızıl saçlı, açık tenli ve çilli çocukları (ginger kids) hedef alır. Cartman, bu çocukların aşağılık ve ruhsuz olduğunu iddia ederek onlara karşı nefret söylemi içeren bir sunum yapar. Ancak, aslında Cartman'ın görünümü, Stan Marsh ve Kyle Broflovski tarafından değiştirilmiştir. Cartman, ginger kids'in ayrımcılığa uğradığını görünce, onları organize ederek bir "Ginger Ayrılıkçı Hareketi" başlatır. Başlangıçta barışçıl olan hareket, zamanla şiddet ve Nazi benzeri bir ideolojiye dönüşür. Cartman'ın emirleri doğrultusunda, ginger kids, diğer çocukları kaçırıp bir otelde lav çukuruna atmaya çalışır. Sonunda, Cartman hatasını anlar ve herkesin bir araya gelerek uyum içinde yaşaması gerektiğini söyler.

Hollanda hükümetinin aldığı bazı şikayetler ve eleştiri konuları şunlardır: Kölecilik Geçmişi Özrü: Hollanda Başbakanı Mark Rutte'nin kölecilik geçmişi nedeniyle devlet adına özür dilemesi, hem Hollanda'dan hem de eski sömürgelerden tepki çekti. İsrail'e Silah Sevkiyatı: Hollanda hükümeti, İsrail'e silah gönderdiği gerekçesiyle Filistin'e destek gösterilerinde protesto edildi. Türk Vatandaşlarına Yönelik Uygulamalar: 1 Ocak 2025'ten itibaren süresiz oturma izni başvurusu yapan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına uyum sınavı zorunluluğu getirilmesi, Türkiye kökenli örgütler ve avukatlar tarafından tepkiyle karşılandı.

Kadın çalışanların yaşadığı ayrımcılık türlerinden bazıları şunlardır: Cinsiyet ücret farkı. Cam tavan sendromu. İş ve aile dengesi. Ayrımcı işe alım ve terfi politikaları. Cinsel taciz ve mobbing. Gebelik ve annelik durumlarında karşılaşılan zorluklar. Ayrıca, kadın çalışanların yaşadığı ayrımcılık açık cinsiyet ayrımcılığı (dolaysız ayrımcılık) ve örtülü cinsiyet ayrımcılığı (dolaylı ayrımcılık) olarak iki şekilde yaşanmaktadır. Daha fazla bilgi için aşağıdaki kaynaklara başvurulabilir: kahudev.org.tr; ayferyuksel.com.tr; tuicakademi.org; academia.edu; sadab.org.

6518 sayılı kanunun 57. maddesi, 4857 sayılı İş Kanununun 5. maddesinin birinci fıkrasını değiştirmektedir.

EEO kısaltması farklı bağlamlarda farklı anlamlara gelebilir. İşte bazı örnekler: Eşit İstihdam Fırsatı (Equal Employment Opportunity). Avrupa İcra Emri (European Enforcement Order). Dosya uzantısı.

Alman gazeteci Günter Wallraff, 1983 yılında Almanya'daki Türk işçilerin çalışma şartlarını deneyimlemek ve yaşadıkları ayrımcılığı gözlemlemek için Türk işçi kılığına girdi.