Uygarlıklar

Bitlis, tarih boyunca birçok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Bazı uygarlıklar: Asurlular. Urartular. Selçuklular. Eyyubiler. Moğollar. Karakoyunlular ve Akkoyunlular. Safaviler. Osmanlı İmparatorluğu. Günümüzde Bitlis, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan bir ildir.

İlk çağ uygarlıklarını Sümerler, Akadlar, Babiller, Asurlular, Elamlılar, İyonyalılar, Frigyalılar, Lidyalılar gibi topluluklar kurmuştur. Sümerler, M.Ö 4000 civarında Mezopotamya'da ilk uygarlığı kurmuşlardır. Akadlar, Sümerlere isyan ederek ilk imparatorluk olan Akad İmparatorluğu'nu kurmuşlardır. Babiller, I. ve II. Babil devleti olarak iki kez devlet kurmuşlardır. Asurlular, M.Ö 2000 yıllarında Mezopotamya'ya yerleşerek ticaret kolonileri kurmuşlardır. Elamlılar, Mezopotamya'nın güneydoğusunda hüküm sürmüşlerdir. İyonyalılar, Dorların baskısı sonucu Yunanistan'dan Batı Anadolu'ya göç ederek şehir devletleri kurmuşlardır. Frigyalılar, M.Ö 800 yıllarında Gordion merkezli bir devlet kurmuşlardır. Lidyalılar, M.Ö 1200'lerde Anadolu'da Kral Giges tarafından Sard merkezli bir devlet kurmuşlardır.

Tabal Krallığı, Geç Hitit Devletlerine aittir. Geç Hitit Devletleri, yıkılan Büyük Hitit Devleti'nin siyasal ve kültürel mirasçılarıdır.

Mezopotamya uygarlıklarının ortak özellikleri şunlardır: Verimli topraklar ve uygun iklim: Bu özellikler, bölgenin sık sık göçlere ve istilalara sahne olmasına neden olmuş, bu da kültürel ve teknolojik gelişmeyi körüklemiştir. Çok tanrılı din: Çoğu Mezopotamya uygarlığı, çok tanrılı bir inanca sahipti ve tapınaklarına "zigurat" denirdi. Şehir devletleri: Genellikle bağımsız "site" denilen şehir devletleri halinde yaşamışlardır. Yazının icadı: Mezopotamya, yazının ilk bulunduğu yer olarak bilinir. Bilimsel ve teknolojik gelişmeler: Astronomi, matematik, tıp, hukuk ve mimarlık alanlarında önemli gelişmeler kaydetmişlerdir. Sosyal yapı: Kadınlar, erkeklerle neredeyse eşit haklara sahipti; arazi sahibi olabilir, ticaret yapabilir ve boşanma davası açabilirlerdi. Mimari: Yapılarda kerpiç ve tuğla kullanılmıştır.

Gürcistan, tarih boyunca çeşitli uygarlıkların etkisi altında kalmıştır. Antik Çağ'da Gürcistan, Yunan mitolojisinde Argonautika destanında geçen Kolhida Krallığı ve İberya Krallığı gibi erken Gürcü devletlerinin merkeziydi. Orta Çağ'da ise Gürcistan, Birleşik Gürcistan Krallığı ile gücünün zirvesine ulaşmış ve bu dönem "Altın Çağı" olarak bilinir. Modern dönemde ise Gürcistan, 1991 yılında Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını kazanmış ve 2008'de Rusya ile yaşadığı çatışmalara rağmen kendi kimliğini korumuştur. Bugün Gürcistan, Güney Kafkasya coğrafyasında yer almakta olup, resmi dili Gürcüce'dir.

İlk Çağ uygarlıkları ile ilgili çıkmış bazı sorular: Hammurabi Kanunları hangi uygarlığa aittir? A) Sümerler B) Babiller C) Asurlar D) Mısırlılar Cevap: B) Babiller. Çivi yazısı ilk olarak hangi uygarlıkta kullanılmıştır? A) Mısır B) Çin C) Sümerler D) Harappa Cevap: C) Sümerler. Nil Nehri etrafında gelişen ilk Çağ uygarlığı aşağıdakilerden hangisidir? A) Mezopotamya B) Mısır C) Çin D) Harappa Cevap: B) Mısır. Aşağıdakilerden hangisi Harappa uygarlığının özelliği değildir? A) Planlı şehirler B) Hiyeroglif yazısı C) Kanalizasyon sistemi D) Yazının kullanımı Cevap: B) Hiyeroglif yazısı (Mısır uygarlığına aittir). İlk Çağ'da Iyonya'da; Tales ilk kez güneş tutulmasını hesaplamış, Pisagor ilk kez dünyanın yuvarlak olduğunu ileri sürmüştür. İyonya'daki bu gelişmeler aşağıdakilerden hangisini gösterir? A) Çeşitli etnik grupların bir arada yaşadığını B) Bilimsel çalışmalar yapıldığını C) Yöneticilerin çok sık değiştiğini D) İlk yerleşim yerlerinin burada kurulduğunu E) İnsanların geliş düzeyine göre sınıflara ayrıldığını Cevap: B) Bilimsel çalışmalar yapıldığını. Bu sorular, TYT düzeyinde çıkmış örneklerdir. İlk Çağ uygarlıkları ile ilgili daha fazla çıkmış soru için tarihsinifi.com ve sinavtime.com gibi siteler ziyaret edilebilir.

Harvard Üniversitesi'nden Dr. John Brandenburg'un iddiasına göre, uzaylılar Mars'taki bir uygarlığı yok etti. Brandenburg, Mars'ta yaşadığı iddia edilen antik bir medeniyetin, başka bir uzaylı ırkının nükleer saldırısı sonucu yok olduğunu öne sürdü. Bu iddianın bilimsel olarak kanıtlanmadığını unutmamak gerekir.

Eski uygarlıkların dünyanın şekli ile ilgili düşündüklerinden bazıları şunlardır: Düz Dünya Teorisi. Tepsî (Tabak) Dünya + Kubbe. Silindir – Silindirik Dünya. Küresel Dünya. İçbükey (Hollow) Dünya. Ayrıca, Eski Mısır ve Mezopotamya’da, dünya genellikle düz bir disk veya kare bir plaka olarak tasvir edilmiştir. Eski Yunan’da ise şair Homer, dünyayı düz bir disk olarak tarif etmiş ve Okeanos (bir nehir) ile çevrelendiğini söylemiştir. M.Ö. 6. yüzyılda yaşamış olan Yunan filozofları, dünyanın yuvarlak olduğu fikrini savunmaya başlamışlardır.

Toltekler, bir yaşam sanatı uygulayıcısı olarak, insanın kendi yaşam amacını ve mutluluğunu bulması için dört temel anlaşmayı savunurlar: 1. An'da kalmak: Geçmiş veya gelecek yerine, şu ana odaklanmak. 2. Mutluluğun yanı başımızda olduğunu fark etmek: Mutluluğun başkalarının rüyalarını izlerken değil, kişiye yöneldiğini anlamak. 3. İçimizdeki boşluğu kapatmak: Yaşamın amacını ve hedeflerini belirleyerek düşünmenin önemini vurgulamak. 4. Daima yapabilmenin en iyisini yapmak: Şartlar ne olursa olsun, en iyi performansı sergilemeyi öğütlemek. Toltek öğretisi, bir din veya ideoloji değil, evrensel insani öğretilerden oluşan bir sistemdir.

Karum, Asur Medeniyeti'ne ait bir kavramdır. Asur dilinde "liman" ve "rıhtım" anlamına gelen karum, asıl anlamıyla "kentin yanında kurulan ticaret merkezi"dir. Asur ticaret kolonileri zamanında Anadolu'da kurulan karumların en önemlileri; Kültepe'deki Kaneş Karumu, Hattuşa Karumu ve Alişar Karumu'dur.

Mezopotamya uygarlıkları, Dicle ve Fırat nehirleri arasında kurulmuştur. Bu bölge, güneyde Basra Körfezi, kuzeyde Güneydoğu Toros Dağları, doğuda Zagros Dağları, batıda ise Suriye Çölü ve Arabistan Çölü ile çevrilidir.

Mısır'daki piramitler ile Meksika'daki piramitler arasındaki bağlantı, piramitlerin farklı kültürler tarafından inşa edilmiş olmasıdır. Mısır piramitleri, firavunlar ve aileleri için anıt mezar olarak inşa edilmiştir. Ayrıca, Meksika'daki piramitlerin yapımında, Mısır piramitlerinin inşa teknikleri örnek alınmış olabilir. Mısır ve Meksika'daki piramitlerin yanı sıra, dünya genelinde Antik dönemden kalma yüzlerce piramit bulunur ve bunlar farklı kültürler ve inanç sistemlerini temsil eder.

Türkmen-Karahöyük, Hitit İmparatorluğu ve Asur Kolonileri dahil olmak üzere çeşitli uygarlıklara ev sahipliği yapmıştır. Hitit Dönemi: Geç Tunç Çağı'nda (1650-1200 BC) Türkmen-Karahöyük, Hitit İmparatorluğu'nun bir parçası olmuş ve bu dönemde bir kasaba haline gelmiştir. Asur Kolonileri: Orta Tunç Çağı'nda (3200-2000 BC) önemli bir ticaret merkezi olarak Asur kolonileriyle bağlantılı bulunmuştur. Ayrıca, 8. yüzyılda Büyük Kral Hartapu'nun emriyle yapılan bir Hitit hiyeroglif Luwi yazıtına göre, Türkmen-Karahöyük'ün Tarhuntassa adlı bir bölgesel krallığın başkenti olduğu düşünülmektedir.

Tizbion adı geçen bir uygarlık bulunmamaktadır. Ancak, benzer bir terim olan "ziggurat" Mezopotamya uygarlıklarına aittir. Zigguratlar, Sümerler, Akadlar, Babilliler ve Asurlular gibi Mezopotamya uygarlıkları tarafından tanrılarına ibadet etmek ve tanrıların ikametgahı olarak kullanılmak amacıyla inşa edilmiştir.

Kırıkkale, tarih boyunca birçok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Antik dönemlerde bölgede Hititler, Frigler, Lidyalılar, Persler ve Romalılar gibi uygarlıklar yaşamıştır. Cumhuriyet döneminde ise Kırıkkale, özellikle savunma sanayii ve metalürji gibi sektörlerle öne çıkmıştır. Kırıkkale'nin adının kökeni ise 3 kilometre kuzeydeki Kırıkköyü ile merkezdeki Kaletepe’nin birleşiminden gelmektedir.

Tatarların ait olduğu uygarlık konusunda farklı görüşler bulunmaktadır: Bulgar-Tatar teorisi. Tatar-Moğol teorisi. Türk-Tatar teorisi. Ayrıca, Tatar adı ilk defa 8. yüzyılda, Merkezî Asya’da ortaya çıkmıştır. Tatar adı bugün bir Türk boy adı olarak genellikle İdil-Ural bölgesindeki Kazanlılar ve Kırım halkı için kullanılmaktadır.

Karmaşık yuvarlakların hangi uygarlığa ait olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, bazı uygarlıkların geliştirdiği karmaşık yapılar ve desenler hakkında bilgi mevcuttur: Maya Uygarlığı: Orta Amerika'da gelişmiş, karmaşık sosyal sınıflandırma ve tarım teknikleriyle öne çıkmıştır. İslam Uygarlığı: Geometrik desenler, İslam sanat ve mimarisinin önemli bir görsel unsuru olup, Bizans ve Sasani imparatorluklarının sanat geleneklerinden etkilenmiştir. Babil Uygarlığı: Yıldızları izlemek için karmaşık geometrik hesaplamalar yaptığı bilinmektedir.

Bulgaristan'ın yazılı tarih öncesi, Traklar gibi yerel halkların egemenliği altındaydı. Traklar, milattan önceki dönemde Bulgaristan bölgesinde yaşayan ilk sakinlerdi.

Uygarlıkların tarihsel süreçteki rolleri şunlardır: Toplumsal, kültürel ve ekonomik evrim: Uygarlıklar, insanların toplumsal, kültürel ve ekonomik evrimine yön veren unsurlardan biridir. Teknolojik yenilikler: Tarım aletlerinin geliştirilmesi, sulama sistemlerinin inşası ve yazı gibi yenilikler, toplumsal yapıları derinden etkilemiştir. Yönetim ve sosyal yapılar: Uygarlıklar, merkezileşme, insanların ve diğer organizmaların evcilleşmesi, çalışma alanlarında özelleşme ve hiyerarşik sosyal sınıflar gibi sosyal, politik ve ekonomik özellikler geliştirmiştir. Kültürel etkileşimler: Farklı medeniyetler arasındaki etkileşimler, kültürel alışverişi teşvik etmiş ve yeniliklere yol açmıştır. Miras: Mimari, sanat, felsefe ve bilim gibi alanlarda bıraktıkları miras, günümüz toplumlarına ışık tutmakta ve öğretilerini miras olarak bırakmaktadır.

Kütahya bölgesinde yaşamış bazı uygarlıklar: Hititler. Frigler. Lidyalılar. Persler. Romalılar. Bizanslılar. Selçuklular. Germiyanoğulları. Osmanlılar.