İlkÇağ

İlk Çağ, Orta Çağ ve Yeni Çağ, tarih çağlarıdır. İlk Çağ. M.Ö. 3200 yılında yazının icadı ile başlamıştır. M.S. 375 yılında Kavimler Göçü veya M.S. 476'da Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılması ile sona ermiştir. Önemli buluşların ve büyük devletlerin ortaya çıktığı bir dönemdir. Orta Çağ. 375'te Roma İmparatorluğu’nun yıkılmasına neden olan Kavimler Göçü ile başlamıştır. 1453’te Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul Fethi ile sona ermiştir. Merkezi krallıkların gücünü yitirdiği ve derebeyliklerin ortaya çıktığı bir dönemdir. Yeni Çağ. 1453’te İstanbul’un Fethi ile başlamıştır. 1789’da gerçekleşen Fransız İhtilali ile sona ermiştir. Derebeyliklerin yerini, güçlü merkezi krallıkların aldığı bir dönemdir.

İlk Çağ ve Orta Çağ arasındaki bazı farklar: Başlangıç ve Bitiş Olayları: İlk Çağ, yazının icadı ile başlamış ve M.S. 375'te Kavimler Göçü veya M.S. 476'da Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılması ile sona ermiştir. Önemli Gelişmeler: İlk Çağ, para, alfabe ve takvim gibi önemli buluşların gerçekleştiği bir dönemdir. Toplumsal ve Siyasi Yapı: Orta Çağ'da Avrupa'da merkezi krallıklar gücünü yitirmiş ve derebeylikler ortaya çıkmıştır. Kültürel Etkileşim: Orta Çağ'da Haçlı Seferleri ile doğu ve batı arasında kültürel etkileşim artmış, Rönesans ve Reform gibi hareketlerin temeli atılmıştır.

İlk Çağ'da Anadolu uygarlıkları hakkında test sorularına aşağıdaki kaynaklardan ulaşılabilir: Wordwall.net sitesinde "Anadolu ve Mezopotamya Uygarlıkları" başlıklı bir test bulunmaktadır. Sinavtime.com sitesinde İlk Çağ uygarlıkları ile ilgili bir test yer almaktadır. Quizlet.com sitesinde "Anadolu Uygarlıklar (FİLHU) ve Mezopotamya Uygarlıkları (BAS) Test" başlıklı bir set mevcuttur. Sosyalciniz.net sitesinde "Anadolu ve Mezopotamya Uygarlıkları Konu Kazanım Testi" bulunmaktadır. Sosyalbilgiler.biz sitesinde "İlk Çağ'da Anadolu Uygarlıkları" ile ilgili bir test yer almaktadır.

Akalar, Homeros'un İlyada ve Odysseia destanlarında bahsedilen, Eski Yunan halklarından biridir. Özellikleri: Köken: M.Ö. 2000 yıllarında Tuna Irmağı boylarından kalkıp Yunanistan'a gelmişlerdir. Yerleşim: Mora Yarımadası'nın kuzey merkezinde bulunan Akhea bölgesinde yerleşmişlerdir. Siyasi Yapı: M.Ö. 13. ve 12. yüzyıllarda Aka Birliği adında bir konfederasyon kurmuşlardır. Askeri Başarı: Truva Savaşı'nda 1000 gemilik bir donanma ile yer almışlardır. Kültürel Etkiler: Girit uygarlığının etkisinde kalmışlar, Ege ve Anadolu'da bazı yerleri ele geçirmişlerdir. Yıkılış: M.Ö. 1180'de başlayan Dorlar göçü ile güçleri sona ermiştir. Akalar, daha sonra tarımla uğraşan bir topluluk olarak Mora'nın kuzeyine göç etmişlerdir.

İlk Çağ uygarlıkları arasında şunlar sayılabilir: Sümerler. Akadlar. Babiller. Asurlular. Urartular. Frigyalılar. Lidyalılar. İyonyalılar. Hititler. Ayrıca, Mısır, Girit, Miken ve Yunan uygarlıkları da İlk Çağ uygarlıkları arasında yer alır.

Tarihin ilk çağı, İlk Çağ (Antik Çağ) olarak adlandırılır. İlk Çağ, yazının icadı ile başlamış ve Kavimler Göçü ile sona ermiştir. İlk Çağ'ın bazı özellikleri: Başlangıcı: M.Ö. 3200. Bitişi: M.S. 375 (Kavimler Göçü) veya M.S. 476 (Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılışı). Önemli olaylar: Alfabe, para ve takvim gibi buluşların gerçekleştirilmesi; Hun İmparatorluğu, Roma İmparatorluğu ve Çin Hanedanlığı gibi ilk büyük devletlerin kurulması. Geçim kaynağı: Tarım ve ticaret. Toplumsal yapı: Şehir devletleri ve merkezi imparatorluklar. Din: Çok tanrılı dinler; Yahudilik ve Hristiyanlık gibi tek tanrılı dinlerin doğuşu.

İlk Çağ'da mimari, çeşitli uygarlıklar arasında gelişmiştir. Öne çıkan bazı uygarlıklar şunlardır: Antik Mısır: Piramitler ve Karnak tapınakları gibi yapılarla mimari gelişmeler göstermiştir. Mezopotamya: Zigguratlar, saraylar ve şehir duvarları gibi yapılarla mimari açıdan önemli bir dönemdir. Antik Yunan: Tapınaklar, tiyatrolar ve Parthenon gibi yapılarla mimari evrim geçirmiştir. Roma: Kemer ve kubbe gibi yapısal unsurlarla anıtsal mimari geliştirmiştir. Bu uygarlıklar, mimari tekniklerin ve malzeme kullanımının evrimine tanıklık etmişlerdir.

Tarihte en çok dahilerin hangi dönemde çıktığı konusunda kesin bir yanıt vermek zor olsa da, İlk Çağ ve Orta Çağ dönemleri, önemli buluşların ve entelektüel gelişmelerin yaşandığı dönemler olarak öne çıkmaktadır. İlk Çağ, çivi yazısının icadı ve para, alfabe, takvim gibi önemli buluşların gerçekleştiği bir dönemdir. Orta Çağ, İslam dünyasının altın devrini yaşadığı, Rönesans ve Reform gibi hareketlerin temellerinin atıldığı bir dönem olarak bilinir. Ayrıca, 8. yüzyıl ile 13. yüzyıl arasındaki dönem, Müslüman dünyanın bilimde zirvede olduğu "Müslüman Dünyasının Altın Çağı" olarak kabul edilir.

Tarihin ilk devresi, "Tarih Öncesi Devirler" olarak adlandırılır. Bu devir, yazının icadından önceki dönemi kapsar ve kendi içinde şu alt devirlere ayrılır: Kaba Taş Devri (Paleolitik). Yontma Taş Devri (Mezolitik). Cilalı Taş Devri (Neolitik). Tarihin başlangıcı için yazının icat edildiği M.Ö. 3500 yılı esas alınmıştır.

TYT tarih bilimine giriş, Tarih Öncesi Devirler ve Tarihi Devirler olarak ikiye ayrılan tarih çağlarından önce gelir. Tarih Öncesi Devirler, yazının icadından önceki dönemleri kapsar ve şu şekilde alt bölümlere ayrılır: Taş Devri: Yontma Taş Devri (Paleolitik) ve Cilalı Taş Devri (Neolitik). Demir Devri. Tarihi Devirler ise yazının icadından sonraki dönemleri kapsar ve şu şekilde alt bölümlere ayrılır: İlk Çağ. Orta Çağ. Yeni Çağ. Yakın Çağ. Dolayısıyla, TYT tarih bilimine giriş, bu çağların hiçbirine dahil değildir ve tarih biliminin temel kavramlarını, yöntemlerini ve tarih yazımını ele alır.

Tarihin ilk gelişimi, yaklaşık 2,5 milyon yıl önce Afrika'da insan türünün evrimiyle başlamıştır. Önemli gelişmeler: Ateşin Keşfi. Tarımın Keşfi. Yazının İcadı.

İlk Çağ'da Türk dünyasının merkezi Orta Asya'dır. Orta Asya, batıda Hazar Denizi, kuzeyde Kırgız bozkırları ve Altay Dağları, doğuda Moğolistan ve Çin’in batısı (Doğu Türkistan), güneyde ise Tibet Platosu ve Hindukuş Dağları arasında yer alır. Bu bölgede bilinen ilk Türk devletleri arasında Orta Asya Hun Devleti (Büyük Hun Devleti) ve Uygur Devleti bulunur.

İlk Çağ'da (Antik Çağ) birçok filozof bulunmaktadır. Bazı önemli İlk Çağ filozofları şunlardır: Thales (MÖ 626/623 – MÖ 548/545); Anaksimandros (MÖ 610 – MÖ 546); Anaksimenes (MÖ 585 – MÖ 525); Pythagoras (MÖ 570 – MÖ 495); Herakleitos (MÖ 535 – MÖ 475); Parmenides (MÖ 515 – MÖ 460); Sokrates (MÖ 469 – MÖ 399); Platon (MÖ 428/427 – MÖ 348/347); Aristoteles (MÖ 384 – MÖ 322). Bu liste, İlk Çağ'daki tüm filozofları içermemektedir.

İlk Çağ uygarlıkları ile ilgili test sorularına aşağıdaki kaynaklardan ulaşılabilir: sinavtime.com. unikocu.com. tarih34.com. tarihsinifi.com. wordwall.net.

Göbeklitepe'de yaklaşık MÖ 9600-8000 yılları arasında, Çanak Çömleksiz Neolitik dönemde yaşayan insanlar bulunmaktaydı. Kazı başkanı Klaus Schmidt ve ekibine göre, tonlarca ağırlıktaki dikilitaşları inşa etmek ve taşımak için en az 500 kişinin çalışmış olması gerekiyordu. Araştırmacılar, Göbeklitepe'deki anıtsal yapıların bir ritüel alanı olduğunu ve çevre bölgelerden insanların belirli zamanlarda buraya geldiğini düşünmektedir. Göbeklitepe'deki insanlar, dikilitaşlar üzerine insan, hayvan ve sembol kabartmaları işlemişlerdir.

İlk çağlarda çevre anlayışı, insanın doğayı anlamaya ve kavramaya çalıştığı, onunla bütünleşmeye yönelik bir bakış açısına sahiptir. Bu dönemde insanlar, yerleşim yeri olarak mağaralarda kalmaktaydı ve beslenme gibi temel ihtiyaçlar için hayvanlar ve çeşitli bitkiler kullanmaktaydı. İlk çağlarda çevre ile ilgili bazı örnekler: Leyleklerin uğurlu sayılması. Toprak ve su kullanımı. Ormanların kesilmesi. Ayrıca, antik toplumlarda çevre ile ilgili bazı düzenlemeler ve hassasiyetler de gözlemlenmektedir.

İlk çağ filozoflarından bazılarının görselleri bulunamamıştır. Ancak, ilk çağ filozoflarından bazıları şunlardır: Thales. Anaksimandros. Anaksimenes. Pythagoras. Herakleitos. Parmenides. Zenon. Sokrates. Platon. Aristoteles. Filozofların görsellerine şu sitelerden ulaşılabilir: tr.wikipedia.org. haberturk.com. fularsizentellik.com. milliyet.com.tr.

İlk Çağ uygarlıkları, genellikle bölgesel ve kültürel özelliklere göre şu şekilde ayrılabilir: Anadolu Medeniyetleri: Bitinya, Dandanya, Lidya, İyonya, Pamfilya, Likya, Likonya, Kilikya, Frigya, Pisidya, Paflagonya, Kapadokya. Mezopotamya Medeniyetleri: Sümerler, Elamlar, Akadlar, Babiller. Ege Uygarlıkları: Miken (Aka) Uygarlığı, İyonyalılar. Diğer Uygarlıklar: Hint Uygarlığı, Çin Medeniyeti, Urartular, Frigler, Pers İmparatorluğu, Med Uygarlığı. Ayrıca, İlk Çağ uygarlıkları, kullandıkları döneme göre şu şekilde de ayrılabilir: Taş Devri: Eski Taş (Paleolitik), Orta Taş (Neolitik), Yeni Taş (Cilalı Taş). Maden Devri: Bakır (Kalkolitik) Çağı, Tunç (Bronz) Çağı, Demir Devri.

Anadolu'da tarih öncesi ve ilk çağ sanatı kitabının konusu, Anadolu'daki tarih öncesi ve ilk çağ sanatının özelliklerini, gelişim süreçlerini ve önemli eserlerini incelemektir. Bu dönemde Anadolu'da yapılan sanat eserleri arasında: Paleolitik Çağ'da mağara resimleri, fildişi ve kemik heykelcikler; Neolitik Çağ'da ilk köylerin kurulması, düzenli tarım, kerpiç yapılar ve çeşitli idoller; Kalkolitik ve Tunç Çağları'nda metal işlemeciliğinin başlaması, anıtsal mimari eserler ve heykeller bulunur. Ayrıca, bu eserlerde yer alan motifler, dini inançlar ve toplumsal yaşam hakkında ipuçları da ele alınır.

İlk Çağ'da yapılan bazı yapılar şunlardır: Zigguratlar: Örneğin, Uruk'taki tanrı Anu'ya adanmış ziggurat ve Ay tanrısı Nanna'ya adanmış ziggurat (Sümer). Tapınaklar: Hattuşa'da Fırtına Tanrısı Teşup ve Güneş Tanrıçası Arinna'ya adanmış tapınaklar. Saraylar ve kamu binaları: Hattuşa'da çeşitli saraylar ve kamu binaları. Tümülüsler: Frigya krallarının mezarları olan tümülüsler, özellikle Kral Midas'a atfedilen büyük tümülüs. Şehirler: Örneğin, Mezopotamya'da Ur ve Uruk, Anadolu'da Hattuşa ve Gordion. Savunma yapıları: Büyük surlar ve kapılar (örneğin, Hattuşa'nın surları). Dini yapılar: Amon-Ra'ya adanmış Karnak ve Luksor tapınakları (Teb). Yaşam alanları: Çatalhöyük gibi yerleşik yaşama geçiş örnekleri. Ayrıca, Göbeklitepe gibi tarihte bilinen en eski yaşam ve ibadet alanları da İlk Çağ'da inşa edilmiştir.