Temerrüt

Arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinde müteahhit temerrüde düşerse, arsa sahibi aşağıdaki hakları kullanabilir: 1. Aynen ifa ve gecikme tazminatı talebi: Müteahhitten inşaatı teslim etmesi ve gecikme tazminatı istemesi mümkündür. 2. İnşaatın tesliminden vazgeçerek olumlu zararlarının karşılanmasını talep etme: Arsa sahibi, inşaatı teslim almaktan vazgeçip, inşaatın gecikmesinden doğan zararlarının karşılanmasını isteyebilir. 3. Sözleşmeden dönme ve menfi zararlarının tazminini isteme: Sözleşmeyi tek taraflı olarak feshederek, sözleşmenin geçersiz olmasından kaynaklanan zararlarının tazminini talep edebilir. 4. İnşaatın üçüncü kişiye tamamlatılması: Borçlar Kanunu'nun 113. maddesi gereği, masrafları müteahhide ait olmak üzere inşaatın başkası tarafından bitirilmesini isteyebilir. Bu hakların kullanımı için müteahhitte ihtar çekilmesi ve gerekli durumlarda ek süre verilmesi gerekebilir.

Temerrüdün başlangıç tarihi, borcun muaccel hale geldiği ve borçlunun ifayı gerçekleştirmediği durumda belirlenir. İşte temerrüdün başlangıç tarihini tespit etmek için izlenmesi gereken adımlar: 1. Borcun muaccel olması: Temerrüt, borcun vadesinin gelmesiyle başlar. 2. İhtar yapılması: Borçlu, alacaklının ihtarıyla temerrüde düşer. 3. Belirli vadeli borçlarda: Sözleşmede açık bir vade belirlenmişse, bu vade dolduğu anda borçlu temerrüde düşer. 4. İstisnai durumlar: Sebepsiz zenginleşme veya haksız fiil durumlarında temerrüt, eylemin gerçekleştiği tarihte oluşur. Bu koşullar sağlandığında, borçlu temerrüde düşmüş sayılır ve alacaklının haklarını kullanabilmesi için bu tarihin ispatı gereklidir.

Muacceliyet ihtarı, borçlunun temerrüde düşürülmesi için borcun vade tarihi geçtiğinde gönderilir. Ayrıca, aşağıdaki durumlarda da ihtara gerek kalmadan borçlu temerrüde düşmüş sayılır: - Borcun ifa edileceği gün, tarafların anlaşmasıyla belirlenmişse; - Borçlu, borcu ifa etmeyeceğini açıkça bildirmişse; - Borçlunun durumundan temerrüt sonucu çıkarılabilirse.

Temerrüt faizi ve temerrüt tahsili farklı kavramlardır. Temerrüt faizi, borçlunun temerrüde düşmesi durumunda ödenmesi gereken faizdir. Temerrüt tahsili ise, temerrüt durumunun hukuki ve finansal yollarla tahsil edilmesi sürecini ifade eder.

Konutta ödemeli temerrüt, kiracının kira bedelini veya yan giderleri ödeme borcunu zamanında yerine getirmemesi durumunu ifade eder. Temerrüt şartları: 1. Borcun muaccel olması: Kira bedelinin vadesinin gelmiş olması gerekir. 2. Yazılı bildirim: Kiraya veren, kiracıya yazılı olarak bir süre verip, bu sürede borcun ödenmemesi durumunda sözleşmeyi feshedeceğini bildirmelidir. 3. Süre: Konut ve çatılı işyerlerinde en az 30 gün, diğer kira sözleşmelerinde ise en az 10 gün süre verilmelidir. Eğer kiracı, verilen süre içinde borcunu ödemezse, kiralayan icra mahkemesinde tahliye davası açabilir.

Gecikmeli faiz, temerrüt faizi olarak da bilinir.

Temerrüt faizi ve ödemezlik def'i farklı kavramlardır: 1. Temerrüt Faizi: Borcun ödeme tarihinde ödenmemesi durumunda, alacaklının uğradığı zararı karşılamak amacıyla borçludan talep edilen faiz türüdür. 2. Ödemezlik Def'i: Karşılıklı borç yükleyen bir sözleşmede, borçlunun karşı edimin kendisine ifa edilmesi veya ifasının teklif edilmesi anına kadar sahip olduğu, edimi ifadan kaçınma hakkıdır.

TBK'nın 118 ve 119 maddeleri arasındaki fark, temerrüt durumunda borçlunun sorumluluklarına ilişkindir. TBK'nın 118. maddesi, temerrüde düşen borçlunun, borcun geç ifasından dolayı alacaklının uğradığı zararı gidermekle yükümlü olduğunu düzenler. TBK'nın 119. maddesi ise beklenmedik hâllerden sorumluluğu düzenler ve şu şekildedir: "Temerrüde düşen borçlu, beklenmedik hâl sebebiyle doğacak zarardan da sorumludur".

Temerrütten doğan seçimlik haklar, Türk Borçlar Kanunu'na göre alacaklıya tanınan üç ana haktır: 1. Aynen ifa ve gecikme tazminatı talep etmek: Alacaklı, borcun aynen ifasını ve gecikme nedeniyle uğradığı zararın tazminini isteyebilir. 2. Müspet (olumlu) zararı talep etmek: Alacaklı, aynen ifadan vazgeçip sadece olumlu zararının karşılanmasını talep edebilir. 3. Sözleşmeden dönmek ve menfi (olumsuz) zararı tazmin etmek: Alacaklı, sözleşmeyi feshederek menfi zararlarının tazminini isteyebilir.

Borçlar Kanunu'na göre temerrüd tarihi, borcun muaccel olduğu, yani ödenmesi gereken günün geldiği tarihtir.

Temerrüde düşmek, borçlunun borcunu zamanında ödeyememesi durumunu ifade eder. Bu terim, iflas etmek veya borcu hiçbir zaman ödeyemeyecek olmak anlamında kullanılmaz; borçlu, borcunun bir kısmını veya tamamını gereken sürede ödeyemediği durumlarda temerrüde düşer.

Temerrüt faizi ve gecikme tazminatı arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Temerrüt Faizi: Para borçlarında, borçlunun temerrüde düşmesi durumunda, alacaklı tarafından talep edilebilir. 2. Gecikme Tazminatı: Borçlunun borcunu geç ifa etmesi nedeniyle alacaklı tarafından talep edilir.

Haksız fiillerde temerrüd, zararın doğduğu anda oluşur.

Kiranın 1 gün gecikmesi, temerrüt olarak kabul edilebilir. Türk Borçlar Kanunu'nun 315. maddesine göre, kiracının kira bedelini veya yan gideri ödeme borcunu ifa etmemesi durumunda temerrüde düştüğü ve kiraya verenin kiracıya yazılı olarak bir süre verip, bu sürede de ifa etmeme durumunda sözleşmeyi feshedebileceğini bildirebileceği belirtilmiştir.

Ticari işlerde temerrüt faizi, vadenin bitiminden veya belirli bir vade yoksa ihtar gününden itibaren işlemeye başlar.

Temerrüt, kişinin borçlandığı edimi hukuka aykırı olarak yerine getirmemesi durumudur. İsmen temerrüt ifadesi doğrudan kullanılmamakla birlikte, temerrüt kavramı iki şekilde ortaya çıkabilir: 1. Borçlunun temerrüdü: Borçlunun, borcunu gereken zamanda ödeyememesi durumudur. 2. Alacaklının temerrüdü: Alacaklının, ifası istenen borcu kabul etmemesi durumudur.

Borç verilen paranın değer kaybı, borçluyu temerrüde düşüren kamu kurumuna aittir. Türk Borçlar Kanunu'nun 122. maddesine göre, para borçlarında temerrüde düşen borçlu, alacaklının temerrüt faiziyle karşılanamayan zararlarını da gidermek zorundadır.

Temerrüt faizi, Yargıtay kararlarına göre iki farklı durumda başlayabilir: 1. Faturanın tebliğ edilmesi durumunda: Taraflar arasında aksine bir sözleşme yoksa, faturanın borçluya tebliğ edilmesi tek başına "alacağın talep edildiği" anlamına gelmez ve bu nedenle temerrüt faizi faturanın tebliğ tarihinden başlatılamaz. 2. Belirsiz alacak davalarında: Dava tarihinden önce gerçekleşen bir temerrüt olgusu yoksa, yargılama sonucunda belirlenen alacağın tümü için temerrüt, davanın açıldığı tarihte gerçekleşir ve faize de dava tarihinden itibaren hükmedilir.

Temerrüde düşen borçluya ihtar çekilmezse, borçlu kendiliğinden temerrüde düşmez ve alacaklının borçluyu ifaya zorlama hakkı olmaz. Ancak, borcun ifa tarihi belirli ise, bu tarihin geçmesiyle borçlu temerrüde düşmüş sayılır ve ihtar şartı aranmaz.

Haksız fiilde temerrüde düşme, fiilin işlendiği tarihte gerçekleşir. Temerrüde düşme şartları: 1. Borcun muaccel olması: Borcun vadesinin gelmiş olması gereklidir. 2. İhtar: Alacaklının borçluya ihtar göndermesi, temerrüde düşme sürecini başlatır. 3. İfanın mümkün olması: Borcun ifası, objektif olarak imkânsız hale gelmemiş olmalıdır. Eğer sebepsiz zenginleşme söz konusuysa ve borçlu kötü niyetli kabul ediliyorsa, ihtara gerek kalmadan temerrüt oluşur.