Tasavvuf

Ahmet Fakih, 13. yüzyıl Türk tasavvuf edebiyatının önemli isimlerinden biri olarak kabul edilir ve aşağıdaki nedenlerle önemlidir: 1. Tasavvufi Eserleri: En çok "Fakihname" adlı mesnevisi ile tanınır ve bu eser, tasavvufî bir metin olup ahlaki değerler, manevi erdemler ve hakikat arayışı gibi temaları işler. 2. Eğitim ve Tasavvufi Yetişişi: Tasavvuf yoluna büyük bir ilgi duymuş, kelam, fıkıh ve tasavvuf alanlarında eğitim almış ve bu ilimleri derinlemesine öğrenmiştir. 3. Dil ve Edebiyat: Eserleri, Anadolu Türkçesinin gelişimine katkıda bulunmuş ve dönemin sosyal, kültürel ve dini değerlerini yansıtan bir portre sunmuştur. 4. Etkisi ve Mirası: Özellikle Mevlevi ve Kadiri tarikatlarında önemli bir şahsiyet olarak yer almış ve eserleri, sonraki dönemdeki pek çok tasavvufî düşünür tarafından referans alınmıştır.

Hacı Bektaş Veli'nin "Makalat" adlı eseri, Arapça'dan Türkçeye çevrilme nedeni, eserin daha geniş bir kitle tarafından anlaşılmasını sağlamaktır. "Makalat", Anadolu'da dinî-tasavvufî kültürün şekillenmesinde etkili bir eser olarak kabul edilir ve Eski Anadolu Türkçesi'nin sade ve basit özelliklerini yansıtır.

İffet kelimesi, cinsel konularda ahlak kurallarına bağlılık ve namus anlamına gelir. Ayrıca, dinde ve tasavvufta iffet, sözüne güvenilen, emanete ihanet etmeyen, dürüst ve sadık kişileri ifade eder.

Nefsin tokluğu, tasavvufi bağlamda, açlık ve kanaat yoluyla nefsin terbiye edilmesi anlamına gelir. Ayrıca, gönül tokluğu olarak da ifade edilen bu kavram, kişinin sahip olduklarıyla yetinmesi, daha fazlasını talep etmemesi ve böylece Allah'a yakınlaşmasını sağlar.

Şebüsterî'nin "Gülşen-i Râz" eseri, tasavvuf literatüründe önemli bir klasik olarak kabul edilir ve varlık ve bilgi alanlarıyla ilgili on beş soruya vahdet-i vücûd zaviyesinden verilmiş cevapları içerir. Eserde ele alınan başlıca konular şunlardır: - Düşünce ve ibadet-günah ilişkisi: Düşüncenin ne olduğu ve hangi türden düşüncenin gerekli olduğu. - Benlik ve insanın yolculuğu: "Ben" dediğimiz şeyin ne olduğu ve kişinin kendinde yolculuk yapması. - Birlik sırrı ve ariflerin bilgisi: Birlik sırrına kimin erdiği ve ariflerin neyi bildiği. - İnsanın dünyadaki amacı: Hem bilen hem de bilinen Hak ise, insanın bu dünyada bulunmasının anlamı. - Sembolik anlatımlar: Şarap, mum, güzel, meyhane, put ve zünnar gibi sembollerin ne anlama geldiği. "Gülşen-i Râz", veciz bir üsluba sahip olması nedeniyle daha sonraki dönemlerde üzerine şerhler yazılmasına sebep olmuştur.

Garibname'nin konusu, tasavvuf ve dindir. Eserde ayrıca, namaz, oruç ve zekat gibi temel ibadetleri yerine getirirken dikkat edilmesi gereken hususlar, bir dervişte bulunması gereken vasıflar, rindane yaşamın incelikleri ve masivayı terk edip Allah'a yönelmenin önemi gibi konular da ele alınmıştır.

Bast-ı zaman, tasavvufi bir terim olup "zamanın genişlemesi, kısa zamanda çok işler görülmesi" anlamına gelir. Bu kavram, velilerin (evliyaların) uzun zaman gerektiren işleri çok hızlı bir şekilde yapabilmelerini ifade eder.

Yunus Emre'nin eserlerini okuma sırası şu şekildedir: 1. Divan: Yunus Emre'nin tüm şiirlerinin toplandığı eserdir. 2. Risaletü'n Nushiyye: Ahlaki, dini ve tasavvuf konulu mesnevî tarzında yazılmış bir eserdir. Bu sıralama, Yunus Emre'nin eserlerinin kronolojik sırasına göre belirlenmiştir.

3'ler, 7'ler ve 40'lar tasavvuf geleneğinde önemli sembollerdir ve farklı anlamlar taşırlar: 1. 3'ler: "Öncüler" olarak anılırlar ve ilahi hikmetin taşıyıcıları olarak kabul edilirler. 2. 7'ler: Ruhsal gelişim mertebelerini temsil ederler ve Kur'an'da geçen 7 kat gök ve yer gibi örneklerle ilahi düzenin sembolüdürler. 3. 40'lar: Sabır ve olgunluğu sembolize ederler. Bu kavramlar, fiziksel anlamda görünür olmasa da, dualar, ilhamlar ve ilahi işaretler yoluyla insanlık üzerinde etkili olan manevi orduları ifade eder.

Sekr ve sahv kavramları, İslam dini ve tasavvufuyla ilgili terimlerdir. - Sekr, "ruh halini değiştirme" veya "kendinden geçme" anlamına gelir ve içkiden uzak durma ve sarhoşluktan kaçınma anlamında kullanılır. - Sahv ise "temizlik" veya "temiz kalma" anlamına gelir ve abdestin tamamlanmasının ardından yapılan bir harekettir.

Eşrefoğlu Rûmî'nin hayatı kısaca özeti: Doğum ve İlk Yıllar: 779/1377 yılında İznik'te doğdu. Eğitim: Bursa'da Çelebi Sultan Mehmed Medresesi'nde eğitim gördü, ancak bir rüya üzerine medreseyi terk etti. Tasavvuf Yolculuğu: Emîr Sultan'ın delâleti ile Ankara'ya Hacı Bayrâm-ı Velî'nin yanına gitti ve onun dergâhında on bir yıl kaldı. İcazet ve İznik'e Dönüş: Şeyhinden icazet alarak İznik'e halife olarak döndü ve burada kendi dergâhını kurarak irşada başladı. Vefat: 874/1469-70 tarihinde 100 yaşlarında iken İznik'te vefat etti ve dergâhının haziresine defnedildi.

Bahtiyar Vahapzade'nin "Allah" şiiri, şairin Allah kavramını kendi felsefi bakış açısıyla yorumladığı bir eserdir. Şiirde, Allah'ın evrendeki her şeyin yaratıcısı olduğu ve kendini insana tanıtmak için çeşitli işaretler ve ayetler yarattığı ifade edilir. Vahapzade, bu şiiriyle İslam tasavvufuna dair bilgi sahibi olduğunu da ortaya koyar.

Gubar kelimesi iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Edebiyat ve Tasavvufta Kullanımı: Divan edebiyatında "gubar", sevilen kişinin yüceliğini ve büyüklüğünü anlatmak için kullanılır. 2. Hat Sanatında Kullanımı: Gubari, gözle görülemeyecek kadar küçük ve ince yazı ve hat sanatıdır.

Sema AM ifadesi iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. SEMA_AM: Secretaria de Estado de Meio Ambiente'nin (Çevre Bakanlığı) gerçek zamanlı hava kalitesi sensör ağıdır. Bu ağ, hava kirliliği seviyelerini izleyerek kullanıcılara güncel bilgiler sağlar. 2. Sema: Tasavvufta, musiki eşliğinde yapılan dönme hareketi ve bu hareketin gerçekleştirildiği ayindir.

Elif Şafak'ın "Pinhan" romanı, bir derviş olan Pinhan'ın hikayesini anlatarak, Osmanlı dönemi İstanbul'unda geçen bir macerayı konu alır. Romanda işlenen ana temalar şunlardır: - Kendini Tanıma: Pinhan, kimliğiyle ilgili sırları keşfederken, aynı zamanda insan vücudu ile dünya arasındaki benzerlikleri de anlamaya çalışır. - Tasavvuf: Eserde tasavvufi konular ve kavramlar önemli bir yer tutar. - Postmodern Kurgu: Roman, postmodern edebiyatın özelliklerini taşır; üstkurmaca, metinlerarasılık ve çoğulcu yaklaşımlar gibi teknikleri içerir. Ayrıca, romanda Doğu-Batı çatışması, modernleşme ve eşcinsellik gibi konular da ele alınır.

"Devriye yanımı" ifadesi, tasavvufi halk edebiyatında devir nazariyesini işleyen şiirleri ifade edebilir.

Fenafillah ve fena vk terimleri tasavvufi kavramlardır. Fenafillah, "ölmeden önce ölmüş gibi olup" yokluk sırrına ermek, Allah'ın varlığında yok olmak anlamına gelir. Fena vk terimi ise belgelerde bulunamamıştır.

Hüsn ü Aşk eseri, dinî-tasavvufî türündedir.

Sufizm temalı yayınlar, "Radyo 7 Tasavvuf" kanalında yapılmaktadır.

Yunus Emre, tasavvuf felsefesi alanına katkı sağlamıştır. Şiirlerinde Allah aşkı, insan sevgisi, hoşgörü, erdemlilik gibi temaları işlemiş ve bu konularda evrensel mesajlar vermiştir.