DivanŞiiri

Gazel, Divan şiirinin en çok kullanılan nazım şeklidir ve kelime anlamı "kadınlar için söylenen güzel ve aşk dolu söz"dür. Gazel örnekleri: 1. Fuzuli'den bir gazel örneği: > Kamu bîmârına canan deva-yı derd eder ihsan > Niçün kılmaz bana derman beni bîmar sanmaz mı > Fuzûlî rind-i şeydadır hemişe halka rüsvâdır > Sorun kim bu ne sevdadır bu sevdadan usanmaz mı. 2. Baki'nin gazelinden bir örnek: > Nâm u nişâne kalmadı fasl-ı bahârdan > Düşdi çemende berg-i dıraht itibârdan > Eşcâr-ı bâg hırka-i tecrîde girdiler > Bâd-ı hazân çemende el aldı çenârdan.

Attila İlhan, eski Türk şiiri için şu görüşleri dile getirmiştir: Klasik Türk şiiri: İlk şiir kitaplarından itibaren Klasik Türk şiirinin önemine vurgu yapmış, bu şiir mirasının yeni Türk şiiri üzerinde etkili olması gerektiğini savunmuştur. Divan şiiri: Divan şiirini küçümsediği şiirler yazmış, ancak daha sonra bu şiirlerin etkisini kabul etmiştir. Halk şiiri: 1960 sonrası halk şiirinin devrimci söylemin temsilcisi olarak görüldüğünü, ancak halk şiirinin de her yüzyılda değişmez kalıpları tekrarladığını ve bu yönüyle divan şiiri gibi olduğunu savunmuştur.

Gülşehri, 14. yüzyıl divan şairidir.

Sünbülzade Vehbi'nin edebi kişiliği şu şekilde özetlenebilir: Döneminin önemli divan şairlerinden biridir. Şiir dili klasik divan şiirinin özelliklerini taşır, Arapça ve Farsça'ya hakimiyeti sayesinde bu dillerde kelime ve terkipleri şiirlerine yansıtmıştır. Süslü ve ağır bir dil kullanmıştır, ancak bazı araştırmacılar onun sade bir dile sahip olduğunu da belirtir. Nedim etkisinde kalmış, onun gibi mahalli unsurları ve sosyal hayatı şiirlerine yansıtmıştır. Hiciv ve mizahi yönü güçlüdür, Sürûrî ile arasındaki hiciv atışmaları dönemin önemli edebi olaylarından biridir. Eserlerinde aşk, güzellik, sosyal hayat ve ahlaki öğütler gibi temalar öne çıkar.

Mazmun, divan şiiri estetiğinde bir objenin veya bir halin kendisini açıkça söylemek yerine, arka planda bağlı bulunduğu unsurlarda mevcut vasıflarından birini veya daha fazlasını bulmaya yarayacak ipuçlarını vererek dolaylı fakat ince, zarif ve orijinal bir şekilde ifade edilmesi anlamına gelir. Ayrıca, mazmun kelimesi anlam, kavram olarak da kullanılır ve edebiyatta bazı düşünceleri dolaylı anlatmak için kullanılan nükteli ve sanatlı bir söz olarak tanımlanır.

En ünlü mersiye, Divan şairi Baki'nin Kanuni Sultan Süleyman'ın ölümü üzerine yazdığı "Kanuni Mersiyesi" adlı eserdir.

Beyit ve dörtlük nazım birimleri arasındaki fark şu şekildedir: - Beyit: İki mısradan oluşan ve anlam bütünlüğü taşıyan birimdir. - Dörtlük: Dört mısradan oluşan ve daha çok halk şiiriyle bütünleşmiş bir nazım birimidir.

İskender Pala, divan şiirini modern edebiyatla harmanlayarak anlatır. Pala'nın divan şiirine yaklaşımının bazı özellikleri: Geleneksel unsurları kullanma: Divan şiirinin unsurlarını günümüz diline ve anlatımına uyarlar. Aşk teması: Şiirlerinde aşkı, kavuşmaktan çok sevgili için yapılan fedakârlıklar üzerinden işler. Tarihî ve kültürel detaylar: Eserlerinde Osmanlı dönemi kültürünü ve tarihini detaylı bir şekilde yansıtır. Metinlerarasılık: Divan şiirinden alıntılar yaparak metinlerarası bir anlatım kullanır.

Divan şiirinde "şifa" kelimesi genellikle mecazi anlamda kullanılır ve sevgilinin bakışı, sözü ya da varlığı gibi unsurları ifade etmek için tercih edilir. Ayrıca, Osmanlı tıbbında "şifa" kavramı, sadece fiziksel hastalıkların iyileştirilmesi değil, aynı zamanda ruhsal, manevi ve zihinsel iyileşmeyi de kapsar.

Divan-ı Kebir'de yaklaşık 40.000 beyit şiir bulunmaktadır.

Tanzimat edebiyatında gazel, kaside, terkibibent gibi divan şiiri nazım biçimleri kullanılmıştır.

Mesnevi'nin ilk beyti şu şekildedir: "Dinle, bu ney nasıl şikâyet etmekte olduğunu; onun inleyişi ayrılık hikâyesidir".

Divan şiirinde şairlerin kullandığı takma ada "mahlas" denir.

Divan edebiyatı mazmununu bulmak için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Mazmunların ne olduğunu anlamak: Mazmun, bir sözün özel bir anlam yüklenerek kullanılmasıdır. 2. Şiirin içeriğini analiz etmek: Divan şiirinde aşk, sevgili, eğlence, din ve kadercilik gibi soyut konular işlenir. 3. Edebî sanatları incelemek: Mazmunlar, teşbih, istiare, mürâât-ı nazîr ve hüsn-i ta’lîl gibi edebî sanatların yardımıyla oluşturulur. 4. Divan şiiri kültürüne sahip olmak: Mazmunun gizli anlamını çözebilmek için, divan şiirinin imaj sistemini ve kelime çağrışımlarını bilmek gereklidir.

Rübab-ı Şikeste, Tevfik Fikret'in şiir kitabı olup, dört bölümden oluşur: 1. Rübabı Şikeste: Kişisel acılar ve sosyal endişelerden kaynaklanan kötümser bir dünya görüşünü yansıtır. 2. Avengi Şühur (Aylar Dizisi): Tabiat, şairde bıraktığı izlenimler doğrultusunda on iki ayın görüntüleri şeklinde dile getirilir. 3. Avengi Tesavir (Tasvirler Dizisi): Fuzuli, Nef'i, Nedim, Recaizade Ekrem, Cenab ve Abdülhak Hamid için yazılmış altı manzum portreden oluşur. 4. Eski Şeyler: Divan şiiri ile Hamid ve Recaizade'nin etkisi altında yazılmış ilk gençlik şiirlerini içerir. Kitapta ayrıca, François Coppee ve Sully Prudhomme gibi Fransız şairlerinin etkileri de görülür.

11. sınıf divan şiiri, nazım biçimleri ve nazım türleri olmak üzere iki ana kategoriye ayrılır. Nazım Biçimleri: Beyitlerle Kurulanlar: Gazel, kaside, mesnevi, kıta, müstezat. Bentlerle Kurulanlar: Rubai, tuyuğ, murabba, şarkı, terkib-i bent, terci-i bent, muhammes. Nazım Türleri: Tevhid: Allah’ın birliğini ve yüceliğini anlatan kasideler. Münacaat: Allah’a yakarışı dile getiren kasideler. Naat: Hz. Muhammed’i öven kasideler. Methiye: Devrin önde gelen kişilerini öven kasideler. Hicviye: Devrin yöneticilerini yeren kasideler. Mersiye: Önemli birinin ölümünden duyulan üzüntüyü dile getiren kasideler. Cülûsiyye: Padişahın tahta oturması münasebetiyle yazılan kasideler. Sûriyye: Düğün veya sünnet gibi şenlikleri ele alan kasideler. Bu sınıflandırmalar, divan şiirinin temel yapı taşlarını oluşturur.

Divan şiiri ve "bikr-i mana" kavramları şu şekilde açıklanabilir: 1. Divan şiiri: Klasik Türk edebiyatı, eski Türk edebiyatı veya yüksek zümre edebiyatı olarak da adlandırılır. - Konuları: Aşk (ilahi ve beşerî), soyut ve evrensel konular, efsaneler, tarihî ve dinî konular gibi çeşitli temaları işler. - Dil: Arapça ve Farsça etkisindedir, Osmanlı Türkçesi şeklinde ifade edilir. 2. "Bikr-i mana": Yeni bir anlam, daha önce söylenmemiş bir söz bulma arayışıdır. - Anlamı: Divan şairleri, şiirlerinde özgün ve taze bir anlatım peşindeydiler.

Şeyh Galip, divan şiiri türünde eserler yazmıştır.

"Gül-i Sad-Berg" iki farklı bağlamda ele alınabilir: 1. Reşidüddin Vatvat'ın eseri: Bu eser, Hz. Ali'nin hikmetli sözlerinden oluşan ve "her biri bin kelimeye denk" yüz sözü içeren bir derlemedir. 2. Enderunlu Hasan Yaver'in eseri: 18. yüzyıl divan şairi Enderunlu Hasan Yaver tarafından kaleme alınan bu eser, 100 beyitten oluşan ve mesnevi nazmıyla yazılmış bir sıhhatnamedir.

Şiir ve İnşâ makalesinde divan şiiri, birkaç temel nedenden dolayı eleştirilmiştir: 1. Dil ve Üslup: Divan şiirinin Arapça ve Farsça kelimelerle dolu ağır dili ve tekrarlayan mazmunları, halkın anlamadığı yapay bir edebiyat olarak görülmüştür. 2. Konuların Hayattan Kopuk Olması: Şiirin hayattan kopuk ve aşırı kuralcı olduğu, toplumsal gerçeklikten uzak kaldığı eleştirilmiştir. 3. Batılı Etkilerin Yetersizliği: Divan şiirinin, Batı edebiyatındaki yeni fikirleri ve edebi türleri yeterince benimsemediği düşünülmüştür. 4. Milli Olmayışı: Milli bir kimlik oluşturmaktan uzak olduğu ve yerel unsurları yeterince yansıtmadığı belirtilmiştir.