SanayiDevrimi

David'in buhar makinesini nasıl icat ettiğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, buhar makinesinin icat edilme süreci şu şekilde özetlenebilir: Thomas Savery (1698). Thomas Newcomen (1712). James Watt (1769 ve 1778).

İcadı olan üç şey şunlardır: 1. Yazı Sistemi (M.Ö. 3200). 2. Buhar Makinesi (1769). 3. Telefon (1876).

İngiliz işçi sınıfının oluşumu, E.P. Thompson'ın "İngiliz İşçi Sınıfının Oluşumu" adlı eserinde detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Başlıca oluşum süreçleri: Jakoben hareketleri: 18. yüzyıl sonundaki popüler gelenek ve hareketler. Sanayi Devrimi etkisi: İşçi sınıfının Sanayi Devrimi'nden nasıl etkilendiği ve bu süreçte Metodist Kilise'nin rolü. Yazışma dernekleri: İşçilerin parlamentoda temsil edilme isteği ve bu amaçla kurdukları dernekler. Halk bilinci: Halkın eski düzenin çözülüşü sırasında yaşadığı deneyimler ve bu deneyimlere verdiği tepkiler. Thompson, işçi sınıfının durgun bir kategori olarak değil, kültürel çevre, insan ilişkileri ve inanç dünyası içinde kendi kendini oluşturan bir süreç olarak ele alınması gerektiğini savunur.

Sanayi Devrimi'nin ilk fabrikası, İngiltere'nin Manchester şehrinde kurulmuştur. Sanayi Devrimi, 18. yüzyılın ortalarında İngiltere'de buhar gücünün icadı ile başlamış ve kısa sürede Kıta Avrupası ve Kuzey Amerika'ya yayılmıştır.

1800 ve 1900 yılları arasında dünya nüfusunda önemli değişiklikler meydana gelmiştir: 1800 yılında dünya nüfusu yaklaşık 1 milyara ulaşmıştır. 1900 yılında ise bu sayı 1,6 milyara yükselmiştir. Bu dönemde dünya nüfusundaki artışın bazı nedenleri: Sanayi Devrimi: Sağlık, yaşam koşulları ve beslenmenin iyileşmesine yol açarak nüfus artışını hızlandırmıştır. Tarım Devrimi: Yerleşik hayata geçiş ve tarımsal üretim, insanların daha iyi beslenmesini ve doğanın olumsuz koşullarından korunmasını sağlamıştır. Tıp ve teknolojideki gelişmeler: Bulaşıcı hastalıklara karşı etkili ilaçların bulunması ve aşılama çalışmalarının artması ölüm oranlarını düşürmüştür. Bu yıllarda, iki dünya savaşı ve çeşitli salgın hastalıklar gibi olaylar da nüfus artışını etkilemiştir.

Mühendislik, eski çağlardan beri var olan bir kavramdır. Bazı önemli mühendislik faaliyetlerinin ortaya çıktığı dönemler: Antik Dönem: Mezopotamya'daki zigguratlar, Mısır'daki piramitler ve su kemerleri gibi yapılar, antik mühendisliğin örneklerindendir. İslam Altın Çağı: Yel değirmeni ve rüzgâr pompası gibi pratik makineler bu dönemde ortaya çıkmıştır. Sanayi Devrimi: 1750-1850 yılları arasında, buharlı makinelerin ve fabrikaların yaygınlaşmasıyla mühendislik modern anlamda şekillenmiştir. Mühendislik, zamanla bilimsel ve teknolojik gelişmelere paralel olarak evrimleşmiştir.

Tarihin çevre üzerindeki etkileri şu şekilde özetlenebilir: Yerleşik hayata geçiş: 10-12 bin yıl önce insanlığın yerleşik hayata ve tarım kültürüne geçmesi, çevre düzenini olumsuz etkilemiş, ormansızlaşma ve toprak çoraklaşmasına yol açmıştır. Sanayi devrimi: 19. yüzyılda sanayi devrimi, nüfus artışı ve doğal kaynakların hızla tüketilmesine neden olmuş, çevre sorunları ve şehirleşmeyi artırmıştır. Teknolojik ve bilimsel gelişmeler: Bilimsel dönüşümle birlikte teknolojik ilerlemeler, çevre tahribatını artırmış, doğal kaynakların yok olmasına, ozon tabakasında incelmeye, asit yağmurlarına ve iklim bozulmalarına yol açmıştır. Çevre tarihi: Çevre tarihi, çevresel faktörlerin toplumlar üzerindeki etkilerini inceleyerek, yanlışların tecrübe edilmesini ve günümüz çevre duyarlılığının artırılmasını sağlar. Ayrıca, antik çağlarda bazı toplumların ölçüsüz tüketim alışkanlıkları da çevresel felaketlere ve toplumsal trajedilere yol açmıştır.

İnsan kaynaklı iklim değişikliğinin başlangıcı olarak Sanayi Devrimi kabul edilmektedir. Özellikle 1885 yılı, fabrikaların artışıyla birlikte sera gazı salınımlarının belirgin şekilde yükselmesi nedeniyle insan etkisinin ilk net sinyallerini verdiği dönem olarak öne çıkmaktadır. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi'ne göre ise iklim değişikliği, karşılaştırılabilir zaman dilimlerinde gözlenen doğal iklim değişikliğine ek olarak, doğrudan veya dolaylı olarak küresel atmosferin bileşimini bozan insan faaliyetleri sonucunda iklimde oluşan değişikliktir.

Buhar makinesinin kullanıldığı bazı alanlar: Sanayi: Üretim süreçleri hızlanmış, verimlilik artmış ve işgücü maliyetleri azalmıştır. Ulaşım: Buharlı lokomotifler, gemiler ve vapurlar ile daha hızlı ve verimli taşımacılık sağlanmıştır. Bilimsel buluşlar arasındaki bağlantı: Buhar makinesinin icadı, enerji üretiminde ve kullanımında bir dönüm noktası olmuş, bu da diğer teknolojik gelişmelere zemin hazırlamıştır. Kol gücünde gereksinim azalması: Buhar makinesinin buluşuyla, insan gücüne olan ihtiyaç azalmış; örneğin, 3-4 kişinin 4-5 dakikada hazırlayabildiği bir halı, bir makine ile 2-3 dakikada yapılabilmektedir.

Dünya nüfusu, 20. yüzyılın son 70 yılında en hızlı artışını göstermiştir. Ayrıca, 1804 yılında Birleşmiş Milletler tahminlerine göre dünya nüfusu ilk kez 1 milyara ulaşmıştır.

Sanayi Devrimi, felsefeyi çeşitli şekillerde etkiledi: Bilimin Yükselişi: Sanayi Devrimi, bilim ve teknolojiye dayalı bir dünya görüşünü güçlendirdi. Pozitivizmin Doğuşu: Sanayi toplumunda bilimin gelişmesi, felsefenin de bilimsel yöntemi benimsemesine yol açtı. Toplumsal Değişimler: Sanayileşme, köyden şehre göçü artırdı ve toplum yapısını değiştirdi. Eğitim ve Bilim: Sanayi Devrimi, eğitim ve bilime olan ilgiyi artırdı. Ayrıca, Fransız Aydınlanma düşünürleri, halkın özgürlüğünü, eşitliğini ve haklarını savunarak Fransız İhtilali’ne zemin hazırladı.

Klasik yönetim anlayışı, yönetim literatüründe ilk sistemli bilgi topluluğu, ilkeler ve düşünceleri kapsayan bir yaklaşımdır. Temel özellikleri: Örgüt yapısı ve hiyerarşi: Açık bir örgüt yapısı ve otorite ilişkileri önemlidir. İş bölümü ve uzmanlaşma: Görevler açıkça belirlenir ve uzmanlaşmaya gidilir. Merkeziyetçilik: Yönetim fonksiyonları evrensel ve değişmez ilkelere dayanır. Otoriterlik: Otoriter ve merkeziyetçi bir örgüt yapısı gereklidir. İletişim: İletişim yukarıdan aşağıya olmalıdır. İnsan unsuru: İnsan, ekonomik ve akılcı bir varlık olarak görülür, ikinci planda ele alınır. Temsilcileri: Frederic Winslow Taylor (Bilimsel Yönetim Yaklaşımı); Henry Fayol (Yönetim Süreci Yaklaşımı); Max Weber (Bürokratik Yönetim Yaklaşımı).

Antroposen Çağı, insanın dünya üzerindeki etkisinin en üst düzeylere çıktığı Sanayi Devrimi’nden bugüne dek geçen süreci ifade eder. Bu çağın başlangıcı, insan nüfusunun ve tüketim alışkanlıklarının aniden hızlanmasını ifade eden “Büyük Hızlanma” döneminin başladığı 1950’lere dayandırılır. Antroposen Çağı’nın bir diğer adı da İnsan Çağı’dır. Bazı bilim insanları, Holosen Devri'nin sona erdiğini ve Antroposen olarak adlandırılan yeni bir devreye girildiğini düşünmektedir. Antroposen Çağı’nın varlığı henüz yaygın kabul görmüş değildir.

Ekonomik tarih, genellikle aşağıdaki ana dönemlere ayrılır: 1. Antik Dönem: Geçimlik tarıma dayalı ekonomiler. 2. Sanayi Devrimi: 18. ve 19. yüzyıllarda İngiltere'de başlayan ve el işçiliği yerine makine kullanımını, fabrika üretimini ve sermaye birikimini öne çıkaran süreç. 3. 20. Yüzyıl ve Sonrası: 1929 Dünya Ekonomik Krizi, II. Dünya Savaşı sonrası ekonomik düzenlemeler ve küreselleşme süreci gibi önemli olaylar. Ayrıca, ekonomik tarih, mikroekonomi, makroekonomi, finans gibi alt dallara da ayrılır. Cliometri ise ekonomi tarihinin incelenmesinde ekonomik teori ve ekonometri tekniklerinin sistematik kullanımını ifade eder.

Avrupa'yı etkileyen iki önemli olay: 1. Fransız Devrimi (1789-1799). - Siyasi ve sosyal etkiler: Monarşinin yıkılmasına, cumhuriyetin ilanına ve milliyetçilik akımlarının güçlenmesine yol açtı. - İdeolojik etkiler: Liberalizm, demokrasi, sosyalizm ve insan hakları anlayışının yaygınlaşmasına katkıda bulundu. 2. Sanayi Devrimi (18. yüzyılın ikinci yarısı). - Ekonomik ve toplumsal değişim: Makineleşme ve fabrikaların yükselişiyle ekonominin ve toplumun doğası değişti. - Modernleşme: Feodalizmin zayıflamasına ve modernleşme sürecinin hızlanmasına zemin hazırladı.

Çalışma ilişkileri, üretimin gerçekleştiği ve üretim ilişkilerinin var olduğu durumda ortaya çıkar. Tarihsel gelişimi: Sanayi Devrimi Öncesi Dönem. Sanayi Devrimi Sonrası Dönem. Sanayi Devrimi'nden sonra çalışma ilişkilerinin değişmesine neden olan bazı gelişmeler: Loncaların etkisi. Yeni üretim biçimi. İşçi sınıfının ortaya çıkışı.

Endüstri dönemleri şu şekilde sıralanabilir: Birinci Sanayi Devrimi (Endüstri 1.0). İkinci Sanayi Devrimi (Endüstri 2.0). Üçüncü Sanayi Devrimi (Endüstri 3.0). Dördüncü Sanayi Devrimi (Endüstri 4.0). Beşinci Sanayi Devrimi.

Tüketim toplumu, özellikle II. Dünya Savaşı sonrasında gelişen kapitalist endüstrileşme süreciyle oluşmuştur. Bu süreçte: Kitlesel üretim ve tüketim hedeflenmiş, otomasyon sayesinde ürünler standart ve seri şekilde üretilmiştir. Reklamcılık ve pazarlama stratejileri ile bireylerin satın alma kararları etkilenmiş, tüketim teşvik edilmiştir. Kitle iletişim araçları, ideal hayat tarzı imajları sunarak tüketimi yaygınlaştırmıştır. Küreselleşme ile benzer hayat tarzları ve tüketim alışkanlıkları farklı ülkelere yayılmıştır. Tüketim toplumunda insanlar, gerçek ihtiyaçları dışında gösterişçi tüketim yaparak toplumsal statülerini yükseltmeye çalışır.

Küreselleşme kavramının tarihi, 15. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Robertson'un analizine göre küreselleşme, 15. yüzyıldan itibaren beş ayrı safhada incelenebilir: 1. 1400-1750: Oluşum safhası. 2. 1750-1875: Başlangıç safhası. 3. 1875-1925: Take off safhası. 4. 1925-1969: Sömürgecilik safhası. 5. 1969-1992: Belirsizlik safhası. Küreselleşmenin, özellikle 1980'lerden itibaren yoğun bir şekilde tartışılmaya başlandığı ve günümüze kadar devam ettiği kabul edilmektedir. Küreselleşmenin, 18. yüzyıl sanayi devrimi ve teknolojik gelişmelerle hız kazandığı, 1870-1914 yılları arasında ilk küreselleşme dalgasının yaşandığı belirtilmektedir. Ayrıca, küreselleşmenin ilk olarak sanayileşme ve ardından teknolojik gelişmelerle ilişkilendirildiği de ifade edilmektedir.

Teknoloji tarihinin başlangıcı tarih öncesi çağlara kadar uzanır. Yaklaşık 2 milyon yıl önce üretilen taş balta ve sopa gibi ilkel el aletleri, teknolojinin ilk ürünleri olarak kabul edilir. Teknolojinin gelişimi şu şekilde özetlenebilir: M.Ö 2500: Basit matematiksel hesaplamalar yapılmaya başlandı. 18. yüzyıl: Buhar gücünü kullanan makineler, Sanayi Devrimi’nin temelini oluşturdu. 20. yüzyıl ve sonrası: Atom üzerine yürütülen bilimsel çalışmaların sonucunda nükleer enerji kullanımı, bilgisayarların icadı ve uzay yolculuğu başladı.