Kapitalizm

Türk-İş, tüzüğünde demokratik sosyalizme karşı bir görüş, daha doğrusu kapitalist sistemin savunulması şeklinde bir anlayış yer almamaktadır. Türk-İş'in siyasi partiler karşısında bağımsız bir politika güttüğü, ancak bu politika yapmamak anlamına gelmediği belirtilmektedir. Türk-İş'in savunduğu bazı ilkeler şunlardır: Anayasa ilkelerinin demokratik yollarla uygulanması. Türkiye Cumhuriyeti'nin üniter devlet yapısının korunması. İfade edilen amacı ne olursa olsun, her türlü diktatörlüğe, darbelere, silahlı eylemlere ve teröre karşı olunması.

Dünyada uygulanan bazı ekonomi modelleri: Kapitalizm. Piyasa ekonomisi. Karma ekonomi. Sosyalizm. Komünizm. Ayrıca, ortodoks ve heterodoks ekonomi modelleri de bulunmaktadır.

Immanuel Wallerstein, "dünya-sistemler teorisi"ni savunur. Wallerstein'ın temel görüşleri: Merkez ve çevre arasındaki eşitsiz ilişki. Kapitalizmin yapısal krizi. Sistem karşıtı hareketler. Wallerstein, ayrıca Marx'ın düşüncelerinden etkilenmiş, ancak toplumların lineer bir gelişim sürecine sahip olduğu varsayımına katılmamıştır.

Das Kapital, Karl Marx tarafından yazılmış, kapitalist üretim ilişkilerini tüm boyutlarıyla inceleyen ve kapitalizmin eleştirisini yapan bir eserdir. Kitapta ele alınan bazı konular: Meta analizi. Sermaye birikimi. İşçi sınıfının durumu. Kapitalizmin çelişkileri. Eser, üç ciltten oluşur; ilk cilt Marx hayattayken, diğer iki cilt ise Marx'ın ölümünden sonra arkadaşı Friedrich Engels tarafından yayımlanmıştır.

Liberalizm ve kapitalizm aynı şey değildir, ancak aralarında belirgin farklar da yoktur. Kapitalizm, üretim araçlarının mülkiyetinin kamuya değil, sermaye sahibi özel kişilere ait olduğu, piyasanın kendi kurallarına göre işlediği bir ekonomik sistemdir. Liberalizm, ekonomik sistem olarak serbest piyasa ekonomisini benimser ve bu da devlet müdahalesinden arındırılmış bir kapitalizm anlamına gelir.

Kapitalizmin en büyük düşmanı olarak şunlar gösterilebilir: Sosyalizm ve devlet fetişistleri. İşçi sınıfı ve sömürülen halk. Evo Morales. Ayrıca, Macar asıllı borsa spekülatörü George Soros da liberal kapitalizmin demokrasi için en büyük tehlike haline geldiğini savunmuştur.

Karl Marx, Das Kapital'i (Kapital) kapitalist üretim tarzını ve bu tarza tekabül eden üretim ve değişim koşullarını incelemek amacıyla yazmıştır. Marx'ın bu eseri yazmadaki diğer amaçları şunlardır: Adam Smith, Jean-Baptiste Say, David Ricardo ve John Stuart Mill gibi klasik politik iktisatçıların görüşlerini izleyerek, modern toplumun ekonomik işleyiş yasasını ortaya koymak; Kapitalizmin kökenlerini, gelişimini ve olası çöküşünü analiz etmek; Hem sistemi hem de sistemin verimli ve istikrarlı olduğunu savunan burjuva politik iktisatçılarını eleştirmek.

Poulantzas'a göre kapitalist devlet şu özelliklere sahiptir: Göreli özerklik. Hegemonik sınıf önderliği. Çifte işlev. Yalıtım etkisi. Toplumsal bütünlük sağlayıcı. Poulantzas, devleti ne toplumun üstünde bağımsız bir özne, ne de bir sınıfın aracı olarak görür; aksine, devletteki güç dengesinin yoğunlaşmasını ve maddileşmesini ifade ettiğini savunur.

Kapitalizm, üretim araçlarının özel mülkiyetine ve kâr amacıyla işletilmesine dayanan ekonomik bir sistemdir. Bu sistemde: Mal ve hizmetlerin üretimi ve dağıtımı, arz-talep dengesine göre özel mülkiyet sahipleri tarafından gerçekleştirilir. Fiyatlar, özel mülkiyet sahiplerinin arz ve talebine bağlı olarak belirlenir. Rekabet, ekonomik verimliliği artırır ve yenilikçiliği teşvik eder. Devletin rolü, rekabetin sürdürülmesi ve mülkiyetin korunması gibi düzenleyici görevlerle sınırlıdır.

Burjuva ve proleter arasındaki temel fark, toplumsal ve ekonomik rolleridir: Burjuva (Burjuvazi): Üretim araçlarını elinde tutan, zengin ve genellikle asil sınıftan oluşan toplumsal gruptur. Proleter (Proletarya): Emek gücünü satarak geçinen, genellikle yoksul ve işçi sınıfını oluşturan gruptur. Karl Marx'ın teorisine göre, tarih boyunca toplumlar, ezen ve ezilen sınıfların çatışması üzerine kuruludur ve bu çatışma, burjuva ile proleter arasında da görülmektedir.

Gazap Üzümleri kitabının önemli olmasının bazı nedenleri: 1930'ların Amerika'sını yansıtması. Toplumsal gerçeklikleri anlatması. Eleştirel yaklaşımı. Gerçekçilik. Umudu simgelemesi.

Kapitalist, kapitalizm sistemini benimseyen ve bu sistemde özel mülkiyet sahibi olan kişilere denir. Kapitalist bireyler ve kurumlar; iş gücü, teknoloji ve hammadde gibi üretim faktörlerini bir araya getirerek piyasada rekabet eden ekonomik aktörlerdir. Kapitalist, özel mülkiyet sahipleri dışında, aile mirasları yoluyla zenginlik edinmiş ve sistemin avantajlarından çalışmadan yararlanabilen bir grubu da ifade edebilir.

Anarkososyalizm ve anarkokapitalizm arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Anarkososyalizm: - Devlet ve otorite karşıtıdır ancak toplumsal mülkiyet ve kooperatif ekonomi modelini savunur. - Sosyalizm ve anarşizm unsurlarını birleştirir. - Merkezi planlama ve toplumsal mülkiyet üzerine kuruludur. 2. Anarkokapitalizm: - Özel mülkiyet ve serbest piyasa ekonomisini savunur. - Devleti tamamen reddeder ve tüm hizmetlerin özelleştirilmesini öngörür. - Bireyci anarşizm olarak da bilinir. Özetle, anarkososyalizm toplumsal mülkiyet ve kooperatif ekonomi üzerine kuruluyken, anarkokapitalizm özel mülkiyet ve serbest piyasa ekonomisini savunur.

Kapitalist bir insanın nasıl davrandığına dair bazı özellikler şunlardır: Girişimcilik ve İnovasyon: Kapitalist bireyler, yeni iş fikirlerini sermaye aracılığıyla hayata geçirme eğilimindedir ve risk almaya hazırdır. Rekabetçi Davranış: Rekabet, ekonomik gelişmenin temel itici gücüdür; bu nedenle sürekli olarak daha yenilikçi ve verimli olmaya çalışırlar. Özel Mülkiyet ve Serbest Piyasa: Üretim araçları bireylerin veya özel kuruluşların elindedir ve ekonomik faaliyetlerde devlet müdahalesi minimum düzeydedir. Kâr Amacı: Ekonomik faaliyetlerin temelinde kâr elde etme amacı vardır. Kaynakların Etkin Kullanımı: İşletmeler, maliyetlerini düşürmek için kaynakları daha verimli kullanma eğilimindedir. Ancak, kapitalist bir insanın nasıl davrandığı, ülkenin siyasi yapısı, kültürel dinamikleri ve tarihsel geçmişine bağlı olarak değişebilir.

Tayfun Yıldırım'ın "Nicos Poulantzas'ın Devlet Teorisi ve Kapitalist Devletin Otoriter Dönüşümü" başlıklı çalışması, Poulantzas'ın devlet teorisini ve kapitalist devletin otoriter dönüşümünü ele almaktadır. Poulantzas'ın devlet teorisi, devleti sınıf mücadelelerinin özgül bir yoğunlaşması olarak kuramsallaştırır. Kapitalist devletin otoriter dönüşümü, tekelci aşamada uluslararası sermayenin ekonomik ve siyasal çıkarlarının iç burjuvazi aracılığıyla ulusal toplumsal formasyonda temsil edilmesi ve bu durumun devletin krizine ve otoriter dönüşümüne zemin hazırlaması ile ilişkilidir. Bu konuya dair daha fazla bilgiye, Yıldırım'ın söz konusu yüksek lisans tezinden ulaşılabilir.

Anarko-kapitalizm, özel mülkiyet hakkına, iktidar müdahalesinin reddine ve rekabete dayalı serbest piyasanın savunusuna dayanan bir siyasal düşüncedir. Temel ilkeleri: Özel mülkiyet: Emek ürünü, ticaret etkinliği sonucu veya hediye olarak elde edilmiş mülkiyeti meşru görür. Devlet karşıtlığı: Devletin tüm işlevlerinin özelleştirilmesini savunur. Serbest piyasa ekonomisi: Serbest piyasanın ekonomik faaliyeti organize etmenin en verimli yolu olduğunu ve bireylerin haklarına saygı duyan tek sistem olduğunu öne sürer. Hukuk ve güvenlik: Hukuk ve güvenlik hizmetlerinin özel kurumlar tarafından sağlanmasını öngörür. Anarko-kapitalizm, hem doğal haklar hem de faydacı temelde savunulmuştur.

Tekno-feodalizm, büyük teknoloji şirketlerinin (Big Tech) dijital ekonomide bir tür derebeylik sistemi kurarak ekonomik ve sosyal gücü ellerinde topladıkları bir düzeni ifade eder. Bu sistemde: Dijital mülkiyet ve kontrol. Ücretsiz emek ve veri sömürüsü. Tekelleşme ve alternatiflerin ortadan kalkması. Tekno-feodalizm terimi, özellikle Yunanistan'ın eski ekonomi bakanı Yanis Varoufakis tarafından popülerleştirilmiştir.

Kapitalizm ve komünizm arasındaki bazı temel farklar: Mülkiyet: Kapitalizmde ekonomik kaynaklar özel mülkiyettedir, komünizmde ise kamuya aittir ve devlet tarafından kontrol edilir. Karar Alma: Kapitalizmde ekonomik kararlar özel bireyler tarafından alınır ve piyasa mekanizmasına göre şekillenir. Amaç: Kapitalizmin amacı kâr maksimizasyonudur; komünizmde ise sosyal refah ve toplumun ihtiyaçlarının karşılanması hedeflenir. Hükümet Müdahalesi: Kapitalizmde sınırlı devlet müdahalesi vardır, genellikle sadece dolandırıcılık ve suç gibi durumları önlemek için. Rekabet: Kapitalizmde serbest ve rekabetçi bir piyasa yapısı vardır.

Kapitalistlerin nasıl zengin olduğuna dair bazı nedenler: Sermaye birikimi ve yatırım: Kapitalistler, sermayelerini üretim sürecine dahil ederek gelir elde etmeye çalışırlar. İnovasyon ve teknolojik gelişim: Kar amacı güden şirketler, rekabet avantajı elde edebilmek için sürekli olarak yeni ürün ve teknolojiler geliştirir. Kaynakların etkin kullanımı: Rekabetçi ortamda işletmeler, maliyetlerini düşürmek için kaynakları daha verimli kullanma eğilimindedir. Girişimcilik: Bireyler, yeni iş fikirlerini sermaye aracılığıyla hayata geçirme şansı bulur, bu da ekonomik dinamizmi artırır.

Kapitalizm ve kapitalist kavramları arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Kapitalizm: - Tanım: Üretim araçlarının özel mülkiyetine ve kâr amacıyla işletilmesine dayanan ekonomik sistemdir. - Özellikler: Özel mülkiyet, rekabet, kâr amacı, serbest piyasa ve girişimcilik gibi temel özelliklere sahiptir. - Örnekler: Amerika Birleşik Devletleri, Japonya gibi ülkeler. 2. Kapitalist: - Tanım: Kapitalizm sistemini benimseyen, kâr elde etmek amacıyla üretim yapan veya yatırım yapan kişi veya kurumlardır. - Özellikler: Kendi işini kurabilir, şirketlerin hissedarı olabilir veya finansal araçlarla yatırım yapabilirler. - Örnekler: İş adamları, yatırımcılar. Özetle, kapitalizm ekonomik sistemi ifade ederken, kapitalist bu sistemin uygulayıcılarını ve aktörlerini tanımlar.