Mezopotamya

Mezopotamya mobilya sanatı, M.Ö. 4000-700 yılları arasında gelişmiştir. Bu dönemde, Fırat ile Dicle nehirleri arasında kalan bölgede, Sümerler, Akadlar, Elamlar ve Asurlar gibi uygarlıklar önemli eserler bırakmıştır.

Asur İmparatorluğu, MÖ 2025 ile MÖ 612 yılları arasında var olmuştur. Bu durumda, Asur İmparatorluğu'nun süresi 397 yıl sürmüştür.

Bazı eski yerleşim yerleri: Çatalhöyük, Türkiye. Jericho, Filistin. Ur, Mezopotamya. Byblos, Lübnan. Mohenjo-daro, Pakistan. Hattuşaş, Türkiye. Eridu, Mezopotamya. Alacahöyük, Çorum. Efes Antik Kenti, İzmir. Göbeklitepe.

Babiller, çivi yazısını kayıt tutma ve iletişim amacıyla kullanmışlardır. Çivi yazısı, özellikle ticaret ve muhasebe işlerinde kullanılmıştır. Ayrıca, çivi yazısı ile dini, siyasi ve edebi metinler de kaydedilmiştir. Babiller, ay tutulmalarına dayanarak çeşitli felaketleri öngören kehanetleri de çivi yazısı ile tabletlere işlemişlerdir.

"Tari" kelimesi, belirli bir uygarlığa ait değildir. Ancak, tarih kavramı genellikle Mezopotamya, Mısır, Anadolu ve Yunan gibi eski uygarlıkların gelişimiyle ilişkilidir. Mezopotamya: Sümerler, Akadlar ve Babiller gibi uygarlıklar, tarih boyunca önemli katkılarda bulunmuşlardır. Mısır: Nil Nehri çevresinde kurulmuş olup, firavunlar tarafından yönetilen bir medeniyettir. Anadolu: Hititler, Frigler, Urartular ve Lidyalılar gibi uygarlıklar, hukuk, ticaret ve sanat alanlarında önemli izler bırakmışlardır. Yunan: İyonyalılar, Spartalılar ve Atinalılar gibi topluluklar, Yunan uygarlığının gelişiminde rol oynamışlardır.

Çivi yazısı tabletlerini kullanan uygarlıklar arasında Sümerler, Akad İmparatorluğu, Elamlılar, Hititler, Hurriler, Luviler, Urartular, Persler ve Palalar bulunmaktadır. Çivi yazısı, Mezopotamya'daki büyük medeniyetler tarafından MÖ 100 yılına kadar kullanılmıştır.

Mezopotamya'nın ilk savaşçıları olarak Sümerler ve Akadlar öne çıkmaktadır. Sümerler, ilk siyasi örgütlenme olan şehir devletleri şeklinde yaşamış ve bu şehir devletlerinin başında dini ve siyasi gücü olan "patesi ya da ensi" adı verilen krallar bulunmuştur. Akadlar, tarihte bilinen ilk imparatorluk ve düzenli orduyu kurmuşlardır.

Anadolu ve Mezopotamya ile ilgili bulmacalarda aşağıdaki terimler yazılabilir: Anadolu uygarlıkları: Lidyalılar, Sümerliler, İyon. Mezopotamya uygarlıkları: Asurlar, Akadlar, Babiller. Başkentler: Ninova (Asurlar), Hattuşaş (Hititler), Babil (Babiller). Önemli yapılar: Dünyanın ilk kütüphanesi (Asurlar), tarihte bilinen ilk yazılı antlaşma (Kadeş). Bu terimler, Anadolu ve Mezopotamya uygarlıkları hakkında bilgi veren bulmacalarda kullanılabilir. Bulmaca örnekleri için aşağıdaki siteler ziyaret edilebilir: Crossword Labs: Anadolu ve Mezopotamya uygarlıkları ile ilgili bir bulmaca sunar. Wordwall: Anadolu ve Mezopotamya uygarlıkları hakkında bir bulmaca şablonu sağlar.

Sümer uygarlığı, herhangi bir ülkeye hükmetmemiştir. Sümerler, M.Ö. 4000-2000 yılları arasında Irak'ın güneyinde (Güney Mezopotamya) yerleşik hayata geçmiş ve kendi şehir devletlerini kurmuşlardır. Sümerler, 21'i küçük olmak üzere yaklaşık 35 şehir ve kasabadan oluşan bir medeniyete sahiptiler. Sümerler, zamanla diğer uygarlıklar tarafından fethedilmiş ve bağımsız kimliklerini kaybetmişlerdir.

Mezopotamya'da kullanılan ilk alfabe, çivi yazısıdır. Çivi yazısında, resimler yerine her biri bir heceye veya kelimeye karşılık gelen şekiller (logogram) kullanılmıştır.

Evet, Mezopotamya'da ordu bulunmaktadır. Tarihte bilinen ilk düzenli ordu, M.Ö. 2350-2150 yılları arasında hüküm süren Akadlar tarafından kurulmuştur. M.Ö. 2000-609 yılları arasında hüküm süren Asur Krallığı da düzenli ordular bulundurmuştur.

Mercimeğin ilk ortaya çıktığı yer olarak Mezopotamya (günümüzde Orta Doğu) kabul edilmektedir. Arkeolojik bulgulara göre, mercimek tohumları ilk kez yaklaşık MÖ 9000 yılında Mezopotamya'nın bereketli hilali bölgesinde bulunmuştur. Ayrıca, Kuzey Suriye'deki Mureybit kazılarında bulunan yabani mercimek örneklerinin MÖ 10500 yıllarına ait olduğu saptanmıştır.

Çivi yazısının ilk örnekleri, MÖ 3300 yıllarında Sümerlerin Uruk şehrinde bulunmuştur. Bu yazılar, ucu sivri araçlarla yazıldığı için çivi yazısı adını almıştır.

Mezopotamya'nın en büyük medeniyeti konusunda kesin bir görüş yoktur, ancak bazı medeniyetler öne çıkmaktadır: Sümerler. Akadlar. Babiller. Mezopotamya, birçok medeniyetin beşiği olarak kabul edilir ve bu medeniyetler arasında Asurlular, Lidyalılar, Persler ve Hititler de bulunmaktadır.

"Batıya Doğru Akan Nehir" belgeselinin 1. bölümü, uygarlığın doğum yeri olan Mezopotamya'yı tüm yönleriyle ele almaktadır. Bölümde işlenen bazı konular: insanlığın yerleşik hayata geçişinin temelinde tarım yapma amacı değil, kolay ev yapma gayesi olduğu; Çatalhöyük'ün bu ilkeyle kurulmuş olması; tarımın, yerleşik hayata geçişin bir sonucu olarak ortaya çıkması. Belgeselin ilk bölümü, TRT 2 ve tabii platformlarından izlenebilir.

Mezopotamya'nın geçmişten günümüze bilim ile ilgili benzerlikleri şunlardır: Astronomi: Hem Mezopotamya hem de Anadolu medeniyetlerinde astronomi çalışmalarına önem verilmiştir. Matematik: Mezopotamya’da ilk matematik sistemleri geliştirilirken, Anadolu’da bu sistemlerin izleri çeşitli hesaplama tekniklerinde görülmektedir. Yazı: Mezopotamya’da çivi yazısı icat edilmiş, Anadolu’da ise özellikle Hititler bu yazıyı kendilerine uyarlayıp kullanmışlardır. Tıp: Hastalıkların teşhis ve tedavisine karşılık, Mezopotamya’da kil tabletler üzerinde tıbbi bilgiler kayıt altına alınırken, Anadolu’da da şifalı otlar ve doğal tedavi yöntemleri kullanılmıştır.

Mezopotamya'nın en güçlü devleti konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Babil: Hammurabi döneminde (MÖ 1792-1750) Babil, Hammurabi'nin Babil'i küçük bir kasabadan önemli bir şehre dönüştürmesi, vergi sistemi ve merkezi yönetim kurmasıyla güçlü bir devlet haline gelmiştir. Asur: Asur İmparatorluğu, MÖ 24. yüzyıldan 600'lere kadar hüküm sürmüş, askeri başarıları ve geniş topraklarıyla güçlü bir imparatorluk olmuştur. Pers: MÖ 6. yüzyılda Büyük Kiros (II. Kyros) tarafından kurulan Pers İmparatorluğu, merkezi yönetim anlayışı, hoşgörülü politikaları ve gelişmiş idari sistemleri sayesinde antik dünyanın en büyük ve güçlü devletlerinden biri olmuştur. Bu devletlerin hangisinin en güçlü olduğu, farklı dönemlere ve kriterlere göre değişebilir.

İnanna, Sümer mitolojisinde aşk, güzellik, savaş, adalet ve siyasi güçle ilişkilendirilen bir tanrıçadır. Diğer isimleri: Daha sonraki dönemlerde Akad, Babil ve Asurlular tarafından İştar olarak adlandırılmıştır. Tapınma merkezi: Ana tapınma merkezi, Uruk’taki Eanna Tapınağı’dır ve buranın koruyucu tanrıçası olarak kabul edilmiştir. Sembolleri: Venüs gezegeni ile ilişkilendirilmiş, aslan ve sekiz köşeli yıldız en belirgin sembolleri olmuştur. Mitolojik hikayeleri: En bilinen miti, yeraltına inişi ve oradan geri dönüşünün hikayesidir. İnanna'ya tapınma, Hristiyanlığın doğuşuyla MS 1 ila 6. yüzyıllar arasında yavaş yavaş ortadan kalkmıştır.

Hammurabi Kanunları, MÖ 1760 yılı civarında Babil Kralı Hammurabi tarafından yazdırılmış, tarihin en eski ve en iyi korunmuş yazılı yasalarından biridir. Bazı önemli maddeler: Suç ve ceza: Bir adam başka birini cinayetle suçlarsa ve bunu kanıtlayamazsa, kendisi idam edilir. Yalancı şahitlik: Bir kimse bir davada yalancı şahitlik yaparsa veya verdiği şahitliği ispat etmezse, ölüm cezasına çarptırılır. Mülkiyet: Bir kimse, tanık veya yazılı bir anlaşma olmadan başka bir adamın oğlundan veya kölesinden bir şey satın alırsa, hırsız sayılır ve ölümle cezalandırılır. Tarım: Havaların kötü gitmesi nedeniyle ürün yok olursa, zarar toprağı işleyene aittir. Aile hukuku: Bir adam, kendisine çocuk vermeyen karısını boşamak isterse, ona çeyizini ve başlık parasını geri verir. Hammurabi Kanunları, "göz karşılığında göz" ilkesiyle tanınır ve dönemin ceza anlayışının temelini oluşturur.

Irak'ın diğer adı olan "Irak"ın nedeni, Osmanlı İmparatorluğu döneminde merkeze olan uzaklığından dolayı bu isimle anılmasıdır. Irak, Osmanlı Devleti'nin çöküşünün ardından, Osmanlı'nın Musul, Bağdat ve Basra eyaletlerinin bir araya gelmesiyle kurulmuştur.