Mezopotamya

Sümerli Ludingirra, Sümerli şair Ludingirra'nın ağzından, Sümer kültürünü anlatıyor. Kitapta, Ludingirra çocukluğundan, öğretmenliğinden, evliliğinden, yaşadığı şehirden ve kendi hayatı ile döneminden bahsediyor. Ayrıca, Sümerlerin yıkılmasından yaklaşık 250 yıl önce yazılan bu eser, geçmişe dönük bir bilimkurgu olarak da değerlendirilebilir. Kitabın tüm bilgileri, çivi yazılı belgelerdeki bilgilere dayanmaktadır.

Atların ilk evcilleştirilmesinin hangi uygarlığa ait olduğu konusunda kesin bir görüş bulunmamaktadır. Ancak, atların yaklaşık olarak M.Ö. 3500 civarında Avrasya steplerinde, özellikle Kazakistan'ın Akmola Eyaleti'ndeki Botai yerleşimlerinde evcilleştirildiği hipotezi desteklenmektedir. Diğer bazı görüşler ise evcilleştirmenin M.Ö. 4200 civarında günümüz Ukrayna ve Rusya topraklarında başladığını veya M.Ö. 5500-4500 yılları arasında Orta Asya'nın kuzeyinde gerçekleştiğini öne sürmektedir. Atların evcilleştirilmesi süreci, farklı kültürler tarafından farklı zaman dilimlerinde gerçekleştirilmiştir; örneğin, Asya'da Moğollar ve diğer Türk halkları, Avrupa'da ise Keltler ve diğer milletler tarafından.

Erken Tunç Çağı ile Orta Tunç Çağı arasındaki temel farklar şunlardır: Yazı Kullanımı: Erken Tunç Çağı'nda yazı henüz bilinmemektedir. Kentleşme ve Ticaret: Orta Tunç Çağı'nda Asur tüccarlarının etkisiyle Anadolu'da ticaret merkezleri (karum) kurulmuştur. Sosyal ve Politik Yapı: Orta Tunç Çağı'nda yerel krallıklar ve beylikler ortaya çıkmıştır. Bu farklılıklar, Tunç Çağı'nın genel sosyal, politik ve kültürel gelişim sürecini yansıtır.

İlk ay takviminin ne zaman kurulduğuna dair kesin bir bilgi bulunmamakla birlikte, bilinen en eski takvim örneği, İskoçya’nın Aberdeenshire bölgesinde bulunan ve Ay’ın hareketlerini sembolize ederek kameri ayları takip etmeye yarayan oyuklardır. Ay takvimi, Sümerler tarafından ayın devrelerine dayalı olarak kullanılan ilk medeniyet olarak kabul edilir.

Mezopotamya dönemine ait bazı mobilya örnekleri şunlardır: Yataklar: Tavanları sarmal ve tespit ayaklı sütunlar üzerine yerleştirilmiştir. Dolaplar: Motiflerle süslü çekmecelere bölünmüştür. Sandalyeler: 17 farklı ahşap türünden yapılmıştır. Masalar: Zenginler masalarını metallerle süslerdi. Tabureler: Palmwood veya dokuma sazlıktan yapılmıştı. Mezopotamya mobilyalarının çoğu ahşap, sazlık ve diğer malzemelerden yapıldığı için çok az arkeolojik mobilya buluntusu vardır.

İlk yazılı kanun, Sümerler uygarlığına aittir. M.Ö. 2375 yılında Sümerlerin Lagaş kralı olan Urukagina tarafından oluşturulan Urukagina Kanunları, tarihteki bilinen ilk yazılı hukuk metnidir.

Mezopotamya'dan önce hangi uygarlıkların olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, Mezopotamya'da ortaya çıkan bazı uygarlıklar şunlardır: Sümerler. Akkadlar. Asurlular. Babiller. Kassitler. Hurri-Mitanni Devleti.

MÖ 3000 yılında var olan bazı devletler ve uygarlıklar: Sümerler. Akadlar. Mısır. Çin. And uygarlıkları. Girit. Bu dönemde siyasi yapı genellikle şehir devletleri şeklindeydi.

Mezopotamya'da kullanılan kil tabletler, özellikle Sümerler ve Babiller gibi uygarlıklara aittir. Sümerler, kil tabletler üzerine çivi yazısını geliştirmişlerdir. Babiller de kil tabletler kullanmış, özellikle astronomi, matematik ve geometri alanlarında gelişmişlik gösteren bilimsel çalışmalarını bu tabletlere kaydetmişlerdir.

Hitit sanatı, çeşitli uygarlıklardan etkilenmiştir: Mısır ve Kuzey Suriye kültürleri. Assur Ticaret Kolonileri Çağı. Hititler, aynı zamanda, kendilerinden önceki kültürlere ait mirası ve çağdaşları olan komşularındaki yenilikleri kısa sürede benimseyip bunları başarıyla uyarlamışlardır.

Mircea Eliade'nin "Babil Simyası ve Kozmolojisi" adlı kitabı, Babil'in evreni ve simyayı nasıl anladığını, dini ritüellerle ve kozmolojik anlayışlarla nasıl ilişkilendirdiğini araştırır. Kitapta ele alınan bazı konular: Babil'de kozmos algısı. Metalurji ve ritüeller. Simya. Tanrıların rolü. Eliade, Babil simyasının yalnızca bilimsel bir temele dayanmadığını, derin sembolik ve mistik anlamlar taşıdığını vurgular.

Hurriler, MÖ 3. binyıldan itibaren Mezopotamya ve Yukarı Dicle bölgelerinde hüküm sürmüş bir halktır. Hurrilerin bazı özellikleri: Kökeni: Doğu Anadolu'daki Neolitik ve Kalkolitik devir kültürlerinin sahipleri olarak kabul edilirler. Devletleri: MÖ 1500-1250 arasında Mitanni Devleti'ni kurmuşlardır. Etkisi: Hitit kültürünü, özellikle dini inançlarını etkilemişlerdir. Yayılması: Artan nüfus nedeniyle MÖ 2500'lerde güney yönünde yayılma göstermişlerdir. Urartularla İlişkisi: MÖ 1. binyılda Van Gölü civarında Urartular olarak yeniden ortaya çıkmışlardır.

Mezopotamya uygarlıkları, ziggurat adı verilen tapınaklar inşa etmişlerdir. Bazı Mezopotamya tapınakları: Uruk'taki tapınak: Gaura tepesinde, bir esas salon ve yan odalardan oluşan bir yapıdır. Ischali'deki Ishtar tapınağı: Üç ayrı kutsal bölümü içeren dikdörtgen planlı bir yapı kompleksidir. Babil'deki tapınak: Marduk adına yapılan, 7 katlı, üst katına rampa ile ulaşılan 90 m yüksekliğinde bir zigguratır. Zigguratlar, hem ibadet merkezi hem de yönetim ve ekonomi merkezi olarak kullanılmıştır.

Sümerler, Mezopotamya uygarlıklarının en eskisidir. MÖ 3500 civarında ortaya çıkan Sümerler, tarım, din ve yasalar gibi çeşitli alanları kaydeden ilk yazı sistemlerinden biri olan çivi yazısını geliştirmişlerdir.

Dünyanın ilk başkenti, Mezopotamya'da bulunan Agade (veya Akad) olarak kabul edilir. MÖ 2350 yıllarında, Akad hanedanının kurucusu Büyük Sargon, Sümer kent devletlerini zorla ele geçirerek burada bölgesel bir devlet kurmuş ve ilk başkenti oluşturmuştur.

Hayır, Türkler tekerleği ilk kullanan millet değildi. Tekerleğin ilk olarak Mezopotamya'da, M.Ö. 4200-4000 yılları arasında icat edildiği kabul edilir. Türklerin tekerleği kullanması ise daha sonraki bir tarihte, M.Ö. 2000 civarında, Anadolu topraklarında gerçekleşmiştir.

Sin (Nanna), Sümer ve Mezopotamya mitolojilerinde ay tanrısıdır. Aynı zamanda kaderin tanrısı olarak da anılır. Sin, Babil ve Asur'da da tapınılan bir tanrı olup, İslam öncesi Arabistan'ın Hadramut bölgesinde ay ve zenginlik tanrısı olarak da bilinir.

5. sınıf sosyal bilgiler dersi Sümerler konusu, Mezopotamya'da yaşamış olan Sümerler uygarlığının tarihini, sosyal yapısını, ekonomik faaliyetlerini ve kültürel katkılarını içerir. Sümerler ile ilgili bazı önemli bilgiler: Şehir devletleri: Site denilen şehir devletleri şeklinde yaşamışlardır. Yönetim: Patesi adı verilen rahip krallar tarafından yönetilmişlerdir. Mimari: Ziggurat adı verilen 7 katlı tapınaklar inşa etmişlerdir. İcatlar: Tekerleği bulmuş, yazıyı icat etmiş ve ilk yazılı kanunları (Urugakina Kanunları) yapmışlardır. Kültürel eserler: En önemli destanları Gılgamış Destanı'dır. Bilimsel katkılar: Ay yılı esasına dayalı takvim bulmuş, dört işlemi kullanmışlardır.

İlk kılıçların, MÖ 3000 yılında Mezopotamya, Mısır ve Anadolu gibi bölgelerde ortaya çıktığı kabul edilir. Kılıcın tam olarak hangi uygarlık tarafından icat edildiği ise kesin olarak bilinmemektedir.

Eski Mezopotamya'da oturma mobilyaları arasında tabureler, sandalyeler ve kanepeler bulunmaktadır. Tabureler: Genellikle yan yüzeyleri açılmış kutuları andırır ve dört ayak, yerdeki dört köşeli çerçevenin üzerine otururdu. Sandalyeler: 17 farklı ahşap türünden yapılabilirdi. Kanepeler: Kanepelerin bacaklarında demir paneller bulunurdu. Ayrıca, Mezopotamya'da sazlık ve kil gibi malzemeler de mobilyalarda kullanılmıştır.