Mezopotamya

İlk kralın kim olduğu konusunda kesin bir görüş birliği bulunmamaktadır. Bazı tarihçilere göre ilk krallar arasında şunlar yer almaktadır: Iry-Hor veya Namer. Akrep Kral. Diğer bir görüşe göre ise ilk kral, Mezopotamya'daki Kish'in Me-baragesi’si veya Umma'nın Akka-Inannaka’sı olabilir. Ayrıca, MÖ 3500 civarında Eridu'da hükümet kurmuş olan Enki veya Lugalzagesi gibi figürlerin de bu dönemde önemli siyasi liderler olduğuna dair arkeolojik bulgular bulunmaktadır. İlk kralın kim olduğu, tarih boyunca tartışmalı bir konu olmuş ve muhtemelen asla çözülemeyecektir.

Hayat Ağacı sembolü, birçok uygarlığa aittir ve farklı kültürlerde çeşitli anlamlar taşır: Türk Mitolojisi: Türk topluluklarında Ulukayın, Bayterek ve Aal Luuk Mas gibi adlarla anılan Hayat Ağacı, Dünya'yı ortasından (göbeğinden) öte-âleme ve Kutup Yıldızı'na bağlayan, şamanlara yeryüzünden yüksek âlemlere yolculuk yapma olanağı sağlayan bir ağaç olarak kabul edilir. Çin Mitolojisi: Çin'de Hayat Ağacı, evrenin merkezinde yer alır ve ölümsüzlüğü simgeler. Hint Kültürü: Budizm'in aydınlanma sembolü olan Bodhi Ağacı, Hayat Ağacı geleneğinin doğu versiyonudur. İskandinav Mitolojisi: Yggdrasil, evrenin merkezini oluşturan ve dokuz farklı dünyayı birbirine bağlayan devasa bir ağaçtır. Mezopotamya ve Sümerler: Hayat Ağacı sembolü, tanrısal gücü ve ölümsüzlüğü temsil eder. Eski Yunan ve Roma: Servi ağacı, yeraltı tanrısının simgesi olarak kabul edilir. Bu örnekler, Hayat Ağacı'nın tarih boyunca farklı uygarlıklar tarafından benimsendiğini göstermektedir.

5. sınıf Mezopotamya medeniyetleri testleri genellikle 23 sorudan oluşmaktadır. Örnek olarak, sosyalbilgiler.biz sitesinde paylaşılan "Anadolu ve Mezopotamya Medeniyetleri Kazanım Testi" 23 soru içermektedir. Ayrıca, testkolik.com sitesinde de 5. sınıf sosyal bilgiler uygarlıkları öğrenme konusuyla ilgili testler bulunmaktadır. Daha fazla soru içeren testler için wordwall.net ve eokultv.com gibi siteler de kullanılabilir.

Mezopotamya, Yunanca bir terim olup "iki nehir arasında kalan bölge" anlamına gelir. Bu bölge, Dicle ve Fırat nehirleri arasında yer alır ve günümüzde Irak, kuzeydoğu Suriye, Güneydoğu Anadolu Bölgesi Türkiye ve güneybatı İran topraklarından oluşur. Mezopotamya, tarih boyunca birçok medeniyetin beşiği olarak anılmıştır; Sümer, Babil, Asur, Akad ve Elam gibi uygarlıklar bu bölgede gelişmiştir.

Lagaş'ın kurucusu olarak kabul edilen bir kişi bulunmamaktadır. Lagaş, Sümer uygarlığı döneminde antik Mezopotamya'nın en eski şehirlerinden biridir ve tarih boyunca birçok farklı hanedan tarafından yönetilmiştir. Bazı önemli Lagaş yöneticileri: Ur-Nina: MÖ 24. yüzyılda bağımsız bir krallık olarak yönetmiştir. Gudea: MÖ 2144-2124 yılları arasında hüküm sürmüş ve sanatsal gelişmeyi teşvik etmiştir. Urukagina: MÖ 2378-2371 yılları arasında reformist bir lider olarak tanınmıştır.

Babil'in en büyük şehri, MÖ 18. yüzyılda Amori hükümdarı Hammurabi'nin liderliğinde Babil'dir. Babil, Mezopotamya'da, günümüzdeki Irak'ın El Hilla şehri yakınlarında yer almaktadır.

Hayvanları ilk evcilleştiren toplum olarak kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, ilk evcilleştirilen hayvan olarak köpek kabul edilir ve bu süreç yaklaşık 15.000 ila 40.000 yıl önce başlamıştır. İlk evcilleştirme adımları, günümüzden yaklaşık 12 bin yıl önce, Neolitik Çağ'da Ortadoğu'da, özellikle Suriye ve Filistin'de görülmüştür. Diğer evcilleştirilen hayvanlar arasında koyun, keçi, inek, domuz ve at bulunur. Evcilleştirme süreci, tarımsal faaliyetler, batıl inançlar ve sosyal statü gibi çeşitli nedenlerle başlamış olabilir.

Akad Devleti'nin yıkılmasının birkaç nedeni vardır: İç çekişmeler ve taht kavgaları. Gutilerin istilaları. İklim değişiklikleri. Bu nedenler, tarihçiler arasında tam olarak kabul görmüş değildir ve Akad Devleti'nin yıkılışı konusunda farklı görüşler bulunmaktadır.

MÖ 3000 ve 2500 yılları arasında var olan bazı uygarlıklar: Sümerler. Elamlar. Akadlar. Asurlular. Mitanniler. Troya. Ayrıca, bu dönemde Anadolu'da yirmi kadar etrafı surla çevrili kent devleti bulunduğu ve bu devletlerin birbirleriyle egemenlik mücadelesi yaptığı bilinmektedir.

Hammurabi Kanunları, Mezopotamya'da, özellikle Babil bölgesinde uygulanmıştır. Bu kanunlar, Babil Kralı Hammurabi tarafından oluşturulmuş ve Babil'in koruyucu tanrısı Marduk adına yapılan Esagila Tapınağı'na dikilen bir taş üzerine Akadca dilinde yazılmıştır. Hammurabi Kanunları, Babil uygarlığı yıkıldıktan sonra bu kanunları kendi topraklarına götüren uygarlıklar üzerinde de etkili olmuştur.

Yoğurdun ilk olarak nerede ve nasıl üretildiği kesin olarak bilinmemektedir. Yoğurdun, sütün doğal koşullarda fermantasyon bakterileri ile bir araya gelmesi sonucu oluştuğu tahmin edilmektedir. Yoğurdun Avrupa'ya yayılması ise Osmanlı döneminde, 16. yüzyılda Fransa Kralı I. François'nın ishal hastalığı sırasında gerçekleşmiştir.

Lamassu, antik Mezopotamya mitolojisinde ve sanatında çeşitli kavramları temsil eder: Koruyucu tanrı: Genellikle insan kafalı, boğa ya da aslan gövdeli ve kuş kanatlarına sahip bir figür olarak tasvir edilir ve burçları, ana yıldızları ve takımyıldızları temsil eder. Güç ve ihtişam: Asur İmparatorluğu'nda saray girişlerine yerleştirilen Lamassu heykelleri, kralların gücünü ve tanrısal korumayı simgeler. Kozmik sembol: Bazı metinlerde kozmik güçlerin somutlaşmış hali olarak yorumlanır. Halk ve kralların koruyucusu: Hem krallara ilahi destek sağlar hem de halkın yaşam alanlarını kötü ruhlardan ve tehlikelerden korur. Ayrıca, bazı yazılarda Lamassu'nun kadın bir ilahı temsil ettiği de tasvir edilmiştir.

En uzun süren Mezopotamya uygarlığı, Sümerler olarak kabul edilir. MÖ 4000 ile MÖ 2000 yılları arasında var olan Sümerler, ilk yazıyı (çivi yazısı) ve şehir devletlerini kurmuşlardır. Bilim insanlarına göre, Mezopotamya uygarlığı çeşitli biçimleriyle toplamda yaklaşık 3400 yıl sürmüştür.

Igigi ve Anunnaki aynı değildir, ancak aralarında karmaşık bir ilişki bulunmaktadır. Anunnaki, antik Sümer, Akad, Asur ve Babillerin mitolojik geleneklerinde yer alan bir tanrı grubudur. Bazı durumlarda Igigi ve Anunnaki eş anlamlı olarak kullanılsa da, Erra'nın Şiiri gibi metinlerde ikisi arasında belirgin bir ayrım yapılmaktadır.

Mercimekli çorbanın ilk nerede yapıldığına dair kesin bir bilgi bulunmamakla birlikte, mercimek çorbasının kökeninin Orta Doğu'ya dayandığı düşünülmektedir. Mercimeğin yaklaşık 9.000 yıl önce Mezopotamya bölgesinde (günümüz Irak ve Suriye) tüketildiği arkeolojik kazılarla ortaya konmuştur. İncil'de de mercimek çorbasından söz edilmektedir; Yaratılış 25:30-34'te Esav, kardeşi Yakup tarafından pişirilen bir kap kırmızı mercimek çorbası için ilk oğulluk hakkından vazgeçmeye razı olur.

Zengîler Devleti, 1127 yılında Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah’ın Halep valisi Ak-Sungur’un oğlu İmadeddin Zengi tarafından Musul’da kurulmuştur. Dağılışı ise 1250 yılında gerçekleşmiştir.

Matematikte ilk rakamlar, Mezopotamya ve Mısır uygarlıklarına aittir. Mezopotamya: Sümerler, MÖ 4000-3000 civarında 60 tabanlı bir sayı sistemi geliştirmiştir. Mısır: Antik Mısırlılar, onluk tabanlı ancak basamak değeri tam gelişmemiş bir sayı sistemi kullanmıştır. Ayrıca, Eski Çin'de de ondalık bir sistemle hesaplama ve sayma yapıldığı bilinmektedir. İlk sayı sistemleri, insanların yerleşik hayata geçmesiyle birlikte ticaret ve tarım alanlarının hesaplanmasına ihtiyaç duymaları sonucu ortaya çıkmıştır.

Akadlar, güçlü bir ordu kurarak fetihlerini genişletmek, kontrollerini sağlamak ve diğer devletlere karşı üstünlük kurmak amacıyla hareket etmişlerdir. Akad ordusunun bazı özellikleri: Profesyonellik: Ordu, doğrudan kralın hizmetinde çalışan, ok-yay ve savaş baltası kullanımında uzman profesyonel askerlerden oluşmaktaydı. Düzenli yapı: Sargon döneminde, yenilgiye uğratılan halkların elinden alınan veya piyasa fiyatından satın alınan arazilerle desteklenen bir sistem kurulmuştur. Askeri üstünlük: Sargon'un askeri fetihleri, imparatorluğun yükselişinde önemli bir rol oynamıştır. Bu ordu, Akad İmparatorluğu'nun Mezopotamya, Levant ve Anadolu'da geniş bir alana yayılmasını ve egemen olmasını sağlamıştır.

Ubeyd kültürü, Mezopotamya'da Neolitik köy toplumundan kent toplumuna geçiş için bir köprü olması açısından önemlidir. Bu kültür, aşağıdaki nedenlerle önem taşır: Tarım ve sulama: Ubeyd döneminde tarım ve sulama sistemleri geliştirilmiştir. Ticaret: Büyüyen artı ürün, yönetici sınıfın elinde toplanmış ve bu durum, dış bölgelerle takas ilişkilerini başlatmıştır. Dini yapılar: İlk tapınaklar bu dönemde inşa edilmiştir. Sosyal yapı: Eşitlikçi toplumsal yapı, hiyerarşik bir hale gelmeye başlamış ve uzmanlaşma ile kurumsallaşma başlamıştır. Kültürel etkileşim: Ubeyd kültürü, Kuzey Mezopotamya ile yoğun bir etkileşim ve ticaret ağı kurmuştur. Ubeyd kültürünün etkileri, Mezopotamya ötesine de geçerek Doğu ve Güneydoğu Anadolu, Doğu Akdeniz ve Çukurova'ya kadar yayılmıştır.

Trigonometrinin ilk ne zaman bulunduğuna dair kesin bir bilgi bulunmamakla birlikte, bazı önemli kilometre taşları şunlardır: MÖ 2000'li ve 3000'li yıllar. MÖ 180-125. MS 6. yüzyıl. 13. yüzyıl. 15. yüzyıl. 18. yüzyıl.