MeslekHastalıkları

Diş hekimlerinin en sık karşılaştığı meslek hastalığı kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarıdır. Bu rahatsızlıklar genellikle boyun, omuz, sırt, dirsek, el bileği ve bel bölgesinde görülür. Diş hekimlerinin karşılaştığı diğer yaygın meslek hastalıkları arasında alerjik reaksiyonlar, işitme problemleri, enfeksiyon riskleri ve psikolojik stres bulunur.

Solunum sistemi mesleki hastalıkları, "Meslek Hastalıkları Grupları"na göre beş ana kategoriye ayrılır: 1. A Grubu: Kimyasal maddelerden kaynaklanan hastalıklar. 2. B Grubu: Mesleki cilt hastalıkları. 3. C Grubu: Pnömokonyozlar ve solunum sisteminin diğer hastalıkları. 4. D Grubu: Bulaşıcı meslek hastalıkları. 5. E Grubu: Fiziksel etkenlerden kaynaklanan hastalıklar. C Grubu altındaki bazı solunum sistemi hastalıkları: silikozis; asbestozis; mesleki astım; bissinozis.

İşgücü kaybına yol açan bazı hastalıklar: Romatoid Artrit (RA) ve Ankilozan Spondilit (AS). Kanser, ileri safha kalp hastalıkları, kronik böbrek yetmezliği, ileri derece şeker hastalığı (diyabet), nörolojik hastalıklar (örneğin MS, ALS), ağır akciğer hastalıkları, ruhsal hastalıklar (şizofreni, bipolar bozukluk) ve diğer ağır ve tedavisi zor hastalıklar. Psikosomatik hastalıklar, örneğin ülser, mide ağrıları, kalp rahatsızlıkları, saç ve kıl dökülmeleri, deri hastalıkları, migren. Malulen emeklilik hakkından yararlanabilmek için, çalışma gücü kaybının en az %60 olması ve bu durumun sağlık raporuyla belgelenmesi gereklidir.

İş sağlığı ve güvenliği açısından sağlıksız çalışma koşulları şu şekilde sıralanabilir: Güvensiz durumlar: Güvensiz çalışma yöntemleri. Güvensiz ve sağlıksız çevre koşulları. Topraklanmamış elektrik makineleri. İşe uygun olmayan el aletleri. Kontrol ve testleri yapılmamış basınçlı kaplar. Tehlikeli yükseklikte istifleme. Kapatılmamış boşluklar. İş yeri düzensizliği. Koruyucusuz makine ve tezgahlar. Psikososyal risk etmenleri: İşin içeriğinin çalışanın yeteneklerine uygun olmaması. Vardiyalı çalışma sistemi ve esnek olmayan çalışma programları. Fazla çalışma saatleri ve zaman baskısı. Çalışma koşullarının yetersizliği ve ekipman eksikliği. İşveren ile çalışan arasındaki iletişim yetersizliği. Sosyal izolasyon ve olumsuz işveren-çalışan ilişkileri. Rol belirsizliği ve iş çatışmaları. İş güvencesinin olmaması ve düşük ücretler. İş ve ev yaşamındaki uyumsuzluklar. Irk, cinsiyet, din veya diğer kültürel faktörlere dayalı ayrımcılık ve önyargı. Mobbing ve zorbalık. Bu koşulların önlenmesi için iş sağlığı ve güvenliği politikaları ve düzenli risk değerlendirmeleri yapılmalıdır.

B grubu meslek hastalıkları, işin niteliği ve çalışma koşullarının getirdiği nedenlerle ortaya çıkan hastalıkları içerir. B grubu meslek hastalıkları şu şekilde sıralanabilir: Mesleki cilt hastalıkları. Radyasyon. Alçak ve yüksek basınçta çalışma. Gürültü ve titreşim kaynaklı oluşan meslek hastalıkları. Sıcakta ve soğukta çalışma. Tozlar nedeniyle oluşan meslek hastalıkları. B grubu meslek hastalıkları, iki alt grupta incelenir.

Meslek hastalıklarında en önemli bulaşma yolu, biyolojik etkenlerle, özellikle bakteriler, virüsler ve parazitlerle doğrudan veya dolaylı temastır. Doğrudan bulaşma, enfeksiyon etkeninin hiçbir araç ya da aracıya gerek kalmadan kaynaktan sağlam kişiye doğrudan geçmesidir (tokalaşma, dokunma, sarılma, öpüşme vb.). Sağlık çalışanları, özellikle hasta ile birebir temas halinde olanlar, bu tür hastalıklara karşı en riskli gruptadır.

D grubu hastalıklar, çalışma ortamında biyolojik etkenlere maruz kalma sonucu bulaşan hastalıkları kapsar. Bazı D grubu hastalıklar: Hepatit B ve C virüsleri (sağlık çalışanlarında); Bruselloz, tüberküloz gibi hastalıklar (laboratuvar ve veteriner hizmetlerinde); Zoonotik hastalıklar (hayvanlarla çalışan kişilerde görülen, örneğin bruselloz ve leptospiroz). Ayrıca, D grubu hastalıklar arasında Campylobacter jejuni/coli, Chlamydia trachomatis, Cryptosporidium, Entamoeba histolytica, Enterohemorajik E. coli, Giardia intestinalis, Listeria monocytogenes, Salmonella sp., Shigella sp. gibi enfeksiyon etkenleri de bulunur.

Meslek hastalıkları için meslek hastalıkları kliniklerine veya meslek hastalıkları polikliniklerine başvurulmalıdır. Türkiye'de meslek hastalığı tanısı koymaya ve bildirim yapmaya yetkili bazı hastaneler şunlardır: Ankara Meslek Hastalıkları Hastanesi; İstanbul Meslek Hastalıkları Hastanesi (şu anda S.B.Ü. Süreyyapaşa Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi E.A.H. ek hizmet binasında bulunmaktadır); İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi; İzmir Dr. Suat Seren Göğüs Hastalıkları ve Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi. Ayrıca, meslek hastalığı şüphesi durumunda, işyeri hekimi veya muayeneyi yapan herhangi bir hekim, ileri tetkik ve kesin teşhis için hastayı meslek hastalıkları kliniklerine gönderebilir.

D Grubu Meslek Hastalıkları, çalışanın mesleki faaliyeti sırasında parazit, virüs, bakteri ve mantar gibi mikroorganizmalara maruz kalması sonucu ortaya çıkan bulaşıcı hastalıkları kapsar. D Grubu'na dahil olan bazı hastalıklar: viral hepatitler; salmonella enfeksiyonları; şarbon; kuduz; amip; sıtma. Bu hastalıkların tanı ve tedavisi genellikle enfeksiyon hastalıkları ve mikrobiyoloji alanında uzmanlaşan doktorlar tarafından yapılır.

Biyolojik etkenlere bağlı meslek hastalıkları, D grubu meslek hastalıkları olarak sınıflandırılır ve şu şekilde ayrılır: Parazit hastalıkları. Bakteriyel enfeksiyonlar (örneğin, tüberküloz, şarbon, bruselloz). Viral enfeksiyonlar (örneğin, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi, kedi tırmığı hastalığı). Bu hastalıklar, çalışanların meslekleri gereği parazit, virüs, bakteri ve mantar gibi mikroorganizmalara maruz kalmaları sonucu ortaya çıkar.

Mesleki solunum sistemi hastalıklarının en sık görülen tipi pnömokonyozlardır. Pnömokonyoz, çalışma ortamındaki havada bulunan tozların akciğerlere girip birikmesi ve zehirli etki yapmasıyla oluşur. En yaygın görülen pnömokonyozlar şunlardır: Silikozis. Asbestoz. Bissinozis. Mesleki solunum sistemi hastalıklarına örnek olarak ayrıca mesleki astım, mesleki kronik obstrüktif akciğer hastalığı ve mesleki akciğer kanserleri de verilebilir.

Depresyon, meslek hastalığı olarak kabul edilebilir. İş yerindeki stres, uzun çalışma saatleri, mobbing ve iş güvencesizliği gibi psikososyal riskler, çalışanların hem fiziksel hem de ruhsal sağlığını etkileyebilir. Depresyonun meslek hastalığı sayılabilmesi için, çalışanın maruz kaldığı risk faktörleriyle doğrudan bağlantılı olması gerekir. Meslek hastalıklarının tespiti, çalışanın sağlık durumu ve iş koşulları dikkate alınarak yapılır.

Pnömokoniyoz meslek hastalığı maaşı, sigortalının aylık kazancı, iş gücü kaybı oranı ve tehlike sınıfı katsayısı dikkate alınarak hesaplanır. Hesaplama formülü şu şekildedir: Meslek Hastalığı Maaşı = Sigortalının Aylık Kazancı x İş Gücü Kaybı Oranı x Tehlike Sınıfı Katsayısı. Ek olarak, asgari ücret katsayısı da hesaba katılır ve 2024 yılı için bu katsayı 0.5 olarak belirlenmiştir. Başvuru ve gerekli belgeler için Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) başvurulmalıdır.

Bernardino Ramazzini, iş sağlığı ve güvenliğinin babası olarak kabul edilir çünkü: 1. İlk meslek hastalıkları kitabını yazmıştır: 1713 yılında yayınlanan "De Morbis Artificum Diatriba" adlı eserinde, 53 hastalığın tanımını yapmış ve korunma yöntemlerini ele almıştır. 2. İş ve hastalık ilişkisini incelemiştir: İş kazalarını önlemek için işyerlerinde koruyucu güvenlik önlemlerinin alınması gerektiğini vurgulamıştır. 3. Hastalara "Ne iş yapıyorsun?" sorusunu sormayı önermiştir: Bu alışkanlık, günümüzde de hasta muayenesinin önemli bir parçasıdır. 4. Ergonomiden ilk söz eden kişidir: İş-işçi uyumunun sağlık ve iş verimi üzerindeki etkisini ortaya koymuştur.

İş sağlığı ve güvenliği işe dönüş eğitiminde aşağıdaki konular ele alınır: 1. Kazanın ve meslek hastalığının sebepleri: Çalışana, iş kazasının ve meslek hastalığının nedenleri hakkında bilgi verilir. 2. Korunma yolları: Çalışanların kendilerini nasıl koruyabilecekleri ve güvenli çalışma yöntemleri öğretilir. 3. Yasal mevzuat: İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasal düzenlemeler ve işverenin sorumlulukları anlatılır. 4. Acil durum planları: Yangın, deprem gibi acil durumlar için yapılması gerekenler ve acil durum planlarının hazırlanması üzerinde durulur. 5. Kişisel koruyucu donanım (KKD) kullanımı: Çalışanların hangi durumlarda hangi koruyucu ekipmanları kullanmaları gerektiği öğretilir. 6. Uygulama ve tatbikatlar: Eğitimin sonunda, öğrenilenlerin pekiştirilmesi için uygulamalı tatbikatlar yapılır.

İş kazası ve meslek hastalığı soruşturmasında görev alan birimler şunlardır: 1. İşveren: İş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde ve meslek hastalıklarını öğrendiği tarihten itibaren üç iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumu'na bildirmek zorundadır. 2. İşyeri Hekimi ve Sağlık Hizmeti Sunucuları: Meslek hastalığı ön tanısı koydukları vakaları, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularına sevk ederler. 3. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK): İş kazası ve meslek hastalığı bildirimlerini alır, gerekli incelemeleri yapar ve raporları düzenler. 4. Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü: İş kazası bildirimlerini alır ve gerektiğinde soruşturmaları yürütür. 5. Sosyal Güvenlik Kurumu Müfettişleri ve Bakanlık İş Müfettişleri: İş kazası ve meslek hastalığı soruşturmalarını detaylı olarak inceler.

Kısa vadeli sigortalar üç ana riski kapsar: 1. İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları: Sigortalının işyerinde veya işin yürütümü sırasında yaşadığı kazalar ve meslek hastalıkları. 2. Hastalık: Sigortalının geçici süreyle çalışma gücünü kaybetmesi veya gelir azalması gibi durumları. 3. Analık: Hamilelik ve doğum sonrası dönemde ortaya çıkan sosyal sigorta riskleri.

Psikolojik rehberlik uygulamaları meslek hastalıklarından korunma yaklaşımlarından sayılmaz.

İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) istatistik konuları şunlardır: 1. Kaza Sayıları ve Türleri: Her yıl dünya genelinde milyonlarca iş kazası meydana gelir ve bu kazaların sektörlere göre dağılımı. 2. Ölümcül İş Kazaları: En yüksek ölüm oranları genellikle Asya ve Afrika'daki gelişmekte olan ülkelerde görülür. 3. Madde Kayıpları ve Meslek Hastalıkları: Kimyasal maddelere maruz kalan işçilerdeki sağlık sorunları ve solunum yolu hastalıklarının artışı. 4. Manevi Kayıplar ve İş Yerinde Stres: Uzun çalışma saatleri, baskılar ve rekabetçi iş ortamı nedeniyle çalışanların stres seviyeleri. 5. Risk Değerlendirme Yöntemleri: İş yerlerindeki tehlikelerin belirlenmesi ve risklerin minimize edilmesi için yapılan değerlendirmeler. 6. Kişisel Koruyucu Donanım Kullanımı: Çalışanların iş kazalarından korunmasını sağlayan donanımların etkinliği.

DSP (Diğer Sağlık Personeli) sınavında çıkan sorular, genellikle aşağıdaki konuları kapsar: 1. İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı: 6331 sayılı kanun ve ilgili yönetmelikler. 2. Çalışanların Sağlık Gözetimi: Sağlık taramaları ve periyodik muayeneler. 3. Meslek Hastalıkları ve Risk Faktörleri: Meslek hastalıklarına karşı alınacak tedbirler. 4. Hijyen ve Sterilizasyon: Hijyen prosedürleri ve sağlık risklerinin izlenmesi. 5. Acil Durum Yönetimi: Acil durumlarda ilk yardım hizmeti ve müdahale prosedürleri. Sınav formatı genellikle çoktan seçmeli sorulardan oluşur ve her soru teorik bilgiyi ve uygulama becerisini ölçmeyi amaçlar.