Kanunlar

4/D kapsamındaki kamu işçileri, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümlerine değil, 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine tabidir. Bu işçiler, aynı zamanda toplu iş sözleşmesi imzaladıkları için bazı özlük haklarında işçi lehine iyileştirmeler de olabilmektedir.

Takrir-i Sükun Kanunu, 4 Mart 1925'te Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edilen ve hükümete olağanüstü yetkiler veren bir yasadır. Bu yasa ile irtica, isyan ve toplumsal düzeni, emniyet ve asayişi bozmaya yönelik tüm örgütlenmeler, cumhurbaşkanının onayıyla hükümetin kendi başına yasaklamasına ve bu eylemleri gerçekleştiren kişilerin İstiklal Mahkemeleri'nde yargılanmasına olanak tanınmıştır. Kanun, 4 Mart 1929'da yürürlükten kalkmıştır.

Basın özgürlüğü, Türkiye'de 5187 sayılı Basın Kanunu ve Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile korunmaktadır. 5187 sayılı Basın Kanunu'nun ilgili maddeleri: Madde 3: Basın özgürlüğünün sınırlarını ve hangi amaçlarla sınırlandırılabileceğini belirler. Madde 13: Basılmış eserler veya internet haber siteleri yoluyla işlenen fiillerden doğan maddi ve manevi zararlardan kimlerin sorumlu olacağını tanımlar. Anayasa'nın 28. maddesi: Basımevi kurmanın izin alma veya mali teminat yatırma şartına bağlanamayacağını ve basın hürriyetinin sansür edilemeyeceğini belirtir. Devlete, basın hürriyetini koruyacak tedbirleri alma yükümlülüğü yükler. Ayrıca, basın özgürlüğü uluslararası metinlerde de yer almakta olup, birçok anayasa, uluslararası beyanname ve sözleşme ile ele alınmaktadır.

Tavus kuşlarının yasak olmasının sebebi, neslinin tehlikede olması ve avlanmasının yasak olmasıdır. Ayrıca, izinsiz tavus kuşu beslemek ve üretmek de yasaktır; bu tür durumlarda 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu'na muhalefet suçlarından ceza uygulanır.

Tevhîd-i Tedrîsât Kanunu'nun kabul edilmesiyle aşağıdaki kurumlar Millî Eğitim Bakanlığı'na bağlanmıştır: Medreseler. Askeri ortaokul ve liseler. Yetimhaneler. Ayrıca, tüm eğitim ve öğretim kurumları da Millî Eğitim Bakanlığı'nın çatısı altında toplanmıştır.

Devlet Sırrı Kanunu, devlet sırrı olarak tanımlanan bilgilerin korunması ve bu kapsamda yer alan kişilerin yükümlülüklerini düzenler. Devlet sırrı kapsamına giren bilgiler, Devletin dış ilişkilerine, milli savunmasına ve milli güvenliğine zarar verebilecek nitelikte olan bilgilerdir. Kapsama giren kişiler arasında: Devlet memurları ve görevliler (örneğin, MİT mensupları); Tanıklar (CMK madde 47'ye göre, devlet sırrı niteliğindeki bilgilerle ilgili tanıklık yapanlar); Yetkili makamlar (devlet sırrının belirlenmesi ve korunması ile ilgili kararlar alan makamlar) yer alır. Cumhurbaşkanı, devlet sırrının belirlenmesi ve korunması konusunda özel bir yetkiye sahiptir.

Mevzuat.org'da hangi kanunların bulunduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, mevzuatla ilgili kaynaklara şu sitelerden ulaşılabilir: mevzuat.gov.tr. mevzuat.adalet.gov.tr. mevzuattakip.com.tr.

Orman kanunları arasında en önemlisi, 31/8/1956 tarihinde kabul edilen ve 8/9/1956 tarihinde Resmî Gazete'de yayımlanan 6831 Sayılı Orman Kanunu'dur. Bazı diğer orman kanunları: 22/5/1987 tarihli ve 3373 sayılı kanun. 3/11/1988 tarihli ve 3493 sayılı kanun. 10/6/2010 tarihli ve 5995 sayılı kanun. Ayrıca, ormanlarla ilgili düzenlemeler içeren Cumhurbaşkanlığı kararnameleri de bulunmaktadır.

Gümrük işlemlerinde uygulanan başlıca kanunlar şunlardır: 4458 Sayılı Gümrük Kanunu. 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu. Uluslararası Sözleşmeler. Ayrıca, gümrük mevzuatının doğru uygulanmasını sağlamak için Cumhurbaşkanlığı kararları ve yönetmelikler de uygulanır.

Miralaylar, genellikle yaş haddi veya kadrosuzluk nedeniyle emekli edilirler. 2024 yılı Yüksek Askeri Şura (YAŞ) kararları kapsamında, bazı miralaylar yaş haddi nedeniyle emekliye sevk edilmiştir. Örneğin, 2024 yılı YAŞ kararları sonucunda, 29 general ve amiral kadrosuzluk nedeniyle 30 Ağustos 2024 tarihinden geçerli olarak emekliye sevk edilmiştir. Bu tür kararlar, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin personel yönetimi ve planlaması çerçevesinde alınır.

Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu'na göre sağlık hizmetlerinin planlanması ve koordinasyonundan Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı sorumludur. Bakanlık, diğer ilgili bakanlıkların görüşünü alarak sağlık kurum ve kuruluşlarının planlanmasını, koordine edilmesini, mali yönden desteklenmesini ve geliştirilmesini sağlar.

Derneklere aşağıdaki durumlarda izin verilmez: Amaç ve faaliyet kısıtlamaları. Yasak faaliyetler. Özel kıyafet kullanımı. Askerliğe ve kolluk hizmetlerine yönelik faaliyetler. Bazı kelimelerin kullanımı. Yabancı dernek izinleri. Ayrıca, derneklerin yerleşim yerlerine ve bazı özel alanlara lokal açmaları da yasaktır.

3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu, çırak, kalfa ve ustaların eğitimi ile okullarda, yükseköğretim kurumlarında ve işletmelerde yapılacak mesleki eğitime ilişkin esasları düzenler. Kanunun kapsamı: Yükseköğretim Kurulu ve Mesleki Eğitim Kurulunun belirleyeceği meslekleri kapsar. Kamu ve özel sektöre ait kurum, kuruluş ve iş yerlerini içerir. Mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarındaki eğitim ve öğretimi kapsar. Kanunda düzenlenen bazı konular: Aday çırak ve çırakların statüleri. Eğitim ve çalışma koşulları. Sözleşme yapılması. Çıraklığa başlama ve çıraklık süresi. Kalfalık ve ustalık belgelerinin verilmesi.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını, hesap verebilirliği ve mali saydamlığı sağlamak amacıyla kamu mali yönetiminin yapısını ve işleyişini düzenler. Kanunun bazı temel ilkeleri: Kamu mali yönetimi uyumlu bir bütün olarak oluşturulur ve yürütülür. Kamu maliyesi, kamu görevlilerinin hesap verebilmelerini sağlayacak şekilde uygulanır. Maliye politikası, makroekonomik ve sosyal hedefler ile uyumlu bir şekilde oluşturulur. Kamu mali yönetimi, Türkiye Büyük Millet Meclisinin bütçe hakkına uygun şekilde yürütülür. Kamu mali yönetimi mali disiplini sağlar. Kapsamı: Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri. Sosyal güvenlik kurumları. Mahalli idareler. Avrupa Birliği fonları ile yurt içi ve yurt dışından sağlanan kaynaklar.

Hitit kanunlarının bazı özellikleri: İnsancıllık: Cinayet gibi ciddi suçlar için ölüm cezası yerine, genellikle tazminat veya zorla çalıştırma cezası uygulanmıştır. Kölelere tanınan haklar: Köleler, mülk edinebilir, özgürlüklerini satın alabilir ve hür bir kadınla evlenebilirdi. Cinsiyet ayrımcılığı olmaması: Kadın ve erkek kanunlar önünde eşit kabul edilmiştir. Çeşitli ceza ve hukuk dalları: Kanunlar, cinayet, saldırı, hırsızlık, kundaklama, sözleşmeler ve emtia fiyatları gibi geniş bir yelpazeyi kapsar. Mezopotamya etkisi: Hitit kanunları, Mezopotamya kanunlarından etkilenmiş, ancak bunları kendi ihtiyaçlarına göre uyarlamıştır. Sosyal yapı: Halkın sosyal yapısı göz önünde bulundurularak, ölüm cezaları yerine para veya dayak cezası tercih edilmiştir. Gelişmiş yargı sistemi: Pankuş adlı soylular meclisi, kralın kararlarını onaylamıştır.

Hititler'in ilk yazılı kanunu, MÖ 1650 - 1500 yılları arasına tarihlenen ve Hattuşa'da bulunan bir dizi çivi yazısı tablette yer alan Hitit kanunlarıdır. Bu kanunlar, yaklaşık 292 maddeden oluşur ve aile hukuku, ceza hukuku, medeni hukuk, hırsızlık, cinayet, büyücülük ve boşanma gibi konuları kapsar. Kanunları, dönemin kralı I. Hattuşili (veya II. Labarna) hazırlamıştır.

5434 ve 5510 sayılı kanunlar arasındaki temel farklar şunlardır: Kapsam: 5434 sayılı kanun, 1 Ekim 2008'den önce memuriyete başlayanları; 5510 sayılı kanun ise 1 Ekim 2008'den sonra memuriyete başlayanları kapsar. Emekli Aylığı Hesaplama Yöntemi: 5434 sayılı kanuna tabi olanlarda emekli aylığı, tüm çalışma süresindeki primlerin ortalaması dikkate alınarak hesaplanır ve ek gösterge, taban aylık, kıdem aylığı gibi unsurlar önemlidir. 5510 sayılı kanuna tabi olanlarda ise emekli aylığı, ortalama aylık kazanç üzerinden hesaplanır ve tüm çalışma süresi boyunca alınan görev aylıkları ile prime esas kazançlar esas alınır. Aylık Bağlama Oranı: 5434 sayılı kanuna tabi olanlarda, 25 yıl hizmet için %75 oranında aylık bağlanır ve her ek yıl için %1 artış sağlanır. 5510 sayılı kanuna tabi olanlarda, 25 yıl hizmet için %50 oranında aylık bağlanır ve her ek yıl için %2 artış sağlanır. Unvan ve Görev Aylıkları: 5434 sayılı kanuna tabi olanlarda, yüksek unvanlarda son 2 yıl görev yapmak emekli maaşını artırabilir. 5510 sayılı kanuna tabi olanlarda, yüksek görev aylıkları prime esas kazanç olarak kabul edilir ancak doğrudan emekli maaşına etkisi olmaz.

Türkiye'de ilköğretim (ilkokul, ortaokul) eğitimi, 2012-2013 eğitim öğretim döneminden itibaren zorunlu hale gelmiştir. Zorunlu eğitim süresi, 4 yıl ilkokul, 4 yıl ortaokul ve 4 yıl lise olmak üzere 12 yıldır. Osmanlı Devleti'nde ise zorunlu eğitim, II. Mahmut'un 1824'te yayımladığı bir fermanla gündeme gelmiştir.

Osmanlı Tuğrası, 15 Haziran 1927 tarihinde kabul edilen 1057 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Dahilinde Bulunan Bilimum Mebani-i Resmiye ve Milliye Üzerindeki Tuğra ve Methiyelerin Kaldırılması Hakkında Kanun ile yasaklanmıştır. Tuğranın yasaklanması, belirli bir padişah dönemine değil, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş dönemine denk gelmektedir.

Faraday Kanunu, 1830 yılında İngiliz fizikçi ve kimyacı Michael Faraday tarafından bulunan, manyetik alanın değişimiyle oluşan elektromotor kuvveti (EMK) tanımlayan bir yasadır. Faraday Kanunu'na göre, bir devrede indüklenen EMK, devreden geçen manyetik akının zamana göre türevi ile doğru orantılıdır. Formül: ε = − dΦB / dt. Bu formülde: ε, indüklenen EMK'yı (volt) ifade eder. Φ, manyetik akıyı (weber) temsil eder. t, zamanı (saniye) belirtir. Ayrıca, Faraday Kanunu'nun tamamlanması, Lenz Kanunu ile olmuştur.