Anayasa

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 76. maddesine göre milletvekili olamayacak kişiler şunlardır: ilkokul mezunu olmayanlar; mahkeme kararıyla kısıtlı olanlar (kısıtlılar); yükümlü olduğu askerlik hizmetini yapmamış olanlar; kamu hizmetinden yasaklılar; taksirli suçlar hariç, toplam bir yıl veya daha fazla hapis veya süresi ne olursa olsun ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar; affa uğramış olsalar bile; yüz kızartıcı suçlar işlemiş olanlar; terör eylemlerinden mahkum olanlar. Ayrıca, yüksek öğretim kurulu üyeleri, yükseköğretim kurumlarındaki öğretim görevlileri, kamu kurumlarındaki memurlar, silahlı kuvvet mensupları, yüksek yargı mensupları, hakimler ve savcılar milletvekili adayı olamazlar.

Sait Zaman, KPSS kursları veren bir tarih ve anayasa öğretmenidir. Ayrıca, uzaktan eğitimlere aktif olarak devam etmektedir. Sait Zaman'a ait iletişim bilgileri şu şekildedir: e-posta: saitzaman.2121@gmail.com; telefon: 05423101521.

Yeni anayasa tartışmaları, Türkiye'de 2011 genel seçimlerinden sonra gündeme gelmiştir. 2011 yılında, dört büyük siyasi parti seçim bildirgelerinde yeni anayasa vaadinde bulunmuş ve TBMM'de "Anayasa Uzlaşma Komisyonu" kurulmuştur. Daha sonraki süreçte, yeni anayasa tartışmaları zaman zaman gündeme gelmiş, ancak somut bir ilerleme kaydedilmemiştir. 2024 yılında, HÜDA PAR Genel Başkanı Zekeriya Yapıcıoğlu'nun anayasanın ilk dört maddesinin değiştirilmesiyle ilgili açıklamaları, tartışmaları yeniden başlatmıştır.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın açıklamasına göre, yeni anayasada Anayasa'nın ilk 4 maddesinin değiştirilmesi söz konusu değildir. Ancak, Hür Dava Partisi (HÜDA PAR) Genel Başkanı Zekeriya Yapıcıoğlu, Anayasa'nın değiştirilemez maddeler içermemesi gerektiğini savunmuş ve 4. maddenin değiştirilmesini talep etmiştir. Anayasa'nın 4. maddesi, devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu, Cumhuriyetin nitelikleri ve üçüncü madde hükümlerinin değiştirilemeyeceğini ve değiştirilmesinin teklif edilemeyeceğini düzenlemektedir.

Türkiye'de kaç tane yasa olduğu kesin olarak belirlenememiştir. Ancak, "Kategori:Türkiye Cumhuriyeti yasaları" başlıklı Vikipedi sayfasında 59 yasa listelenmiştir. Ayrıca, "tr.wikisource.org" sitesinde numara sırasına göre düzenlenmiş yasalar bulunmaktadır. Yasaların sayısı, yeni yasaların çıkarılması veya mevcut yasaların güncellenmesiyle değişebilir.

Evet, yeni anayasada başkanlık sistemi yer alacak. Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve “Yeni Anayasa Bilim Kurulu” üyesi Prof. Yavuz Atar'ın açıklamalarına göre, yeni anayasa taslağında hükümet sisteminin adı doğrudan “başkanlık sistemi” olarak düzenlenecek.

Referandumda "evet" ve "hayır" demek, farklı anlamlar taşıyabilir: Evet: İktidarın getirdiği değişikliklere onay vermek. Başkanlık sistemi gibi belirli bir yönetim modeline destek olmak. Mevcut siyasi iktidarın güven oylamasına katılmak. Hayır: Mevcut siyasi iktidarın politikalarına karşı çıkmak. Türkiye'nin anayasasına ve birliğine sahip çıkmak. "Açılım" gibi ayrıştırıcı projelere karşı durmak. Referandumlardaki "evet" ve "hayır" seçeneklerinin tam olarak ne anlama geldiği, sunulan anayasa paketine ve referandumların bağlamına göre değişebilir.

Tarafların hak ve ödevleri, anayasal haklar ve sosyal sorumluluklar çerçevesinde belirlenir. Bazı temel hak ve ödevler: Kişi dokunulmazlığı: Yaşama, maddi ve manevi varlığı koruma hakkı. Zorla çalıştırma yasağı: Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Özel hayatın gizliliği: Herkes özel hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Düşünceyi açıklama ve yayma özgürlüğü: Herkes düşünce ve kanaatlerini açıklama hakkına sahiptir. Mülkiyet hakkı: Herkes mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. Sosyal ve ekonomik ödevler: Çalışma hakkı ve ödevi: Çalışma herkesin hakkı ve ödevidir. Vergi ödevi: Herkes kamu giderlerini karşılamak üzere vergi ödemekle yükümlüdür. Eğitim hakkı: Kimse eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz. Kamu hizmetlerine girme hakkı: Her Türk, kamu hizmetlerine girme hakkına sahiptir. Siyasi haklar: Vatandaşlık: Türk vatandaşlığı. Seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakları. Kamu hizmetlerine girme hakkı: Kamu görevine girme ve mal bildirimi yapma. Vatan hizmeti ve vergi ödevi. Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakları.

1982 Anayasası'nın temel felsefesi, devletin güçlendirilmesi ve bireyin temel hak ve özgürlüklerinin sınırlandırılması üzerine kuruludur. Anayasanın temel ilkeleri: Millet iradesinin üstünlüğü: Egemenlik kayıtsız şartsız Türk milletine aittir ve bu yetki, Anayasa'da belirlenen hürriyetçi demokrasi ve hukuk düzeni dışına çıkamaz. Devletin temel amaçları: Türk milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü korumak, kişilerin ve toplumun refahını sağlamak, sosyal hukuk devleti ilkelerini uygulamak. Laiklik ve Atatürk milliyetçiliği: Din, devlet işlerine karıştırılamaz; Anayasa, Atatürk milliyetçiliğine bağlıdır. Kanun önünde eşitlik: Dil, ırk, cinsiyet gibi sebeplerle ayrımcılık yapılamaz; herkes yasalar önünde eşittir.

1961 ve 1982 anayasaları arasındaki bazı farklar: İnsan hakları odağı: 1961 anayasası insan haklarına dayalı bir milli anayasa iken, 1982 anayasası insan haklarına saygılı bir anayasadır. Devlet şekli: 1961 anayasasında "devlet şeklinin cumhuriyet olduğu" hükmü değiştirilemezken, 1982 anayasasında "cumhuriyetin nitelikleri" kısmında "milli" ifadesi çıkarılmıştır. Yürütme görevi: 1961 anayasasında yürütme görevi, kanunlar çerçevesinde cumhurbaşkanı ve bakanlar kurulu tarafından yerine getirilirken, 1982 anayasasında yürütme yetkisi ve görevi, cumhurbaşkanı ve bakanlar kurulu tarafından anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır. Eşitlik: 1961 anayasasında herkes, kanun önünde dil, ırk, cinsiyet gibi ayrımlar gözetilmeksizin eşittir ve imtiyaz tanınamazken, 1982 anayasasında temel hak ve hürriyetler, kişinin topluma, ailesine ve diğer kişilere karşı ödev ve sorumluluklarını da içerir. Çalışma hakkı: 1961 anayasasında çalışma herkesin hakkı ve ödevi iken, 1982 anayasasında devletin, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek için gerekli tedbirleri alması belirtilmiştir. Kanunların yayınlanması: 1982 anayasasında cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisince kabul edilen kanunları 15 gün içinde yayımlar. Ayrıca, 1961 anayasası seçilmişlerin demokratik rejimi yozlaştırmasını engellemeyi amaçlarken, 1982 anayasası daha çok otoriteyi ve yürütmenin güçlendirilmesini vurgulamıştır.

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı, doğrudan halka bağlıdır. Cumhurbaşkanına bağlı bazı kurum ve kuruluşlar: Cumhurbaşkanlığı Kabinesi; Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği; Devlet Arşivleri Başkanlığı; Devlet Denetleme Kurulu; Diyanet İşleri Başkanlığı; İletişim Başkanlığı; Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği; Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı.

1982 Anayasası, 12 Eylül 1980 darbesi sonrasında askeri yönetimin emriyle Danışma Meclisi tarafından hazırlanmıştır. Anayasanın yapılma gerekçeleri arasında şunlar yer almaktadır: İhtilal öncesi iç savaş ortamı nedeniyle vatandaşların kendi hayatlarından endişe etmeleri; Toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olma amacı. Anayasa, 7 Kasım 1982 Pazar günü yapılan halk oylaması sonucu %91,37 oranında kabul oyu ile kabul edilmiştir.

Evet, meşruti monarşi ve anayasal monarşi aynı şeyi ifade eder. Meşruti monarşi, hükümdarın yetkilerinin anayasa ve halk oyuyla seçilen meclis tarafından kısıtlandığı yönetim biçimidir.

Anayasa hukukunun temel ilkeleri şunlardır: Hukukun üstünlüğü. Temel hak ve özgürlüklerin korunması. Demokratik devlet yapısı. Başlangıçta belirtilen temel ilkeler. Devletin iç ve dış politikasını belirleme. Anayasa yargısı.

1921 Anayasası'nın (Teşkilat-ı Esasiye Kanunu) bazı özellikleri: Kısa ve çerçeve anayasa: 23 madde ve 1 ayrık maddeden oluşur. Milli egemenlik: Anayasanın birinci maddesi, egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olduğunu belirtir. Meclis hükümeti sistemi: Yasama ve yürütme erkleri Büyük Millet Meclisi'nde toplanır. Üniter devlet yapısı: Anayasa, yeni milli ve üniter Türk devletinin adını "Türkiye Devleti" olarak hukuksallaştırır. Yerel yönetimlere önem: Taşra yönetimini düzenleyen birçok madde içerir. Yargıya ve temel haklara dair eksiklikler: Anayasa, yargıya ve temel haklara ilişkin düzenlemelere yer vermez. Cumhuriyet'in ilanı: 1923'teki değişiklikle Türkiye Cumhuriyeti ilan edilmiştir.

1921'de anayasa yapılmasının birkaç nedeni vardır: Millî Mücadele: 1921 Anayasası, Millî Mücadele sırasında temel esasları belirlemek amacıyla kabul edilmiştir. Ulusal egemenlik: Anayasa, ulusal egemenlik ilkesini kabul etmiş ve "egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" ifadesini kullanmıştır. Yeni devletin kuruluşu: Anayasa, yeni milli ve üniter Türk devletinin adını "Türkiye Devleti" olarak hukuksallaştırmıştır. Yerel yönetimlere önem: Anayasa, katılımcı yerel demokrasiye değer veren bir yapıya sahiptir ve yerinden yönetim ilkesini düzenlemiştir. Ayrıca, 1921 Anayasası, olağanüstü şartlar altında oluşturulan bir meclis tarafından hazırlanmıştır.

Anayasa Mahkemesinin verdiği kararlar aşağıdaki platformlarda yayınlanır: Anayasa Mahkemesi'nin resmi internet sitesi. Basın yayınları ve medya. Hukuk portalları ve veri tabanları. Yasal ve hukuki kaynaklar.

1921 Anayasası'nda yer alan bazı ilkeler şunlardır: Milli Egemenlik: Anayasa, 1. maddesinde egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olduğunu kabul eder. Meclis Hükümeti Sistemi: Yasama ve yürütme erklerinin mecliste toplandığı bir sistem benimsenmiştir. Halkçılık: Anayasa, halk idaresi ve demokratik yönetimi hedefler. Üniter Devlet Yapısı: Anayasa, devletin idari yapısını düzenler ve federalizmi reddeder. Yerel Yönetimlere Önem: Taşra yönetimi ve yerel yönetim ilkelerine geniş yer verilmiştir. Temel Haklar: Anayasa, temel hak ve özgürlükler hakkında doğrudan hükümler içermez, ancak 1876 Kanun-i Esasi'nin yürürlükte olduğu kabul edilir. 1921 Anayasası, 24 maddeden oluşan kısa bir çerçeve anayasadır.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın değiştirilemez maddeleri, 4. maddede yer almaktadır: Devletin şekli. Cumhuriyetin nitelikleri. Devletin bütünlüğü, resmi dili, bayrağı, milli marşı ve başkenti. Bu maddelerin değiştirilmesi teklif dahi edilemez.

Türkiye Cumhuriyeti ile ilgili ilk üç madde şunlardır: 1. Devletin Şekli. 2. Cumhuriyetin Nitelikleri. 3. Devletin Bütünlüğü. Bu maddeler, Anayasanın 4. maddesi ile değiştirilemeyecek şekilde güvence altına alınmıştır.