Anayasa

Cumhurbaşkanı ve milletvekilleri cezai sorumluluktan tamamen muaf değildir, ancak bazı ayrıcalıklara sahiptirler. Cumhurbaşkanı, görev süresi boyunca cezai sorumluluğuna ilişkin özel düzenlemeler bulunmaktadır. Milletvekilleri ise yasama dokunulmazlığına sahiptirler.

Halk hukukunun kaynakları üç ana kategoriye ayrılır: asli (birincil), yardımcı (ikincil) ve tarihsel kaynaklar. Asli kaynaklar: 1. Yazılı hukuk kaynakları: Anayasa, kanunlar, kanun hükmünde kararnameler, tüzükler, yönetmelikler. 2. Yazısız hukuk kaynakları: Örf ve adet hukuku. 3. Uluslararası hukuk kuralları ve anlaşmalar. Yardımcı kaynaklar: 1. Yargı kararları (içtihatlar). 2. Doktrin (hukuk bilimi görüşleri). 3. Bilimsel eserler ve hukuk öğretisi. Tarihsel kaynaklar: 1. Roma hukuku. 2. İslam hukuku. 3. Geleneksel ve feodal hukuk sistemleri.

Kanun hükmünde kararnameler (KHK), 16 Nisan 2017 tarihindeki anayasa değişikliği sonrasında 2018 yılında yürürlükten kaldırılmıştır.

Anayasada yer alan verginin temel ilkeleri şunlardır: 1. Verginin Kanuniliği: Vergiler ancak kanunla konulabilir, değiştirilebilir veya kaldırılabilir. 2. Mali Gücüne Göre Vergilendirme: Herkes, mali gücüne göre vergi ödemekle yükümlüdür. 3. Verginin Adaletli ve Dengeli Dağılımı: Vergi yükünün adaletli ve dengeli bir şekilde dağıtılması esastır. 4. Sosyal Devlet İlkesi: Vergilendirme, sosyal devletin gereklerini yerine getirmek için kullanılır. 5. Verginin Genelliği: Verginin, toplumun tüm kesimlerini kapsayacak şekilde genel olması gerekir. 6. Hukuki Güvenlik: Vergi kanunları geriye yürümez ve objektif olmalıdır. 7. Ölçülülük: Vergilendirme, ölçüsüz ve orantısız olmamalıdır.

"Türkiye'de Anayasalar" kitabı, Taha Parla tarafından yazılmıştır.

Alternatif yemin metni, yemin edilecek konuda evrensel ve ideolojiden bağımsız bir dil kullanmayı amaçlayan metinlerdir: > "Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının insan haklarını savunacağıma... Demokrasiden ayrılmayacağıma... Hukukun üstünlüğüne bağlı kalacağıma... Görevimi kötüye kullanarak yolsuzluk, hırsızlık yapmayacağıma, kamu mallarını talan etmeyeceğime... Türkiye Cumhuriyeti'nin varlığını, bütünlüğünü ve bağımsızlığını koruyacağıma... Anayasaya sadık kalacağıma... Yemin ederim." Bu metinde, "yemin ederim" cümlesinden önceki kısım, kişinin kendi inancına uygun bir vurgu yapabilmesi için serbest bırakılmıştır.

İspanya, 1978 Anayasası ile 17 özerk bölgeye ayrılmıştır. Bu bölgelerin oluşturulmasının birkaç nedeni vardır: 1. Tarihsel ve kültürel farklılıklar: İspanya'nın bazı bölgeleri, uzun tarihlerine ve kültürel özgünlüklerine dayanarak özerklik talep etmişlerdir. 2. Yönetimsel yapı: Özerk bölgeler, merkezi yönetim ile yerel yönetimler arasında bir denge kurarak daha demokratik bir yapı oluşturmayı amaçlar. 3. Ekonomik nedenler: Her bölgenin kendi ekonomik potansiyelini kullanabilmesi ve yerel kalkınmayı teşvik etmesi hedeflenmiştir.

Anayasa Mahkemesi'ne (AYM) başvuru dilekçesi şu yerlere gönderilebilir: Anayasa Mahkemesi Başkanlığı. Mahkemeler ve Cumhuriyet Başsavcılıkları. Yurt dışı temsilcilikleri. Cezaevi yönetimi.

Anayasa'nın 73. maddesi, vergi ödevini şu şekilde düzenler: Mali güce göre vergilendirme: Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre vergi ödemekle yükümlüdür. Kanunilik ilkesi: Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır. Cumhurbaşkanına yetki: Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde, kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisi Cumhurbaşkanına verilebilir. Bu madde, vergilerin adaletli ve dengeli dağılımını maliye politikasının sosyal amacı olarak belirler.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda yer alan bazı çalışma hakları: Çalışma Hakkı ve Özgürlüğü (Madde 49). Sendika Kurma Hakkı (Madde 51). Toplu Sözleşme ve Grev Hakkı (Madde 53 ve 54). Adil Ücret Hakkı (Madde 55). Dinlenme Hakkı (Madde 50). İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkı (Madde 56). Sosyal Güvenlik Hakkı (Madde 60).

Anayasa hukukunun başlıca bilgi kaynakları şunlardır: Anayasalar. Bilimsel eserler. Mahkeme kararları. Uluslararası sözleşmeler. Normlar hiyerarşisindeki diğer işlemler. Örf ve adet kuralları. Doktrin (öğreti). Ayrıca, resmî kaynaklar arasında Düstur, TBMM Tutanak Dergisi ve Resmî Gazete yer alır.

Yemin metninde genellikle şu unsurlar yer alır: 1. Görev ve Bağlılık: Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına, Atatürk inkılap ve ilkelerine sadakatle bağlı kalınacağına dair taahhüt. 2. Hukukun Üstünlüğü: Türkiye Cumhuriyeti kanunlarını tarafsız ve eşitlik ilkelerine bağlı kalarak uygulayacağına dair beyan. 3. Kişisel Değerler: Türk milletinin milli, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyip, bunları geliştirmek için çalışılacağına dair söz. 4. İnsan Hakları: İnsan haklarına ve Anayasanın temel ilkelerine dayanan bir hukuk devletine karşı görev ve sorumlulukların bilinip yerine getirileceğine dair yemin. 5. İmza ve Tarih: Metnin sonunda adı, soyadı ve imza ile yemin tarihinin yazılması.

İdari teşkilatlanma, 123. madde uyarınca Anayasa'ya tabidir. Ayrıca, idari teşkilatlanmanın düzenlenmesinde 3046 sayılı Kanun, 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu ve 189 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Yurtdışı Teşkilatı Hakkında Kanun Hükmünde Kararname gibi çeşitli kanunlar da rol oynamaktadır.

1921 Anayasası'nın (Teşkilat-ı Esasiye Kanunu) özellikleri şunlardır: 1. Milli Egemenlik: Anayasa, egemenliği kayıtsız şartsız millete vermiştir. 2. Meclis Hükümeti Sistemi: Yasama, yürütme ve kısmen yargı yetkileri TBMM'de toplanmıştır. 3. Güçler Birliği İlkesi: Anayasa, güçler ayrılığı ilkesinin aksine, güçler birliği ilkesini benimsemiştir. 4. Yerel Yönetimler: Yerel yönetimlere geniş yetkiler tanınmıştır. 5. Basit ve Kısa Yapı: Anayasa, 23 maddeden oluşan sade bir metindir. 6. Geçici ve İstisnai Nitelik: Anayasa, İstiklal Harbi'nin olağanüstü şartları altında hazırlandığı için geçici bir özellik taşır. 1923 yılında yapılan değişikliklerle birlikte, cumhuriyetin ilanı ve kabine sistemine geçiş gibi önemli düzenlemeler eklenmiştir.

Sivil anayasada genellikle şu unsurlar yer alır: 1. Temel Hak ve Özgürlükler: Vatandaşların siyasi, sosyal ve ekonomik haklarını koruyan hükümler. 2. Devlet Organları: Devletin yapısını ve işleyişini düzenleyen maddeler. 3. Demokratik Katılım: Vatandaşların devlette söz sahibi olmasını ve yönetim yapısına katılmasını teşvik eden hükümler. 4. Hukukun Üstünlüğü: Yasaların tüm vatandaşlar için geçerli olduğunu ve hukukun üstünlüğünün korunduğunu garanti eden bir hukuk sistemi. 5. Toplumsal Barış ve Eşitlik: Yaşam hakkı, kültürel malvarlığının önemi ve tüm vatandaşların eşit haklara sahip olduğunu belirten hükümler.

Güneybatı Kafkas Geçici Hükümeti Anayasası'nın özellikleri şunlardır: 1. Seçim Hakkı: Anayasada, 18 yaşını dolduran her vatandaşa kadın erkek ayrımı yapmadan seçme ve seçilme hakkı tanınmıştır. 2. Azınlıkların Hakları: Anayasada, azınlıkların hürriyetlerinin korunacağı ifade edilmiştir. 3. Mezhep Farklılıkları: Müslümanlar arasındaki mezhep farklılıklarına hürmet edileceği vurgulanmıştır. 4. Resmi Dil ve Bayrak: Anayasada, resmi dilin Türkçe olduğu ve yeşil ve kırmızı zemin üzerinde ayyıldızlı bir bayrağın kabul edildiği belirtilmiştir. 5. Para Birimi: Kuruş ve lira, hükümetin para birimi olarak kabul edilmiştir. 6. Demokratik İlkeler: Anayasa, Osmanlı toprakları üzerinde demokratik Meclis Hükümeti sisteminin ilk örneği olarak kabul edilir.

Türkiye'nin ilk senatörleri, 1961 Anayasası ile kurulan Cumhuriyet Senatosu'nun üyeleridir. İlk Cumhuriyet Senatosu'nun bazı üyeleri: - Tabii Senatörler: Millî Birlik Komitesi başkanı ve üyeleri, eski cumhurbaşkanları (Cemal Gürsel, İsmet İnönü, Cevdet Sunay, Fahri Korutürk). - Seçilmiş Senatörler: Adalet Partisi, Cumhuriyet Halk Partisi, Yeni Türkiye Partisi, Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi, Millet Partisi, Türkiye İşçi Partisi, Cumhuriyetçi Güven Partisi ve Demokratik Parti'den seçilen üyeler.

1982 yılında tek bir anayasa bulunmaktadır: 2709 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, halk arasında 1982 Anayasası olarak bilinir.

Kadın ve erkek eşitliği kavramı, 2004 yılında Türkiye Anayasası'nın 10. maddesine "Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir" ifadesinin eklenmesiyle yasal olarak tanınmıştır.

İsrail'de devlet başkanının seçilmemesinin nedeni, anayasal düzenlemelere göre Knesset (İsrail parlamentosu) üyelerinin koalisyon hükümeti kurması için en uygun partiye hükûmet kurma görevini vermesidir. Hiçbir partinin seçimlerde tek başına iktidar olacak sandalyeye sahip olamaması ve düşük seçim barajı, azınlık partilerinin de ülke yönetimine katılmasını sağladığı için bu durum sıkça yaşanmaktadır.