AnayasaMahkemesi

CHP (Cumhuriyet Halk Partisi), engellilerin Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) istisnası ile taşıt alımına yönelik düzenlemenin iptali için Anayasa Mahkemesi'ne (AYM) başvuruda bulunmuştur. Başvuru, 7537 sayılı "Devlet Memurları Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"un bazı maddelerinin yürürlüklerinin durdurulması ve iptalleri istemiyle yapılmıştır.

CHP'nin ÖTV itirazının ne zaman sonuçlanacağına dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. CHP, engellilerin araç alımında ÖTV istisnasını daraltan düzenlemenin iptali için 20 Şubat 2025 tarihinde Anayasa Mahkemesi'ne (AYM) başvurmuştur. Başvuru sürecinin tamamlanması ve kararın verilmesi için belirli bir süre gerekmektedir. ÖTV itirazlarının sonuçlanma süresi, AYM'nin iş yükü ve başvurunun detaylarına bağlı olarak değişebilir. Daha fazla bilgi için AYM'nin resmi kanallarını veya ilgili yasal süreçleri takip etmek en doğru yaklaşım olacaktır.

Demokratik Sol Parti (DSP), çeşitli nedenlerle kapanma noktasına gelmiştir: İç Çatışmalar ve İstifalar: 2009 yılında, eski Genel Başkan Rahşan Ecevit ve ona yakın isimler partiden istifa etmiştir. Seçim Başarısızlıkları: 2002 genel seçimlerinde DSP, yüzde 10'luk seçim barajını geçememiştir. Liderlik Sorunları: 2023 yılında, DSP Genel Başkanı Önder Aksakal'a yönelik istifa çağrıları yapılmıştır. Bu faktörler, DSP'nin siyasi arenada zayıflamasına ve kapanma riskiyle karşı karşıya kalmasına yol açmıştır.

Genç Parti, Anayasa Mahkemesi'nin kararı ile kapatılmadı. Ancak, 2024 yılında Türkiye Gençlik Partisi (TGP), ilk büyük kongresini zamanında yapmadığı ve zorunlu organlarını oluşturmadığı için Anayasa Mahkemesi tarafından kapatıldı. Kapatılma süreci şu şekilde gelişti: Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, TGP'nin yasal yükümlülüklerini yerine getirmediğini tespit etti. Anayasa Mahkemesi, partiden savunma talep etti, ancak parti belirtilen süre içinde savunmasını sunmadı. Yüksek Mahkeme, dosyayı inceleyerek partinin dağılmış sayılmasına ve hukuki varlığının sona ermesine karar verdi. Karar gereği, TGP'nin tüm mal varlıkları Hazine'ye devredildi.

Anayasa Mahkemesine yapılan bireysel başvurunun sonucunu öğrenmek için şu yöntemler kullanılabilir: e-Devlet Kapısı: Başvurunun hangi aşamada olduğunu "Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Sorgulama" hizmeti aracılığıyla takip etmek mümkündür. Anayasa Mahkemesi Web Sitesi: Web sitesinde genellikle ana sayfada veya "Başvurular" ya da "Sorgulama" bölümünde bireysel başvuru sorgulama linki bulunur. Telefon ve Yazışma: Başvuru numarası bulunmuyorsa veya çevrimiçi sorgulama yapılamıyorsa, Anayasa Mahkemesinin ilgili birimine telefonla veya yazılı olarak başvurarak bilgi alınabilir. Sonuçlanmış kararlar, Anayasa Mahkemesinin internet sitesindeki Kararlar Bilgi Bankası'nda da yayımlanır.

Anayasa Mahkemesi'nde (AYM) makul sürede yargılanma hakkı ihlali tazminatı, her dosyanın kendi koşulları dikkate alınarak Yüksek Mahkeme tarafından belirlenir. Tazminat miktarını etkileyen bazı kriterler şunlardır: davanın karmaşıklığı; yargılamanın kaç dereceli olduğu; tarafların ve ilgili makamların yargılama sürecindeki tutumu; başvurucunun davanın hızla sonuçlandırılmasındaki menfaatinin niteliği. Örneğin, 2023 yılında verilen bir kararda 3-4 yıl arasında süren bir yargılama için 14 bin TL manevi tazminata hükmedilmiştir. AYM’ye bireysel başvuru, tazminat alabilmenin ön koşuludur.

Yargıtay ve Anayasa Mahkemesi arasındaki temel farklar şunlardır: Görev Alanı: Yargıtay, adli yargı alanında yer alır ve ilk derece mahkemelerinin verdiği kararların hukuka uygunluğunu inceler. Anayasa Mahkemesi, anayasa yargısı alanında görev yapar ve yasaların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve TBMM içtüzüğünün anayasaya uygunluğunu denetler. Yetki: Yargıtay, yerel mahkemelerin kararlarını bozma veya onama yetkisine sahiptir. Anayasa Mahkemesi, kanunların iptal edilmesi ve siyasi partilerin kapatılması gibi daha geniş yetkilere sahiptir. Hiyerarşi: Anayasa Mahkemesi, Yargıtay'dan üstün kabul edilir. Kararların Bağlayıcılığı: Anayasa Mahkemesi'nin kararları kesindir ve tüm yargı organları için bağlayıcıdır. Yargıtay'ın kararları da bağlayıcıdır, ancak belirli durumlarda yeniden temyiz yolu açıktır.

Anayasa Mahkemesi (AYM) üyeleri şu şekilde seçilir: Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), iki üyeyi Sayıştay Genel Kurulunun, her boş yer için gösterdiği üçer aday içinden, bir üyeyi ise baro başkanlarının serbest avukatlar arasından gösterdiği üç aday içinden seçer. Cumhurbaşkanı, üç üyeyi Yargıtay, iki üyeyi Danıştay genel kurullarının kendi başkan ve üyeleri arasından gösterdiği üçer aday içinden seçer. Anayasa Mahkemesine üye seçilebilmek için belirli mesleki deneyim ve unvanlara sahip olmak gereklidir. Anayasa Mahkemesi üyeleri 12 yıl için seçilir ve bir kimse iki defa üye seçilemez.

Anayasa Mahkemesi'ne (AYM) yapılan bireysel başvuruların kaç ay süreceği, başvurunun yapıldığı tarihten itibaren geliş sırasına göre incelenip karara bağlandığı için önceden kesin olarak belirlenemez. Bireysel başvuru süresi ise, başvuru yollarının tüketildiği tarihten, başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gündür.

Zühtü Arslan'dan önce Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç idi. Haşim Kılıç, 22 Ekim 2007 tarihinde göreve başlamış ve 10 Şubat 2015 tarihine kadar başkanlık yapmıştır. Zühtü Arslan, 10 Şubat 2015 tarihinde Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu tarafından başkan seçilmiş ve 20 Nisan 2024 tarihine kadar bu görevi sürdürmüştür. 20 Nisan 2024 tarihinden itibaren Anayasa Mahkemesi Başkanı Kadir Özkaya'dır.

2025 yılı itibarıyla Sayıştay başkanının neden görevden alındığına dair bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, 2018 yılında Sayıştay'da bazı görevden almalar yaşanmıştır. Sayıştay 15. Grup Başkanı Sezgin Eren, İstanbul belediyelerini denetlediği için görevden alınmıştır. Denetim İşlerinden Sorumlu Başkan Yardımcısı Fikret Çöker, kendi isteğiyle görevinden ayrılmıştır. 2024 yılında Güney Kıbrıs'ta Yüksek Anayasa Mahkemesi'nin kararıyla Sayıştay Başkanı Odysseas Michaelides, yolsuzlukları ifşa eden ve şeffaflığı savunan bir yetkili olarak, uygunsuz davranışları nedeniyle görevden alınmıştır.

Cumhurbaşkanı, yalnızca "vatana ihanet" suçundan yargılanabilir. Cumhurbaşkanı, görev süresi içinde diğer suçlardan yargılanamaz; görev öncesi veya sonrası kişisel suçları için ise bu süre içinde işlem yapılamaz. Cumhurbaşkanının yargılanması süreci şu şekilde işler: Soruşturma Talebi: Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilir. Soruşturma Kararı: Meclis, önergeyi en geç bir ay içinde görüşür ve üye tamsayısının beşte üçünün gizli oyuyla soruşturma açılmasına karar verebilir. Yüce Divan Sevki: Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tamsayısının üçte ikisinin gizli oyuyla cumhurbaşkanını Yüce Divan'a sevk edebilir. Yargılama: Yüce Divan'da yargılama üç ay içinde tamamlanır; bu sürede tamamlanamazsa bir defaya mahsus olmak üzere üç aylık ek süre verilir. Cumhurbaşkanının görevi, Yüce Divan'da seçilmeye engel bir suçtan mahkum edilmesi halinde sona erer.

Anayasa Mahkemesi'nin (AYM) çevre ile ilgili aldığı bazı kararlar: Kentsel dönüşüm ve madencilik faaliyetleri: AYM, kentsel dönüşüm uygulamalarının çevre hakkı kapsamında değerlendirilebileceğine karar vermiştir. Çevre denetimlerinin özelleştirilmesi: AYM, çevre denetimlerinin "çevre danışmanlık firması" kılıfıyla özel tüzel kişilere devredilmesini anayasaya aykırı bularak iptal etmiştir. Cumhurbaşkanlığı kararnameleri: AYM, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin ilk kararnamesinde yer alan ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'na belediyelere ait yetkiler veren düzenlemeleri iptal etmiştir. Adil yargılama hakkı: AYM, Yeşilırmak üzerinde yapımı süren Umutlu HES ile ilgili davada adil yargılama hakkının ihlal edildiğine karar vermiş, ancak çevre hakkı ihlali konusuna girmemiştir.

2025 yılı itibarıyla Yargıtay tarafından kapatılan siyasi partiler arasında Yeni Dünya Partisi, Değişim ve Demokrasi Partisi ile Yeniden Birlik Partisi bulunmaktadır. Bu karar, partilerin 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun 121. maddesi ile 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 87. maddesi gereğince büyük kongrelerini zamanında yapamadıkları ve zorunlu parti organlarını oluşturamadıkları gerekçesiyle alınmıştır. Ayrıca, 2024 yılında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın açtığı kapatma davası sonucunda Uyanış Partisi, Türkiye Yaşam Partisi ve Yeni Yol Partisi de "kendiliğinden dağılmış sayılarak" hukuki varlıklarını sona erdirmiştir.

Anayasa Mahkemesine engelli raporu ile itirazın nasıl yapılacağına dair bilgi bulunamadı. Ancak, engelli sağlık kurulu raporuna itiraz süreci şu şekilde özetlenebilir: 1. İtiraz Başvurusu: İtiraz, raporun alındığı sağlık kuruluşuna veya Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) yapılır. 2. Gerekli Belgelerin Hazırlanması: İtiraz formu ve kimlik fotokopisi, mevcut raporun aslı veya onaylı örneği, tıbbi belgeler gibi ek belgeler hazırlanır. 3. Başvurunun Teslimi: Belgeler, şahsen, posta yoluyla veya elektronik ortamda ilgili kuruma iletilir. 4. Sağlık Kurulu Değerlendirmesi: Başvuru, ilgili sağlık kuruluşunun engelli sağlık kurulu tarafından incelenir. 5. İtiraz Sonucunun Bildirilmesi: Değerlendirme sonrası sonuç, yazılı olarak bildirilir. Süresinde yapılmayan itirazlar değerlendirilmez.

Anayasa Mahkemesi'ne (AYM) birden fazla başvuru yapılabilir, ancak belirli koşullar sağlanmalıdır: Başvuruların Bağımsız Olması: Her başvuru, yeni bir hak ihlali iddiasıyla yapılmalıdır. Daha önce yapılan başvurunun konusu veya ihlal iddiası ile aynı olmamalıdır. İç Hukuk Yollarının Tüketilmesi: Her başvuru için iç hukuk yolları (itiraz, istinaf, temyiz) tüketilmiş olmalıdır. Kamu tüzel kişileri, AYM'ye bireysel başvuru yapamaz; sadece özel hukuk tüzel kişileri, kendi tüzel kişiliklerine ait hakların ihlal edildiği gerekçesiyle başvuru yapabilir.

Ek ödemelerin iptal edilme nedenleri arasında Anayasa Mahkemesi ve Danıştay'ın aldığı kararlar bulunmaktadır. Anayasa Mahkemesi, Yargıtay ve Danıştay üyeleri için öngörülen ek tazminat miktarlarının yükseltilmesini, birinci sınıf hakim ve savcıları ayrımcılığa tabi tuttuğu gerekçesiyle iptal etti. Danıştay, Sağlık Bakanlığı Ek Ödeme Yönetmeliği'nde bazı maddeleri iptal etti. Bu iptaller arasında: Mesai dışı puan sınırında kaldırma: Hekimlerin mesai dışı çalışmalarının puanında sınırlama kaldırıldı. Mesai içi puanlara aktarım yasağı: Mesai dışı puanlar, mesai içi puanlara aktarılmayacak. Branş dışı mesai dışı çalışma yetkisinin kaldırılması: Başhekimliklerin, hekimleri branşları dışında çalıştırma yetkisi iptal edildi. Bu kararlar, ek ödeme sistemlerinde adalet ve eşitlik sağlamak amacıyla alınmıştır.

Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un bazı hükümlerinin iptaline ve yürürlüklerinin durdurulmasına Anayasa Mahkemesi tarafından karar verilmiştir. İptal edilen hükümler arasında, üstün başarılı subay ve astsubayların bir üst rütbeye yükseltilmesine ilişkin yetkinin ilgili kuvvet komutanından alınıp Milli Savunma Bakanı ve İçişleri Bakanına verilmesi, askeri öğrencilerin eğitim hakkını kısıtlayan düzenlemeler ve uzman erbaşların görevde başarısız olma hallerinin muğlak biçimde belirlenmesi gibi konular yer almaktadır.

Evet, göreve iade edilen memur manevi tazminat davası açabilir. Manevi tazminat, memurun uğradığı itibar kaybı, yaşadığı stres ve psikolojik yıpranma nedeniyle talep edilir. Manevi tazminat talebinde bulunmak için: İdari işlemin iptal edilmesi ve göreve iade edilmesi gerekir. Mağduriyetin belgelenmesi ve psikolojik zararın ispatı gereklidir. Hukuki süreçte profesyonel bir avukattan destek almak faydalı olabilir. Tazminat miktarı, kişinin yaşadığı duygusal zorluklar, mağduriyetin boyutu ve işten çıkarılma sürecinin etkisi gibi faktörlere bağlı olarak değişebilir.

Çevre hakkı, bireysel başvuruya konu edilebilir, ancak bazı sınırlamalar bulunmaktadır. 6216 sayılı Kanun: Bu kanunda, bireysel başvurunun ancak kişisel bir hakkı doğrudan etkilenenler tarafından yapılabileceği belirtilmektedir. Konu ve kişi bakımından kabul edilebilirlik: Anayasa Mahkemesi'ne çevre hakkına dayanarak yapılan bireysel başvurularda, öncelikle konu ve kişi bakımından kabul edilebilirlik kriterlerinin sağlanması gereklidir. Anayasa Mahkemesi, çevre hakkı başvurularını genellikle Anayasa'nın 17. maddesinde düzenlenen "maddi ve manevi varlığın korunması ve geliştirilmesi" hakkı çerçevesinde değerlendirmektedir.