Anayasa

1921'de kabul edilen Teşkilat-ı Esasiye (Anayasa) Kanunu 23 madde ve bir de ayrık maddeden (madde-i münferide) oluşur.

1982'de yapılan anayasa değişikliği ile kabul edilen 1982 Anayasası'nda şu düzenlemeler yapılmıştır: Temel hak ve hürriyetler kısıtlanmıştır. Cumhuriyet Senatosu kaldırılmıştır. Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun (HSYK) başkanı Adalet Bakanı olmuştur. Devletleştirme maddesinin yerine "Devletleştirme ve Özelleştirme" maddesi konmuştur. Cumhurbaşkanlığı makamı güçlendirilmiştir. Siyasi partilerin ve sivil toplum örgütlerinin örgütlenmesiyle ilgili bazı kısıtlamalar getirilmiştir. Milletvekili seçimleri 4 değil 5 yılda bir yapılacaktır. Ayrıca, 1982 Anayasası'nın kabulüyle birlikte, geçici 1. madde gereğince daha önce devlet başkanı unvanına sahip olan Kenan Evren'in cumhurbaşkanlığı da halk tarafından onaylanmıştır.

Anayasa Mahkemesi'nin 5651 sayılı İnternet Kanunu'nun 8. ve 9. maddelerini iptal eden kararı, 10 Ekim 2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu kararla, kişilik haklarının ihlali nedeniyle içeriklerin çıkarılması ve erişimin engellenmesi ile ilgili düzenlemeler iptal edilmiştir. Ayrıca, 5651 sayılı Kanun'un 8. maddesinin 4. fıkrasında yer alan "...içeriğin çıkarılması ve/veya..." ibaresi ile 11. fıkrasında yer alan "...ilgili içerik, yer ve erişim sağlayıcısına..." ibaresinin de iptal edildiği ve bu değişikliklerin de 10 Ekim 2024'te yürürlüğe girdiği belirtilmiştir.

Anayasa değişikliğinde 367 şartı, cumhurbaşkanı seçiminde toplantı yeter sayısı olarak 367 milletvekilinin hazır bulunması gerektiğini ifade eder. Bu şart, eski Yargıtay Başsavcısı Sabih Kanadoğlu'nun 2006 yılında ortaya attığı bir görüşe dayanmaktadır. Anayasa Mahkemesi, 2007 yılında verdiği bir kararla bu görüşü kabul etmiş ve ilk tur oylamayı iptal etmiştir.

Anayasalcılık ve hukuk devleti aynı şey değildir, ancak aralarında yakın bir ilişki vardır. Anayasalcılık, siyasal iktidarın hukukla sınırlandırılmasını ve bu süreçte alınacak önlemleri ifade eder. Bir diğer deyişle, anayasallık iyi bir anayasaya sahip olmayı ifade ederken, hukuk devleti bu anayasaya uyulmasını ve egemenliğin hukukla kayıtlanmasını ifade eder.

Azerbaycan Anayasası, 12 Kasım 1995 tarihinde ulusal referandum temelinde kabul edilmiştir. Yeni anayasa, 27 Kasım 1995'te yürürlüğe girmiştir.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 26. maddesi, düşünce ve ifade özgürlüğünü şu şekilde düzenler: Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. Bu hürriyet, resmi makamların müdahalesi olmaksızın haber veya fikir almak ya da vermek serbestliğini de kapsar. Bu hürriyetlerin kullanımı, milli güvenlik, kamu düzeni, kamu güvenliği, Cumhuriyetin temel nitelikleri ve Devletin ülkesi ve milleti ile bölünmez bütünlüğünün korunması gibi amaçlarla sınırlanabilir. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 10. maddesi de ifade özgürlüğünü benzer şekilde düzenler ve bu özgürlüğün kapsamını içtihat hukuku ile genişletir.

TCK Madde 311 ve 312, Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar başlığı altında yer almaktadır. TCK Madde 311 - Cebir ve şiddet kullanarak Türkiye Büyük Millet Meclisini ortadan kaldırmaya veya meclisin görevlerini kısmen veya tamamen yapmasına engel olmaya teşebbüs edenleri kapsar. TCK Madde 312 - Cebir ve şiddet kullanarak Türkiye Cumhuriyeti Hükümetini ortadan kaldırmaya veya görevlerini yapmasını kısmen veya tamamen engellemeye teşebbüs edenleri kapsar. Bu suçlar, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırılmaktadır.

Ahmed Şara anayasa taslağı, Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara tarafından 13 Mart 2025 tarihinde imzalanan, beş yıllık bir geçiş dönemi için hazırlanan geçici anayasa bildirgesidir. Bazı temel özellikleri: Devlet yapısı: Tam bağımsız ve egemen bir devlet olarak Suriye Arap Cumhuriyeti'nin coğrafi ve siyasi birliğinin bölünemezliği vurgulanır. İnsan hakları: İfade, düşünce, basın özgürlüğü güvence altındadır ve bu haklar yasayla düzenlenir. Yönetim: Cumhurbaşkanı, devletin başı ve silahlı kuvvetlerin başkomutanıdır. Dini özgürlükler: Devlet, tüm semavi dinlere saygı gösterir ve ibadet özgürlüğünü güvence altına alır. Toplumsal haklar: Kadınların eğitim, çalışma ve siyasi katılım hakları garanti altına alınmıştır. Geçici anayasa, 5 yıl yürürlükte kalacak ve bu süreçte kalıcı bir anayasa için özel bir komisyon kurulacaktır.

1982 yılında yaşanan bazı önemli olaylar: 7 Kasım 1982: 1982 Anayasası halkoyuna sunuldu ve büyük bir çoğunlukla kabul edildi. 23 Temmuz 1982: Türkiye ve Yunanistan arasında anlaşma imzalandı. 11 Haziran 1982: Michael Jackson'ın "Thriller" albümü piyasaya sürüldü. 6 Haziran 1982: İsrail, Lübnan'ı işgal etti. 28 Ocak 1982: Türkiye'nin Los Angeles Başkonsolosu Kemal Arıkan, Ermeni teröristler tarafından öldürüldü. 13 Nisan 1982: Erzincan, Refahiye yakınlarında bir ABD askeri uçağı düştü, 28 kişi öldü. 25 Mayıs 1982: Falkland Savaşı sırasında İngiltere'nin HMS Coventry adlı destroyeri, Arjantin uçakları tarafından batırıldı. 29 Kasım 1982: Türkiye ve ABD, Türkiye'deki on havaalanında iyileştirmeler yapmayı planladı. 15 Aralık 1982: Türkiye ve Çin ekonomik anlaşma imzaladı.

Ahmed Şara'nın imzaladığı 2025 Suriye Geçici Anayasası, 13 Mart 2025 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Geçici anayasa, beş yıllık bir geçiş dönemi için temel yasa olarak belirlenmiştir.

Bireysel başvuruda hakkaniyete aykırılık, Anayasa Mahkemesi'ne göre, aşağıdaki durumlarda ortaya çıkabilir: 1. Mahkemeyi yanıltmak amacıyla kasten gerçek olmayan maddi vakıalara dayanılması veya bu nitelikte bilgi ve belge sunulması. 2. Başvurunun değerlendirilmesinde esaslı olan bir unsur hakkında bilgi verilmemesi. 3. Başvurunun incelendiği aşamada gerçekleşen ve değerlendirmeyi etkileyecek nitelikte yeni ve önemli gelişmeler hakkında Mahkemenin bilgilendirilmemesi. 4. Meşru eleştiri sınırlarını aşacak ve bireysel başvuru amacıyla bağdaşmayacak surette hakaret, tehdit veya tahrik edici bir üslup kullanılması. 5. Başvuru kapsamında ihlalin tespiti ve sonuçlarının ortadan kaldırılması amacıyla bağdaşmayacak surette içeriksiz bir başvuruda bulunulması. Ayrıca, hukuka aykırı olarak elde edilen delillerin yargılamada tek veya belirleyici delil olarak kullanılması da hakkaniyete uygun yargılanma hakkının ihlali olarak değerlendirilebilir.

İlk anayasa, 1924 yılında, Kurtuluş Savaşı'nın kazanılmasından sonra, yeni kurulan sistemin işlemesini sağlayacak ayrıntılı bir anayasanın hazırlanması amacıyla yapılmıştır. Bu dönemde, 1921 Anayasası'nın olağanüstü şartlarda hazırlanmış olması ve artık yetersiz kalması nedeniyle, daha kapsamlı ve düzenli bir anayasaya ihtiyaç duyulmuştur.

2. madde kapsamında olanlar, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın II. Cumhuriyetin Nitelikleri başlıklı maddesinde belirtilen demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk devletinin tüm vatandaşlarını kapsar.

Avrupa Birliği Anayasası PDF dosyasının nereden indirilebileceği hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, Avrupa Birliği ile ilgili diğer belgeler aşağıdaki sitelerden indirilebilir: academia.edu. file.setav.org. ab.gov.tr.

Anayasa'nın gerekçe maddesi bulunmamaktadır. Ancak, Anayasa'nın başlangıç kısmı, kabul ve yayımlanma bilgileri mevcuttur. Başlangıç Kısmı: Anayasa'nın başlangıç kısmında, Türkiye Cumhuriyeti'nin temel ilkeleri ve amaçları yer alır. Kabul ve Yayımlanma: Anayasa, 18/10/1982 tarihinde kabul edilmiş ve 9/11/1982 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Anayasanın ilk dört maddesinin kısaltması A1, A2, A3, A4 olarak yazılabilir. A1: Devletin şekli (Madde 1). A2: Cumhuriyetin nitelikleri (Madde 2). A3: Devletin bütünlüğü, resmi dili, bayrağı, milli marşı ve başkenti (Madde 3). A4: Değiştirilemeyecek hükümler (Madde 4).

Anayasa'nın 90. maddesine göre uluslararası sözleşmelerin uygulanmasıyla ilgili bazı esaslar şunlardır: Öncelik. Anayasa Mahkemesi'ne başvuru yasağı. Yorumlama. Asgari güvence. Anayasa'nın 90. maddesinin uygulanması, özellikle temel hak ve özgürlüklerle ilgili sözleşmelerde, yargı organlarının uluslararası sözleşme hükümleriyle çelişen yasa hükümlerini göz ardı etmesine yol açabilir.

1982 Anayasası, Türkiye'nin en katı anayasası olarak kabul edilmektedir.

Anayasa Hukukunun Genel Esasları ders kitabının yazarı Kemal Gözler'dir. Bu kitap, lisans öğrencilerine yönelik olarak hazırlanmıştır. Ayrıca, Prof. Dr. İbrahim Ö. Kaboğlu'nun "Anayasa Hukuku Dersleri (Genel Esaslar)" adlı bir ders kitabı da bulunmaktadır.