Zamanaşımı

Zamanaşımı ile mülkiyet kazanma davasında davalı, genellikle Hazine veya taşınmazın bulunduğu yerdeki ilgili kamu tüzel kişiliğidir. Eğer taşınmaz kamu hizmetine tahsis edilmişse ya da özel mülkiyete konu olamayacak bir nitelik taşıyorsa (örneğin mera, orman, yol gibi alanlar), bu durumda ilgili kamu idaresi de davalı olarak gösterilir. Ayrıca, taşınmazın maliki tapu kütüğünde anlaşılamıyorsa, 20 yıl önce hakkında gaiplik kararı verilmiş bir kişi adına kayıtlı ise, bu durumda o taşınmazın zilyedi de davalı olabilir. Doğru davalıya yöneltilmemiş bir dava, usulden reddedilir.

Yolsuz tescilde zamanaşımı süresi Türk Medeni Kanunu (TMK) madde 1024'e göre herhangi bir zamanaşımı veya hak düşürücü süreye tabi değildir. Bu nedenle, yolsuz tescil nedeniyle hakkı zedelenen kişi, herhangi bir süreye tabi olmadan tapu iptal ve tescil davası açabilir.

Sonradan ortaya çıkan ayıplar için zamanaşımı, satılanın alıcıya devrinden (tesliminden) itibaren iki yıl geçmekle başlar. Ancak, ayıp ağır kusur veya hile ile gizlenmişse zamanaşımı süresinden yararlanılamaz.

Yediemin park ücreti zamanaşımı süresi, 5 ila 10 yıl arasında değişmektedir. Borçlar Kanunu'na göre, düzenli ve dönemsel bir borç olan otopark ücretleri için zamanaşımı süresi 5 yıldır.

Zamanaşımı süresi 10 yıl olan alacaklardan bazıları şunlardır: genel alacak davaları; tapu iptal davası; vergi borçları; haksız fiil nedeniyle doğan alacaklar; tüketici işlemlerinden doğan alacaklar. Ayrıca, 5510 sayılı Kanuna göre, Kurumun prim ve diğer alacakları da ödeme süresinin dolduğu tarihi takip eden takvim yılı başından başlayarak 10 yıllık zamanaşımına tabidir. Zamanaşımı süresi, alacağın niteliğine ve taraflar arasındaki sözleşmeye göre değişiklik gösterebilir. Bu konuda bir avukata danışılması önerilir.

Hayati tehlike geçirecek şekilde yaralama davasında dava zamanaşımı süresi, suçun işlendiği tarihten itibaren 8 yıldır.

Tam yargı davasında zamanaşımı süresi, davanın türüne ve duruma göre değişiklik göstermektedir: İdari işlemler nedeniyle: İdari işlemin tebliğinden itibaren idare mahkemelerinde 60 gün, vergi mahkemelerinde ise 30 gün içinde tam yargı davası açılmalıdır. İdari eylemler nedeniyle: Zararın öğrenilmesinden itibaren 1 yıl içinde idareye başvuru yapılmalıdır. Her durumda 5 yıl içinde idareye başvuru yapılarak hak ihlalinin giderilmesi talep edilebilir. Ayrıca, iptal davası sonrası tam yargı davası açılacaksa, iptal kararının tebliğinden itibaren 60 gün içinde dava açılabilir.

Kredi ve kredi kartı borçları, ödenmediğinde 10 yıl sonra silinir. Bu süre, borcun vadesinin dolduğu tarihten itibaren işlemeye başlar.

Ecrimisil alacağı, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre zamanaşımına uğrayabilir. Bu kanunun "Tahsil Zamanaşımı" başlıklı 102. maddesine göre, amme alacağı, vadesinin rastladığı takvim yılını takip eden takvim yılı başından itibaren 5 yıl içinde tahsil edilmezse zamanaşımına uğrar. Ancak, ecrimisil alacaklarında zamanaşımı süresi konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Danıştay'ın yerleşmiş emsal kararlarına göre, ecrimisil alacaklarında 10 yıllık bir zamanaşımı süresi uygulanmaktadır. Zamanaşımı süresinin kesildiği veya işlemediği durumlar da kanunun 103. ve 104. maddelerinde belirtilmiştir.

Evet, ihya davasında zamanaşımı vardır. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun geçici 7. maddesi uyarınca açılan ihya davalarında, terkin işleminin yapıldığı tarihten itibaren 5 yıllık hak düşürücü süre söz konusudur. 15 Eylül 2023'te Resmi Gazete'de yayınlanan Anayasa Mahkemesinin kararı ile bu süreye ilişkin kısım iptal edilmiştir. Ek tasfiye nedeniyle açılan ihya davalarında ise herhangi bir süre sınırı düzenlenmemiştir.

Senette zamanaşımı süresi şu durumlarla durdurulabilir: Borçlunun askerde olması veya ağır bir hastalık geçirmesi gibi durumlar zamanaşımının durmasına neden olabilir. Dava süreci: Devam eden bir dava zamanaşımını durdurur. Mücbir sebepler: Doğal afetler veya beklenmedik zorlayıcı olaylar zamanaşımını durdurabilir. Taraflar arasında yapılan anlaşma: Müzakerelerin devam ediyor olması durdurma sebebi sayılabilir. Zamanaşımı süresi, borçlunun borcunu kısmen ödemesi veya borcu kabul ettiğini beyan etmesi durumunda ise kesilir.

Kamu davasında zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren belirli bir süre geçmesi durumunda devletin cezalandırma hakkından vazgeçmesi ve ceza davasının düşmesi sonucunu doğuran bir ceza hukuku kurumudur. Türk Ceza Kanunu'na (TCK) göre kamu davasında zamanaşımı süreleri: Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda 30 yıl; Müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda 25 yıl; 20 yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezasını gerektiren suçlarda 20 yıl; 5 yıldan fazla ve 20 yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda 15 yıl; 5 yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlarda 8 yıl. Zamanaşımı süresinin başlangıcı: Tamamlanmış suçlarda suçun işlendiği gün; Teşebbüs hâlinde kalan suçlarda son hareketin yapıldığı gün; Kesintisiz suçlarda kesintinin gerçekleştiği gün; Zincirleme suçlarda son suçun işlendiği gün; Çocuklara karşı işlenen suçlarda çocuğun 18 yaşını bitirdiği gün. Zamanaşımını durduran ve kesen durumlar da mevcuttur.

Görevi ihmal suçunda (Türk Ceza Kanunu'nun 257. maddesinin 2. fıkrası) dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Bu süre, suçun işlendiği tarihten itibaren işlemeye başlar.

İhalenin feshinde iki farklı zamanaşımı süresi bulunmaktadır: 1. 7 günlük süre: İhalenin feshi davası, ihale tarihinden itibaren 7 gün içinde açılmalıdır. 2. 1 yıllık süre: Her halükarda, ihale tarihinden itibaren 1 yıl geçtikten sonra ihalenin feshi istenemez. Satış ilanı tebliğ edilmemesi, satılan malın esaslı vasıflarındaki hata veya ihalede fesat sonradan öğrenilirse, şikayet süresi bu öğrenme tarihinden başlar, ancak bu süre de ihalenin yapıldığına ilişkin kararın elektronik satış portalında ilan edildiği tarihten itibaren bir yılı geçemez.

Haksız fiil zamanaşımı faizi hesaplama hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, haksız fiil davalarında zamanaşımı süresi hakkında genel bilgi verilebilir. Türk Borçlar Kanunu'na göre, haksız fiilden doğan tazminat alacağı, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren 2 yıl içinde zamanaşımına uğrar. Eğer haksız fiil aynı zamanda suç teşkil ediyorsa ve ceza kanununda bu suç için daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörülmüşse, ceza zamanaşımı süresi tazminat talebi için de uygulanır. Zamanaşımı süresi, zarar gören kişinin haklarını koruyabilmesi için kritik öneme sahiptir ve bu süreler içinde dava açılması gereklidir.

Yargıtay'a göre kişisel eşya iadesi davasında zamanaşımı süresi, eşyaların mevcut olması durumunda zamanaşımına tabi değildir. Ancak, eşyaların mevcut olmaması durumunda, talep tazminata ilişkin olduğundan Türk Borçlar Kanunu'nun 146. maddesinde belirlenen 10 yıllık zamanaşımı süresi uygulanır.

Vekaletsiz yapılan işin ne zaman muaccel olacağına dair bilgi bulunamadı. Ancak, vekaletsiz iş görme durumunda zamanaşımı süresinin, işin fazla iş ve imalatının yapıldığı tarihten itibaren işlemeye başladığı bilinmektedir. Vekaletsiz iş görenin haklarının muaccel olması ise, yapılan masrafların zorunlu ve yararlı olarak kabul edildiği ölçüde, işin görülmesi sırasında gerçekleşir. Daha fazla bilgi için bir avukata danışılması önerilir.

Vergi borçlarının kaç yıl devredilebileceği hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, vergi borcu yapılandırma süresi, başvurunun yapıldığı tarihte belirlenen vade sayısına göre değişir ve bu süre genellikle 3, 6, 9, 12 veya 24 ay gibi seçenekleri kapsar. 2025 yılı için vergi borcu yapılandırma başvurusu ile ilgili yürürlükte bir kanun bulunmamaktadır. Vergi borcu yapılandırma işlemleri hakkında güncel bilgileri Gelir İdaresi Başkanlığı veya e-Devlet üzerinden takip etmek önemlidir.

İlamlı icra takibinde zamanaşımı süresi 10 yıldır. Bu süre, ilamın verildiği tarihten itibaren işlemeye başlar. Zamanaşımı, alacaklının belirli bir süre içinde alacağını talep etmemesi nedeniyle, borçlunun ödeme yükümlülüğünden kurtulmasını sağlayan bir savunma hakkıdır.

Adli para cezası zamanaşımının hapis cezasını kesip kesmeyeceği ile ilgili bilgi bulunamamıştır. Ancak, adli para cezası ile ilgili şu bilgiler değerlendirilebilir: 5 yıldan daha kısa süreli hapis veya adli para cezası gerektiren suçlarda dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Adli para cezası ödenmediğinde, kamu yararına çalıştırma veya hapis cezasına çevirme gibi yaptırımlar uygulanabilir. Hapis cezası paraya çevrildiğinde, ceza zamanaşımı para cezasına göre belirlenir. Daha fazla bilgi için bir avukata danışılması önerilir.