Turp

Prof. Dr. İbrahim Saraçoğlu, turpun bağışıklık sistemini güçlendirdiğini ve birçok hastalığa karşı koruyucu etkisi olduğunu belirtmektedir. Turpun bazı faydaları: Kandaki kırmızı hücrelerin güçlenmesini ve onarılmasını sağlar, böylece kana verilen oksijeni artırır. Soğuk algınlığına karşı koruma sağlar. Cilt dostu olarak cildi nemlendirir ve sivilcelere karşı koruma sağlar. Saçlarda kepeklenmeyi önler. İyot içeriği sayesinde tiroit hastalıklarından korunmaya yardımcı olur. Kalp ve damar sağlığı için faydalıdır. Kan basıncını düzenler ve yüksek tansiyonu düşürür. Metabolizmayı hızlandırarak diyetlerde tercih edilir. Turp tüketmeden önce, özellikle hamilelik veya kronik bir hastalık durumunda, bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Evet, turp diyette yenebilir. Düşük kalorisi, yüksek lif içeriği ve su oranıyla turp, kilo vermek isteyenler için uygun bir besindir. Turpun diyette tüketilmesinin bazı faydaları: Tokluk hissi sağlar. Metabolizmayı hızlandırır. Kan şekerini düzenler. Ödem atmaya yardımcı olur. Ancak, turpun aşırı tüketimi sindirim sorunlarına yol açabilir.

Turp yetiştiriciliği için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Toprak Hazırlığı: Yabancı otlar ve kültür bitkisi artıkları temizlenir, toprak 15-20 cm derinlikte işlenir ve gübreleme yapılır. 2. Ekim: Tohumlar, 10-15 cm sıra arası, 3-5 cm sıra üzeri mesafe korunarak 1,5-2 cm derinlikte toprağa yerleştirilir. 3. Sulama: Düzenli sulama yapılır, toprağın kurumasına izin verilmez. 4. Gübreleme: Genellikle azot, fosfor ve potasyum içeren gübreler kullanılır. 5. Hasat: Turplar, toprak altından kırmızı rengiyle kendini göstermeye başladığında hasat edilir. Turp yetiştiriciliğinde dikkat edilmesi gereken bazı noktalar: İklim: Serin veya ılık iklim tercih edilir, yüksek sıcaklık ve aşırı soğuklardan kaçınılmalıdır. Toprak: Hafif bünyeli, tınlı ve organik maddeler bakımından zengin topraklar seçilmelidir. Hastalık ve Zararlılar: Turp bakteriyel lekesi ve bazı zararlılara karşı önlemler alınmalıdır.

Turp, en iyi hafif bünyeli ve tınlı topraklarda yetişir. Turp yetiştiriciliğinde uygun toprak özellikleri: pH derecesi: 6,0 ile 7,4 arasında olmalıdır. Nem: Toprağın yeterli neme sahip olması gerekir, yetersizse sulama yapılmalıdır. Kumlu topraklar: Kumlu topraklarda organik veya ticari gübre ile beslenme sağlanmalıdır. Ağır topraklar: Killi ve ağır topraklar turp yetiştiriciliği için uygun değildir, çünkü bu tür topraklar bitkinin şeklini bozabilir ve tadını etkileyebilir.

Siyah turp ve bal karışımının kaç gün bekletilmesi gerektiği, kullanım amacına ve kişinin sağlık durumuna bağlı olarak değişebilir: Öksürük için hazırlanan siyah turp ve bal karışımı, genellikle 7 ile 15 gün arasında kullanılabilir. Genel sağlık için hazırlanan karışımların, düzenli aralıklar ile tekrarlanması tavsiye edilir. 2 yaşın altındaki çocuklar için bu karışım tavsiye edilmemektedir. Bal alerjisi olan kişilerin de bu karışımı kullanmaması tavsiye edilmektedir.

Turp, kan şekerini yükseltmez. Düşük glisemik indeksi ve zengin besin içeriği sayesinde kan şekerini ani dalgalanmalardan koruyarak dengeler. Ayrıca, turpun yüksek lif içeriği, karbonhidratların emilimini yavaşlatarak kan şekerinin ani yükselmesini önler. Ancak, turp tüketirken porsiyonlara dikkat edilmeli ve özellikle diyabet hastalarının doktorlarına danışmaları önerilir.

Turp kilo aldırmaz, aksine kilo vermeye yardımcı olabilir. Bunun bazı nedenleri: Düşük kalori ve yüksek lif içeriği: Turp, yüksek lif oranı sayesinde tokluk hissi yaratır ve fazla besin tüketimini engeller. Metabolizmayı hızlandırma: Turp, metabolizmayı hızlandırarak yağ yakımını destekler. Ödem atma: İdrar söktürücü ve ödem attırıcı özelliği vardır. Ancak, turpun da dahil olduğu dengeli bir diyet ve düzenli egzersiz, sağlıklı kilo kontrolü için önemlidir. Bazı sağlık koşulları, turp tüketimini kısıtlamayı gerektirebilir; örneğin, tiroid veya mide rahatsızlığı olan kişilerin dikkatli olması gerekir.

Bir adet turpun kalorisi, turpun türüne göre değişiklik göstermektedir: Kırmızı turp: 1 adet iri turp: 37 kalori; 1 adet büyük boy turp: 22 kalori; 1 adet orta boy turp: 16 kalori; 1 adet küçük boy turp: 10 kalori. Beyaz turp: 1 adet büyük beyaz turp: 21 kalori; 50 gram beyaz turp: 7 kalori; 100 gram beyaz turp: 14 kalori. Turpun kalori değeri, turpun boyutuna ve türüne bağlı olarak değişebilir.

Acılı şalgamın içine konan malzemeler şunlardır: 2 kg siyah havuç; 1 kg beyaz turp; 1 su bardağı şalgam tuzu; 1 su bardağı nar ekşisi; 4-5 diş sarımsak; 2-3 adet acı biber (isteğe bağlı); Su (içme suyu tercih edilir); 1 tatlı kaşığı karabiber; 1 tatlı kaşığı kimyon. Ayrıca, acılı şalgam yaparken küçük bir tülbent parçasına konulan nohut ve bulgur da kullanılabilir. Acılı şalgam tarifi ve malzemeleri, kişisel damak zevkine göre değişiklik gösterebilir.

Kadirli'de turpun meşhur olmasının birkaç nedeni vardır: Üretim Miktarı: Kadirli, Türkiye'deki kırmızı turp üretiminin %70-80'ini karşılamaktadır. Ekonomik Katkı: Turp üretimi ve pazarlanması, bölge ekonomisine önemli katkılar sağlar ve yerel halk için önemli bir geçim kaynağıdır. Tarihî Bağ: Yapılan kazılarda, Kadirli'de yaklaşık 2 bin yıl önce de turp yetiştirildiğini gösteren mozaiklere rastlanmıştır. Coğrafi İşaret Tescili: Kadirli Turpu, 2020 yılında coğrafi işaretli ürün olarak tescillenmiştir.

Turpun bazı faydaları: Bağışıklığı güçlendirir ve soğuk algınlığı gibi hafif hastalıklara karşı koruma sağlar. Öksürük ve bronşit şikayetlerini azaltır. Kalp sağlığını korur ve kan basıncını kontrol eder. Sindirim sistemine yardımcı olur, kabızlık ve ishal gibi sorunları önler. Cilt sağlığını destekler, sivilce ve kepeklenmeyi önler. Tiroit hastalıklarına karşı korur. Kansere karşı savaşır. Ağrı gidericidir, özellikle romatizma kaynaklı ağrıların azalmasına yardımcı olur. Turp tüketirken, özellikle gastrit, ülser gibi rahatsızlıkları olan kişilerin, kükürtlü bileşenler nedeniyle oluşabilecek yan etkileri göz önünde bulundurarak, beslenme uzmanı kontrolünde porsiyon miktarını belirlemeleri önerilir.

Evet, wasabinin ana maddesi turptur. Wasabi, Japon turpu olarak da bilinen Wasabia japonica bitkisinden elde edilir.

Hayır, bayır turpu ve kara turp aynı değildir. Bayır turpu, yuvarlak, basık veya dip kısmı hafif sivrice olmak üzere değişik şekillerde, kabuğu siyah, eti beyaz olan kışlık bir turp çeşididir. Kara turp ise dış yüzeyi siyah renkte ve genellikle daha büyük boyutlarda olan bir turp türüdür. Ayrıca, "kara turp" ve "bayır turpu" dışında, turpun fındık turpu ve kestane turpu gibi başka çeşitleri de bulunmaktadır.

"Turpor etkisi" hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, "stroop etkisi" hakkında bilgi verilebilir. Stroop etkisi, bir kelimenin anlamı ile kelimenin yazıldığı renk çeliştiğinde beynin tepki verme süresinin uzamasıdır. Stroop etkisini test etmek için yapılan deney şu şekildedir: 1. Katılımcıya renk isimlerinin yazıldığı bir liste verilir. 2. Ancak burada bir hile vardır; kelimenin anlamı, yazıldığı renkle uyuşmuyor. 3. Katılımcıdan kelimenin anlamını değil, rengini söylemesi istenir. Bu deneyde, katılımcıların genellikle duraksadığı, yanlış cevaplar verdiği ve daha uzun süre düşündüğü gözlemlenir. Stroop etkisi, beynin "otomatik" ve "kontrollü" süreçleri arasındaki savaşı gözler önüne serer.

Kış turpu ekimi için en uygun aylar eylül, ekim, kasım ve aralık aylarıdır. Ancak ekim zamanı, iklim koşullarına ve bölgeye göre değişiklik gösterebilir. Kış turpu ekimine sonbaharın ortalarından itibaren başlanabilir ve kışın ortasına kadar devam edilebilir.

Kadirli'de coğrafi işaretli turp, Osmaniye'nin Kadirli ilçesinde yetişir. Özellikle Aşağıçiyanlı, Yeniköy, Mecidiye, Tatarlı ve Tozlu gibi güneybatı kesimdeki ova köylerinde turp tarımı yoğun olarak yapılmaktadır. Kadirli, Türkiye'deki kırmızı turp üretiminin yaklaşık %70-80'ini karşılamaktadır.

Kadirli turp hasadı, Kasım ayının ilk haftasında başlayıp Mart ayının sonunda biter. Turp tohumları Ağustos-Eylül aylarında toprağa bırakılır.

Hayır, kapon ve Japon turpu aynı değildir. Japon turpu, aynı zamanda "daikon" olarak da bilinir, hafif aromalı, çok büyük ve beyaz bir turp türüdür. Kapon ise, tavukların cinsiyetinin değiştirilerek erkek gibi büyütülmesi ve etinin değerlendirilmesi işlemidir. Tavukların bu şekilde büyütülmesi, daha büyük ve lezzetli et elde edilmesini sağlar.

Turpun hikayesi şu şekilde özetlenebilir: Köken: Turpun kökeni konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Bazı bilim insanlarına göre turpun anavatanı Çin'dir ve buradan Orta Asya steplerine, ardından Akdeniz üzerinden farklı coğrafyalara yayılmıştır. Tarihsel Kullanım: Arkeolojik kanıtlar, turpun 5000 yıldan fazla bir süre önce Mısır ve Babil halklarının sofrasında olduğunu göstermektedir. Kültürel ve Tıbbi Kullanım: Turp, Antik Yunan'da sindirimi kolaylaştırıcı ve sağlık artırıcı bir sebze olarak görülmüştür. Modern Kullanım: Turp, dünya üzerinde yaklaşık 30 ayrı çeşitte bulunmakta olup, Avrupa'da genellikle taze veya haşlanarak, Asya'da ise pişirilerek, kurutularak veya turşu şeklinde tüketilmektedir.

Adana şalgamının ana malzemelerinden biri şalgam turpudur. Şalgam turpunun yanı sıra siyah havuç ve bulgur unu mayası da kullanılır.