TürkEdebiyatı

"Derdim Çoktur Hangisine Yanayım" türküsünün sözleri, Pir Sultan Abdal'a aittir. Ayrıca, bu türküyü Ali Ekber Çiçek de derlemiştir.

"En iyi anı kitabı" kavramı kişisel tercihlere göre değişebilir. Ancak, bazı öne çıkan anı kitapları şunlardır: Bir Dinozorun Anıları - Mina Urgan. Bir Maniniz Yoksa Annemler Size Gelecek - Ayfer Tunç. Gülünün Solduğu Akşam - Erdal Öz. İstanbul: Hatıralar ve Şehir - Orhan Pamuk. Anne Frank'ın Hatıra Defteri - Anne Frank.

Türk edebiyatında ilk polisiye roman, Ahmet Mithat Efendi tarafından 1883 yılında kaleme alınan Esrâr-ı Cinayât adlı eserdir. Ancak, bu tarihten yaklaşık üç yıl önce, 1881 yılında, Ahmet Münif, Fransız yazar Ponson du Terrail'in "Paris Faciaları" adlı eserini çevirerek yayınlamıştır; bu da Türk edebiyatındaki ilk polisiye roman çevirisidir.

Batılılaşmanın yozlaşmaya yol açtığı tezi, Hüseyin Rahmi Gürpınar ve Reşat Nuri Güntekin gibi yazarlara aittir. Hüseyin Rahmi Gürpınar, "Şıpsevdi" adlı romanında yanlış batılılaşmanın toplumsal ve bireysel yozlaşmaya neden olduğunu ele almıştır. Reşat Nuri Güntekin ise "Yaprak Dökümü" ve "Dudaktan Kalbe" gibi eserlerinde, batılılaşmanın yanlış anlaşılması ve uygulanması sonucu ortaya çıkan ahlaki ve kültürel yozlaşmayı işlemiştir.

Recaizade Mahmut Ekrem, 1 Mart 1847'de İstanbul'da doğmuş ve 31 Ocak 1914'te aynı şehirde vefat etmiştir. Hayatı: Eğitim: İlköğrenimini Mekteb-i İrfan'da tamamlamış, ardından sağlık sorunları nedeniyle Harbiye İdadisi'nden ayrılmıştır. Kariyer: Hariciye Nezareti Mektubi Kalemi'nde memurluk yapmış, Tanzimat ve Nafia dairelerinde başmuavinlik, Şura-yı Devlet (Danıştay) üyeliği, Mekteb-i Mülkiye ve Galatasaray Sultanisi'nde öğretmenlik görevlerinde bulunmuştur. Edebiyat: Namık Kemal ile tanıştıktan sonra edebiyat çevresine girmiş ve Tasvir-i Efkar gazetesinde yazılar yazmıştır. Eserler: Tek romanı, Türk edebiyatında realizmin ilk örneklerinden sayılan Araba Sevdası'dır. Ölüm: Ölümü nedeniyle okullar tatil edilmiş ve büyük bir cenaze töreni düzenlenmiştir.

Samim Kocagöz'ün edebi kişiliği şu şekilde özetlenebilir: Toplumcu-gerçekçi anlayış: Eserlerinde toplumcu-gerçekçi bir bakış açısı benimsemiştir. Ege Bölgesi'ne odaklanma: Genellikle Ege Bölgesi ve özellikle Söke çevresinin sosyal yapısını ele almıştır. Temalar: Toprak problemleri, tarım işçileri, makineleşme nedeniyle yaşanan işsizlik gibi konuları işlemiştir. Gözlemci ve gerçekçi yaklaşım: Eserlerinde güçlü gözlemler ve gerçekçi bir dil kullanmıştır. Deyim ve şive kullanımı: Anlatımını zenginleştirmek için halk arasında kullanılan deyim, ikileme, argo, atasözü ve şive özelliklerini eserlerinde yer vermiştir. Ödüller: "Sam Amca" adlı öyküsüyle 1950'de Dünya Hikaye Yarışması'nda birincilik, "Eski Toprak" adlı romanıyla 1989'da Orhan Kemal Roman Armağanı dahil birçok ödül kazanmıştır.

Türk edebiyatında romantik şiirin ilk örneği, Uygur edebiyatına ait olan ve 8-9. yüzyıllarda yazıldığı düşünülen "Amrak (Sevgili) Şiiri" olarak kabul edilir. Bu şiir, yedi dörtlükten oluşur ve ilk dörtlüğü kayıptır.

Anadolu Mektebi'nde yer alan bazı yazarlar: Necip Fazıl Kısakürek; Sezai Karakoç; Nurettin Topçu; Cemil Meriç; Sabahattin Ali; Sait Faik Abasıyanık; Samiha Ayverdi; Yahya Kemal Beyatlı; Mustafa Kutlu; Cengiz Aytmatov; Tarık Buğra; Cengiz Dağcı. Ayrıca, 2021 yılında Yunus Emre ve Mevlânâ'nın eserleri de okuma programlarına dahil edilmiştir.

Doğu-Batı sentezi, doğu ve batı toplumlarının farklı yönlerini birleştirerek daha dengeli bir yapı oluşturmayı ifade eder. Doğu-Batı sentezinin bazı unsurları: Manevi tefekkür ve aksiyon: Doğu, manevi tefekkürün üstünlüğünü kabul ederken, batı aksiyonu tek düşünce haline getirmiştir. İnanç ve menfaat: Doğu daha maneviyatçı ve içten, batı ise daha maddeci ve hesapçı olarak tanımlanır. Duygu ve akıl: Doğu, duygularını ve metafiziği ön planda tutarken, batı beş duyusunu ve matematiği kullanır. Doğu-Batı sentezi, farklı kültürlerin olumlu yönlerini birleştirerek daha uyumlu bir dünya düzeni oluşturmayı hedefler.

Tevfik Fikret, Servet-i Fünûn (Edebiyat-ı Cedîde) akımının lideridir. Eserlerinden bazıları: Rübâb-ı Şikeste (1900); Târih-i Kadîm (1905); Halûk'un Defteri (1911); Rübâbın Cevâbı (1911); Şermin (1914); Hasta Çocuk; Sis; Millet Şarkısı; Doksan Beşe Doğru; Hân-ı Yağmâ.

"Sarı Öküz" hikayesi, belirli bir millete ait olarak tanımlanmamıştır. Hikaye, genellikle ahlaki ve politik bir anlatı olarak kabul edilir ve çeşitli versiyonları farklı yazarlar tarafından farklı bağlamlarda kullanılmıştır. Örneğin, HDP eski eş başkanı Selahattin Demirtaş, bu hikayeyi İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu'na verilen hapis ve siyasi yasak cezasına tepki olarak kullanmıştır. Hikayenin kökeni veya ait olduğu belirli bir millet hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır.

Türk edebiyatında ilk kadın hikaye yazarı hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, Türk edebiyatının ilk kadın romancısı Fatma Aliye Topuz'dur. Fatma Aliye Topuz, 1877 yılında yayımladığı Aşk-ı Vatan adlı romanıyla tanınmıştır.

Sagular, İslamiyet öncesi Türk edebiyatına aittir. Bu tür şiirler, "yuğ" adı verilen cenaze törenlerinde, devlet büyüklerinin veya sevilen kahramanların ölümü üzerine duyulan acıyı dile getirmek için söylenirdi.

"Devran döner, gün gelir" sözünün kime ait olduğu belirlenememiştir. Ancak, bu ifade, "keser döner sap döner, gün gelir hesap döner" gibi atasözlerinde yer alır ve genellikle "gelecekte kimin ne olacağı belli olmaz, bu dünya kimseye kalmaz" anlamına gelir. Ayrıca, "Gün Gelir Devran Döner" adıyla yazılmış şiirler de bulunmaktadır, örneğin Ünal Çağabey ve Gazi Öğretmen Cemal Ünlü'nün şiirleri.

Mehmet Fuat Köprülü'nün en önemli eserlerinden bazıları şunlardır: "Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar". "Türkiye Tarihi". "Les Origines de L'Empire Ottoman" (Osmanlı İmparatorluğu'nun Kuruluşu). Köprülü, toplamda bin 500'ün üzerinde kitap ve makale bırakmıştır.

Necati Cumalı, şiir, roman, hikâye, deneme, tiyatro ve günce gibi birçok edebi türde eser vermiş çok yönlü bir yazardır. Edebî kişiliği: Yalın ve aydınlık anlatımlı şiirler: Garip Akımı şairleri ve 1940 kuşağının diğer şairlerinden farklı olarak yalın, aydınlık anlatımlı, lirik şiirler yazmıştır. Bireysel ve toplumsal konular: Sevgi, sevinç, özlem gibi bireysel konuları ve çağın toplumsal sorunlarını ele almıştır. Gerçekçi eserler: Roman ve öykülerinde Ege Bölgesi'ndeki kasaba ve kırsal kesim insanlarının sorunlarını gerçekçi bir şekilde yansıtmıştır. Çeşitli türler: 1955'ten sonra şiirin yanı sıra öykü, roman ve tiyatro türlerine de yönelmiştir. Başarılı eserler: "Tütün Zamanı", "Yağmurlar ve Topraklar", "Acı Tütün" gibi romanları ve "Ay Büyürken Uyuyamam" adlı öykü kitabı en başarılı eserleri arasındadır. Eleştirel yaklaşım: Eserlerinde ve yazılarında toplumu ve siyaseti cesurca eleştirmiştir.

Masallar ve destanlar şu şekilde incelenebilir: Masallar: Halk Masalları: Binbir Gece Masalları, Simbad, Kırmızı Başlıklı Kız. Hayvan Masalları: Ezop Masalları, La Fontaine fablları, Şeyhi’nin Harname’si. Edebi (Yapma) Masallar: Andersen Masalları, Kibritçi Kız, Çirkin Ördek Yavrusu. Destanlar: İslamiyet Öncesi Türk Destanları: Altay-Yakut Yaratılış Destanı, Alp Er Tunga Destanı, Şu Destanı, Oğuz Kağan Destanı, Ergenekon Destanı. İslamiyet Sonrası Türk Destanları: Satuk Buğra Han Destanı, Manas Destanı, Cengiz-name. Dünya Destanları: İlyada ve Odysseia (Yunan), Şehname (İran), Kalevala (Fin), Mahabharata ve Ramayana (Hint), Nibelungen (Alman), İgor (Rus). Benzerlikler: Olağanüstü kahramanlar ve olaylar. Anonimlik. Kahramanların gücü ve doğruluğu temsil etmesi. Farklılıklar: Masalların konusu daha çeşitlidir, destanların konusu sınırlıdır. Masal kahramanları hayalidir, destan kahramanları tarihte var olan kişilerdir. Masallar nesir, destanlar manzumdur.

Cumhuriyet dönemi bazı kadın tiyatro yazarları: Fatma Nudiye Yalçı. Sevgi Sanlı. Adalet Ağaoğlu. Nezihe Meriç. Ülker Köksal. Bilgesu Erenus. Ayrıca, Halide Edib Adıvar, Nezihe Araz ve Perihan Zorlu da Cumhuriyet dönemi kadın tiyatro yazarları arasında yer alır.

Abdülhak Hamit Tarhan'ın en ünlü şiiri, Makber'dir. Makber, Tarhan'ın eşi Fatıma Hanım'ın ölümü üzerine yazdığı bir şiirdir ve Avrupai Türk Şiiri akımının önemli örneklerinden biri olarak kabul edilir.

Ali Şir Nevai'nin en önemli eseri olarak Muhakemet'ül Lugateyn (İki Dilin Karşılaştırılması) kabul edilir. Nevai'nin diğer önemli eserleri arasında Hamse (beş mesneviden oluşur) ve Mecalis-ün-Nefais (biyografi) de bulunur.