Batılılaşma

"Araba Sevdası" romanı, Osmanlı döneminde yanlış Batılılaşma ve gösteriş meraklılığı konularını işlediği için bazı eleştirilerle karşılaşmış olsa da doğrudan yasaklanmamıştır. Ancak, Osmanlı'da otomobillerin kullanımı, II. Abdülhamit döneminde güvenlik endişeleri nedeniyle yasaklanmıştır.

Batılılaşmanın yozlaşmaya yol açtığı tezi, Hüseyin Rahmi Gürpınar ve Reşat Nuri Güntekin gibi yazarlara aittir. Hüseyin Rahmi Gürpınar, "Şıpsevdi" adlı romanında yanlış batılılaşmanın toplumsal ve bireysel yozlaşmaya neden olduğunu ele almıştır. Reşat Nuri Güntekin ise "Yaprak Dökümü" ve "Dudaktan Kalbe" gibi eserlerinde, batılılaşmanın yanlış anlaşılması ve uygulanması sonucu ortaya çıkan ahlaki ve kültürel yozlaşmayı işlemiştir.

Doğuyu batılılaştıran ilk padişah olarak Yavuz Sultan Selim kabul edilir. Osmanlı İmparatorluğu'nda batılılaşma, Tanzimat Dönemi ile birlikte başlamış ve askeri, eğitim ve sosyal reformlarla kendini göstermiştir. Batılılaşma sürecinin başlangıcı ise, II. Viyana Kuşatması'nın başarısızlığı (1683) ile Osmanlı'nın Avrupa'nın gerisinde kaldığını fark ettiği Lale Devri'ne (1718-1730) dayanır.

Doğunun batılılaşması, dünya toplumlarının sanayi, teknoloji, hukuk, siyaset, ekonomi, yaşam tarzı, beslenme, giyim, dil, alfabe, din, felsefe ve değerler gibi çeşitli alanlarda Batı kültürünü benimsemesi anlamına gelir. Bu süreç, ticaret, kolonicilik, misyonerlik veya küreselleşme gibi çeşitli yollarla gelişebilir ya da ülkede gerçekleştirilen reformlar vasıtasıyla meydana gelebilir. Türkiye, Rusya, Japonya, Tayvan, İsrail ve devrim öncesi İran, tamamen veya kısmen batılılaşmış ülkelere örnek gösterilebilir.

Osmanlı devlet armasının değişmesinin sebebi, armanın son halinin II. Abdülhamid döneminde 17 Nisan 1882'de kabul edilmesidir. Arma, ilk olarak 1856 yılında, Kraliçe Victoria'nın emriyle İngiliz tasarımcı Charles Young tarafından tasarlanmıştır. Arma, Sultan Abdülmecid döneminde ortaya çıksa da, son halini Sultan II. Abdülhamid zamanında almıştır.

Pavyon kültürünün başlangıcı, 1990'larda taşradaki içkili lokantalar ile şehirdeki birahanelerin birleşimi olarak kabul edilir. Pavyon kültürünün köy odalarından da köken aldığı belirtilmektedir. Pavyonlar, erkeklerin sosyal problemlerinden uzaklaşarak para harcamalarını ve güzel kadınlarla iletişim kurmalarını sağlayan mekanlar olarak işlev görür.

İbrahim Şinasi, Türk edebiyatında ve gazeteciliğinde önemli izler bırakmış bir isimdir ve önemli olmasının bazı nedenleri şunlardır: Batılılaşma sürecinin öncüsü: Şinasi, Tanzimat'ın ilanı ile başlayan Batılılaşma sürecinin ilk ve en önemli yazarlarındandır. İlkleri gerçekleştiren kişi: Türk edebiyatında Batılı tarzda ilk tiyatro eseri olan "Şair Evlenmesi"ni yazmış ve bu eser ulusal Türk tiyatrosunun temel eseri olarak kabul edilir. Dil devrimi: Edebiyat dilini sadeleştirerek halkın anlayabileceği bir dil kullanılması gerektiğini savunmuştur. Edebi ve sosyal değişiklikler: Şinasi'nin edebi görüşleri, Tanzimat Dönemi'ndeki edebiyat anlayışını şekillendirmiş ve sonraki nesillere ilham kaynağı olmuştur. Eğitim ve toplum: Edebiyatın sadece sanat için değil, toplumun sorunlarına dikkat çekmek ve çözüm önerileri sunmak için de kullanılması gerektiğini düşünmüştür.

Gülhane Hattı Hümayunu (Tanzimat Fermanı), Osmanlı Devleti'nde devlet yapısını reformlarla yenilemek, Osmanlı'nın bağımsızlığına zarar verme riski taşıyan dış tehditleri azaltmak ve padişahın gücünü pekiştirmek amacıyla ilan edilmiştir. Fermanın ilan edilmesinin bazı diğer nedenleri: Fransız İhtilali'nin etkileri: Fransız İhtilali ile ülkeye giren milliyetçilik fikirlerinin olumsuz etkilerinden kurtulma isteği. Meşruti yönetim talepleri: Fransız İhtilali'nin etkisiyle meşruti yönetim isteyen aydınların baskıları. Avrupa'nın desteği: Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa meselesinde ve Londra Boğazlar Sözleşmesi'nde Avrupa'nın desteğini alma ihtiyacı. Gayrimüslimlerin devlete bağlanması: Gayrimüslimleri devlete bağlama hedefi.

Recaizade Mahmut Ekrem, Araba Sevdası romanında yanlış Batılılaşma ve gösteriş merakı gibi konuları eleştirmektedir. Eleştirilen diğer noktalar: Toplumsal yozlaşma: Tanzimat Dönemi'nde gelen eşitlikçi anlayış, toplumsal bir yozlaşmanın önünü açmıştır. Yüzeysellik: Bihruz Bey'in karakteri, toplumun yüzeyselliğini ve gerçeklerden kopuşunu yansıtır. Modernleşme anlayışı: Biçimsel ve radikal bir şekilde yaşanan modernleşme, içi boş bir heves olarak eleştirilir. Roman, aynı zamanda romantik akımla da alay eder.

Türkiye'nin sosyolojik tipini belirlemek için çeşitli yaklaşımlar bulunmaktadır. Gelenek ve modernlik arasındaki gerilim. Otoriteye ve birincil topluluklara bağlılık. İnançlara bağlılık. Bu özellikler, Türkiye'nin karmaşık ve dinamik sosyolojik yapısını tanımlamak için kullanılabilir. Ancak, sosyolojik tiplerin kesin bir sınıflandırması yoktur ve farklı yaklaşımlar farklı sonuçlar verebilir.

Aşağıdakilerden hangisi batılılaşma ile ilgili değildir? A) Felatun Beyle Rakım Efendi B) Karabibik C) Kiralık Konak D) Mürebbiye E) Şık Doğru cevap: B) Karabibik Açıklama: - A, C, D, E şıklarındaki eserler, batılılaşma konusunu işlemiştir. - B) Karabibik ise edebiyatıımızda köyü işleyen ilk gerçekçi eserdir.

Osmanlı'da batılılaşma hareketleri, 18. yüzyılın başlarından itibaren hız kazanmıştır. Bu dönemde öne çıkan bazı olaylar şunlardır: Lale Devri (1703-1730). III. Selim Dönemi. II. Mahmud Dönemi. Batılılaşma hareketleri, Tanzimat Fermanı'nın ilanıyla (1839) ise en önemli aşamasını yaşamıştır.

Tarık Zafer Tunaya'ya göre Türkiye'nin siyasi hayatındaki batılılaşma hareketleri üç ana döneme ayrılır: 1. Kısmi müessese ıslahları. 2. Aydın despotluk devresi. 3. Modern devlet fikrini gerçekleştirme safhaları. Tunaya, Osmanlı İmparatorluğu'ndaki batılılaşma eğilimlerinin başlangıcını 18. yüzyıla kadar götürmektedir.

"Bir Değirmendir Bu Dünya" kitabının ana fikri, dünya hayatının bir değirmen gibi insanları öğüttüğü ve bu süreçte insanın kendi iç dünyasını zenginleştirmesi gerektiğidir. Kitapta ayrıca, Müslümanların hassasiyetlerini korumak, İslam'ın derdiyle meşgul olmak ve çağın gerektirdiği donanımla yaşamak gerektiği vurgulanmaktadır. Eser, Cahit Zarifoğlu'nun gazete ve düşünce yazılarından oluşmaktadır ve 1986 yılında yayımlanmıştır.

Türkiye'de Batılılaşma süreci, Sultan III. Selim döneminde başlamıştır. Ancak, Batılılaşma çabaları daha önceki dönemlerde de başlamıştır; örneğin, 1703-1730 yılları arasında hüküm süren Sultan III. Ahmed döneminde Avrupa ile siyasi ilişkiler kurulmuş ve matbaanın açılması için adımlar atılmıştır.

Tasvîr-i Efkâr, belirli bir akıma ait olmaktan ziyade, Türk basın tarihinde önemli bir yere sahip olan ve haber gazeteciliğinin yanı sıra fikir gazeteciliği de yapan bir gazetedir. Gazetenin, Şinasi yönetiminde, Yeni Osmanlılar Cemiyeti’nin sözcüsü olduğu belirtilmektedir. Ayrıca, devlet yönetimine karşı zaman zaman muhalif bir duruş sergilediği ve basın tarihinde tarafsızlığı ve bağımsızlığı ile öne çıktığı ifade edilmektedir.

Osman Kafadar'ın "Türk Eğitim Düşüncesinde Batılılaşma" adlı eseri, eğitimde Batılılaşma akımına aittir. Kafadar, bu eserinde Batı'nın Aydınlanma Çağı ile birlikte ortaya çıkan yeni eğitim anlayışlarının, arayış ve hareketlerinin Batı medeniyetinin şekillenmesindeki rolünü ve bu süreçlerin Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye'deki yansımalarını ele almaktadır.

II. Mahmut, yeniçeriliği kaldırdıktan sonra onlardan hiçbir iz kalmaması amacıyla sarık ve kalpak yerine fesin yaygınlaşmasını sağlamıştır. 1826 yılında çıkardığı ferman ile devlet memurlarına fes, pantolon ve ceket giyme zorunluluğu getirmiştir. Fesin namaza uygun olması da bu kararın benimsenmesini kolaylaştırmıştır.

Tanzimat dönemi Osmanlı aydınlarının Batılılaşma konusundaki görüşleri iki ana yaklaşıma ayrılır: 1. Kısmî Batılılaşma Yanlıları: Batı'nın sadece bilimsel ve teknolojik gelişmelerinin alınmasını savunmuşlardır. 2. Tam Batılılaşma Yanlıları: Batı'nın maddi ve manevî tüm kültür unsurlarının alınmasını istemişlerdir. Önemli temsilciler arasında: Kısmî Batılılaşma Yanlıları: Ziya Paşa, Ali Suavi, Şirvanizade Rüştü Paşa ve Ahmet Cevdet Paşa. Tam Batılılaşma Yanlıları: Abdullah Cevdet ve Kılıçzade Hakkı. Tanzimat aydınları, Batı'nın askerî, bilimsel ve sanatsal üstünlüğünü kabul etmiş, ancak bu unsurların kendi kültürlerini etkilemeyecek şekilde örnek alınmasını istemişlerdir.

Necip Fazıl Kısakürek'in Aynadaki Yalan adlı romanı, üniversitede felsefe asistanı olan Naci'nin hayatı etrafında gelişir. Bu hayat, Necip Fazıl'ın kendi hayatı değildir ama onun hayat hikayesindeki birçok unsuru içinde barındırır. Romanda, Naci'nin tasavvufla ilgilenmesi, dini eserler okuması, psikolojik sorunlar yaşaması ve yoğun bir çalışma süreciyle tezini tamamlaması gibi olaylar anlatılır. Aynadaki Yalan, beşerî aşktan ilahi aşka uzanan bir yolculuğu anlatırken, şeriat-tasavvuf kavramını kısa ve öz bir şekilde tasvir eder.