Batılılaşma

"Araba Sevdası" romanı, Osmanlı döneminde yanlış Batılılaşma ve gösteriş meraklılığı konularını işlediği için bazı eleştirilerle karşılaşmış olsa da doğrudan yasaklanmamıştır. Ancak, Osmanlı'da otomobillerin kullanımı, II. Abdülhamit döneminde güvenlik endişeleri nedeniyle yasaklanmıştır.

"Kiralık Konak" romanı, Yakup Kadri Karaosmanoğlu tarafından 1922 yılında yazılmış olup, Osmanlı Devleti'nin çöküş döneminde geçen olayları anlatır. Romanın ana teması, Batılılaşma ile geleneksel değerlerin çatışması ve kuşaklar arasındaki farklılıklardır. Olaylar, İkinci Meşrutiyet'in ilanından sonra başlayıp, I. Dünya Savaşı'nın ilk yıllarına kadar devam eden süreçte, İstanbul'da Naim Efendi'nin konağında geçer. Başlıca karakterler ve onların durumları şu şekildedir: - Naim Efendi: Konağın sahibi, eski usullere bağlı bir Osmanlı beyefendisidir. - Servet Bey: Naim Efendi'nin damadı, alafranga hayata düşkündür. - Seniha: Servet Bey'in kızı, Batılı tarzda yetişmiş, eğlence düşkünü bir genç kızdır. - Hakkı Celis: Romandaki olumlu karakter, I. Dünya Savaşı'nda şehit düşer.

Batılılaşmanın yozlaşmaya yol açtığı tezi, Hüseyin Rahmi Gürpınar ve Reşat Nuri Güntekin gibi yazarlara aittir. - Hüseyin Rahmi Gürpınar, "Şıpsevdi" adlı romanında yanlış batılılaşmanın toplumsal ve bireysel yozlaşmaya neden olduğunu ele almıştır. - Reşat Nuri Güntekin ise "Yaprak Dökümü" ve "Dudaktan Kalbe" gibi eserlerinde, batılılaşmanın yanlış anlaşılması ve uygulanması sonucu ortaya çıkan ahlaki ve kültürel yozlaşmayı işlemiştir.

Yavuz Sultan Selim, doğuyu batılılaştıran ilk padişah olarak kabul edilir.

Doğunun batılılaşması, Doğu toplumlarının Batı kültürünü benimsemesi sürecini ifade eder. Osmanlı İmparatorluğu'nda batılılaşma, Tanzimat Dönemi ile birlikte başlamış ve askeri, eğitim ve sosyal reformlarla kendini göstermiştir.

Osmanlı devlet arması, İmparatorluğun gücünü kaybedip batılılaşmaya başladığı bir dönemde batıya benzeme çabası olarak değişti. Armanın değişim süreci şu şekilde gerçekleşti: 1. İlk deneme: 1727 yılında İbrahim Müteferrika, açtığı matbaanın haritasında bugünkü Osmanlı armasına benzeyen bir arma çizdi. 2. III. Selim dönemi: III. Selim'in şehzadeliği döneminde, Fransa Kralı XVI. Louis ile mektuplaşmasından etkilenerek ay yıldız sembollerini kullanmaya başladı. 3. II. Mahmud dönemi: II. Mahmud, Yeniçeri ocağını kaldırıp batılı tarzda bir ordu kurduğunda, hilal ve yıldız motiflerinin olduğu yeni bir arma tasarlattı. 4. Tanzimat Fermanı: 1850 yılında Tanzimat Fermanı'nın hatırası olarak yaptırılan Tanzimat madalyasında, bereket boynuzu, Hermes ve terazi gibi batılı semboller yer aldı. 5. İngiltere Kraliçesi Victoria: 1856'da İngiltere Kraliçesi Victoria, Sultan Abdülmecid'e dizbağı nişanını verdiğinde, Osmanlı'nın bir devlet arması yoktu. 6. II. Abdülhamid dönemi: Arma, Sultan II. Abdülhamid döneminde bazı değişikliklerle 1882 yılında son şeklini aldı.

Osmanlı'nın batılılaşma süreci, 17. yüzyılın sonlarından itibaren Avrupa'nın askeri ve teknolojik üstünlüğünü fark etmesiyle başlamıştır. Başlangıcında etkili olan bazı olaylar ve adımlar şunlardır: II. Viyana Kuşatması'nın başarısızlığı (1683), Osmanlı'nın Avrupa'nın gerisinde kaldığını göstermiştir. Lale Devri (1718-1730), Sultan III. Ahmed ve Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa önderliğinde Batı kültürü ve yaşam tarzına ilgi duyulmuştur. Yirmisekiz Mehmed Çelebi'nin Paris'e gönderilmesi, Avrupa'daki gelişmeleri yakından takip etmek için raporlar hazırlanması ve Batı'dan kitapların çevrilmesi gibi faaliyetler başlamıştır. Baron de Tott gibi Avrupalı uzmanların Osmanlı ordusuna davet edilmesi, topçuluk ve istihkamcılık gibi alanlarda modernizasyon çalışmaları yapılması. Bu süreç, 19. yüzyılda Tanzimat Fermanı ile kurumsallaşmış ve hız kazanmıştır.

Pavyon kültürü, 19. yüzyılın sonlarında Fransa'nın başkenti Paris'te burjuvaziye hitap eden eğlence mekanları olarak ortaya çıkmıştır. Osmanlı İmparatorluğu'nda ise Batılılaşma hareketleriyle birlikte pavyonlar görülmeye başlanmıştır. Cumhuriyet döneminde pavyon kültürü değişime uğramış, fantezi müzikleri ve dans şovlarına odaklanmıştır.

Şinâsi, Türk edebiyatında ve toplumunda önemli bir yere sahiptir çünkü: 1. Batılılaşma Sürecinin Öncüsü: Tanzimat'ın ilanı ile başlayan Batılılaşma sürecinin ilk ve en önemli yazarlarındandır. 2. Yeni Edebi Türlerin İlk Örnekleri: Tiyatro, makale gibi Batılı edebi türlerin ilk örneklerini vermiştir. 3. Gazeteciliği: İlk özel Türk gazetesi olan Tercüman-ı Ahval'i çıkarmış, "tefrika" ve "abone" gibi gazetecilik terimlerini ilk defa kullanmıştır. 4. Dil ve Eğitim: Dilin yalınlaşması ve edebiyatı halkın anlayabileceği bir dille yazma çabasının ilk örneklerini ortaya koymuştur. 5. Yenilikçi Düşünceler: "Ulus", "özgürlük", "basın özgürlüğü" gibi kavramları tartışma gündemine getirmiştir.

"Üç İstanbul" romanının ana fikri, yanlış batılılaşma ve buna sebep olan etkenlerdir.

Mehmet Çelebi, hem Osmanlı tarihinde hem de Batılılaşma hareketlerinde önemli bir figürdür: 1. Osmanlı Devleti'nin Yeniden Toparlanması: Fetret Devri'nin ardından 1413 yılında tek başına tahta çıkarak Osmanlı Devleti'ni yeniden birleştirmiş ve istikrarı sağlamıştır. 2. Kültürel ve Bilimsel Gelişmeler: Döneminde Yeşil Türbe ve Yeşil Camii gibi önemli yapılar inşa edilmiş, sanat ve bilimde adımlar atılmıştır. 3. Paris Sefaretnâmesi: Yirmisekiz Mehmet Çelebi, 1721'de Paris'e elçi olarak gönderilmiş ve bu seyahat, Osmanlı'da Batılılaşma hareketlerinin başlamasına öncülük etmiştir. 4. Matbaanın Getirilmesi: Çelebi'nin çabaları sonucu matbaa Osmanlı'ya getirilmiş ve bu, bilgi ve teknolojinin yayılmasında önemli bir rol oynamıştır.

Gülhane Hattı Hümayunu (Tanzimat Fermanı) 3 Kasım 1839'da ilan edildi çünkü Osmanlı Devleti'nin kendisini yenilemesi ve Batılılaşmaya başlaması gerekiyordu. Fermanın ilan edilme nedenleri arasında şunlar da yer alıyordu: Avrupa'nın desteğini almak. İç işlere karışmayı önlemek. Milliyetçilik etkilerini azaltmak. Aydınların baskılarını azaltmak. Gayrimüslimleri devlete bağlamak.

Recaizade Mahmut Ekrem, "Araba Sevdası" romanında yanlış batılılaşma ve özenti kavramlarını eleştirmektedir. Romanda, Tanzimat Dönemi'nde Osmanlı toplumunun yaşadığı değişim sürecinde ortaya çıkan alafranga züppe tipi ve bu kişilerin sığ batılılaşma anlayışı hicvedilmektedir. Ayrıca, romanda toplumsal yozlaşma ve gerçek ile yanılsamanın iç içe geçmesi de eleştirilen diğer unsurlardır.

Türkiye, Batılılaşma misyonu ve siyaset merkezli sosyolojik yaklaşımı nedeniyle Batılı sosyolojik tipe girmektedir.

Devletçilik ilkesi, batılılaşma ile ilgili değildir.

Osmanlı'da batılılaşma hareketleri Tanzimat Dönemi'nde hız kazanmıştır.

Tarık Zafer Tunaya'ya göre Türkiye'nin siyasi hayatındaki batılılaşma hareketleri üç döneme ayrılır: 1. Kısmi Müessese Islahları (1718-1826). 2. Aydın Despotluk Devresi. 3. Modern Devlet Fikrinin Gerçekleşmesine Doğru.

"Bir Değirmendir Bu Dünya" kitabının ana fikri, dünyanın insanları nasıl öğüttüğü ve bu süreçte insanın arınma ve kendini geliştirme gerekliliği olarak özetlenebilir. Eserde ayrıca, Batılılaşma, Müslümanların düşmanları, insanların yozlaşması, tüketim çılgınlığı gibi konular da ele alınmaktadır.

Türkiye'de batılılaşma hareketleri, Sultan III. Selim döneminde başlamıştır.

Tasvîr-i Efkâr gazetesi, Tanzimat Dönemi'nde ortaya çıkan ve Batılılaşma akımının önemli bir parçası olan Tasvîr-i Efkâr akımına aittir.