PirSultanAbdal

"Derdim Çoktur Hangisine Yanayım" türküsünün hikayesi, Türk halk ozanı Pir Sultan Abdal'ın yaşamıyla ilişkilidir. Pir Sultan Abdal, yaşamı boyunca haksızlıklara karşı mücadele etmiş ve bu tutumu nedeniyle idam edilme tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır. Ayrıca, Günay Ertan Akgün'ün aktardığı bir yoruma göre, türkü AK Parti hükümetinin karşılaştığı zorluklara da atıfta bulunabilir.

Yusuf Hayaloğlu'nun "Ne Fayda" şiiri, Pir Sultan Abdal'a atfedilen bir türkünün sözleridir. Bu türkü aynı zamanda Murat Göğebakan, Cengiz Özkan ve Grup Abdal gibi sanatçılar tarafından da yorumlanmıştır.

"Derdim Çoktur Hangisine Yanayım" türküsünün sözleri, Pir Sultan Abdal'a aittir. Ayrıca, bu türküyü Ali Ekber Çiçek de derlemiştir.

"Nasıl Yar Diyeyim" türküsünün sözleri, Pir Sultan Abdal'a aittir.

Kızıl Abdal ifadesi, iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Pir Sultan Abdal'ın şiirlerinde "kızıl elma" imgesi. 2. Bektaşi edebiyatında Kızıl Deli Seyyid Ali Sultan. Ayrıca, "Kızıl Abdal" ifadesi, Aleviler arasında Hz. Hamza ve Hz. Ali'yi konu alan videoların başlığı olarak da kullanılmaktadır.

Pir Sultan Abdal'ın gerçek hayatı hakkında kesin bilgilere sahip olunamamaktadır. 16. yüzyılda yaşadığı varsayılan Pir Sultan Abdal'ın hayatına dair bilgiler dört kaynaktan gelmektedir: kendisine atfedilen deyişler ve nefesler; kendisi hakkındaki başkalarınca söylenen deyiş ve nefesler; sözlü menkıbeler; döneme ait ve anlatışlara parallellik arz eden Osmanlı Devleti'ne ait emir ve yazışmalar. Bazı tarihçilere göre Pir Sultan Abdal, "birincil sözlü kültür" çağında yaratılmış bir sözlü kültür tiplemesidir ve tarihî gerçek bir kişi olmaktan ziyade edebî bir kahramandır. Pir Sultan Abdal'ın gerçek hayatına dair bazı bilgiler şu şekildedir: Asıl adı Haydar'dır. 15. yüzyılın sonlarında doğup 16. yüzyılın ortalarına kadar yaşadığı kabul edilmektedir. Sivas'ın Yıldızeli ilçesine bağlı Banaz köyünde doğmuştur. Alevi-Bektaşi kökenli olup, İran yanlısı mezhep olaylarına karışmıştır. Sivas Beylerbeyi Deli Hızır Paşa tarafından Safevi taraftarlığı ve İran lehine casusluk yaptığı gerekçesiyle 1547-1551 ya da 1587-1590 yılları arasında asılmıştır.

"Sivas Ellerinde Sazım Çalınır" türküsünün hikayesi, Pir Sultan Abdal'ın Sivas Valisi Hızır Paşa ile olan çatışmasına dayanır. Olayların özeti: Pir Sultan Abdal, Banaz'dan Sivas'a çağrılır ve Hızır Paşa'nın huzuruna çıkarılır. Hızır Paşa, Pir Sultan'dan halkı padişaha yönlendirmesini ve İran'a karşı İstanbul'u desteklemesini ister. Pir Sultan, bu isteği reddeder ve sazıyla özgürce düşüncelerini dile getirir. "Kadılar, müftüler fetva yazarsa, işte kement, işte boynum asarsa" diyerek ölüme meydan okur. Bunun üzerine Pir Sultan, zindana atılır ve idam edilir. Türkü, bu olayın ardından Pir Sultan Abdal'ın ölüme giderken söylediği sözler olarak kabul edilir.

"Pir Sultanım" türküsünü kimin söylediği hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, Pir Sultan Abdal'a ait deyiş ve türküler söyleyen bazı sanatçılar şunlardır: Aşık Gülabi. Musa Eroğlu. Ayrıca, Pir Sultan Abdal'a ait birçok deyiş ve türkü, çeşitli sanatçılar tarafından yorumlanmıştır.

"Sivas Ellerinde Sazım Çalınır" ya da "Kul Olayım Kalem Tutan Ellere" olarak da bilinen "Kâtip Arzuhâlim" türküsünün asıl sahibi Pir Sultan Abdal'dır. Türkü, bazı platformlarda Âşık Veysel'e ait olarak da anılsa da, Âşık Veysel'in tüm şiirlerinin yer aldığı "Dostlar Beni Hatırlasın" isimli biyografi-derleme kitabında bu şiire dair herhangi bir iz bulunmamaktadır.

"Can Dostum" şarkısı, müzisyen Emir Can İğrek tarafından 2018 yılında hayatını kaybeden yakın arkadaşı Onur Can Özcan'ın anısına yazılmıştır.

"Dostum Dostum" türküsünün hikayesi, Pir Sultan Abdal ile ilişkilidir. Pir Sultan Abdal, 16. yüzyılda Sivas’ın Yıldızeli ilçesine bağlı Banaz köyünde doğmuş bir şair, mutasavvıf ve ozandır. "Dostum Dostum" türküsünün sözleri Pir Sultan Abdal'a, bestesi ise aynı yöreden yetişmiş olan Ali Sultan'a aittir. Türkü, Pir Sultan Abdal'ın haksızlıklara karşı mücadelesini ve zalimlere karşı direnişini anlatır.

1973 yapımı "Pir Sultan Abdal" filmi, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi'nde, özellikle Sivas ve çevresinde çekilmiştir. 1998 yapımı "Pir Sultan Abdal" filmi ise çekimlerinin büyük bir kısmını yine Türkiye'de, İç Anadolu Bölgesi'nde, Sivas ve çevresinde gerçekleştirmiştir.

"Dostum Dostum" türküsünün sözleri Pir Sultan Abdal'a aittir. Türkünün bestesi ise Ali Sultan'a aittir.

Pir Sultan Abdal, özellikle Alevi-Bektaşi düşünce sistemine dayalı şiirleriyle tanınır. En bilinen şiirlerinden bazıları şunlardır: "Benim Sadık Yârim Kara Topraktır". "Bütün Mürşitlerin En Büyüğü Ali’dir". Ayrıca, nefes tarzında yazdığı şiirler de meşhurdur ve yüzyıllardır "ayin-i cem"lerde söylenmektedir. Bazı ünlü Pir Sultan Abdal şiirleri: "Şu Kanlı Zalimin Ettiği İşler"; "Açılsın Kapılar Şaha Gidelim"; "Yalan Dünya"; "Bir Cefalar Etsen".

Pir Sultan Abdal'ın en önemli eserleri arasında şunlar ilk sıralarda gelir: Ötme Bülbül Ötme; Nasıl Yar Diyeyim; Kul Olayım Kalem Tutan Ellere; Bin Cefalar Etsen; Ayrılık Derdinin Dermanı Nedir. Ayrıca, Derdim Çoktur Hangisine Yanayım ve Ağlama Gözlerim Mevla Kerimdir gibi eserleri de önemli kabul edilir. Pir Sultan Abdal'ın tam olarak ne zaman ve nerede doğduğu bilinmemekle birlikte, 40'tan fazla deyiş ve nefesinin günümüze ulaştığı bilinmektedir.

"Vardım Hint Eline Kumaş Getirdim" türkü sözleri Pir Sultan Abdal'a aittir.

"Çektiğim Cevr-ü Cefayı" şiiri, Pir Sultan Abdal'a aittir.

"Bu Yıl Bu Dağların Karı Erimez" türküsünün hikayesi hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, bu türkünün sözleri Pir Sultan Abdal'a, bestesi ise Feyzullah Çınar'a aittir. Türkü, 5/8'lik usul ile Uşşak makamında bestelenmiştir.

"Pir Sultan Abdal'ım kalkın aşalım" ifadesi, Pir Sultan Abdal'ın "Geçti Dost Kervanı" adlı şiirinde geçen bir dizedir. Şiirin ilgili kısmı şu şekildedir: > Pir Sultan Abdal'ım kalkın aşalım > Aşıp yüce dağı engin düşelim > Çok nimetin yedik helallaşalım > Geçti dost kervanı eyleme beni. Bu dize, "Kalkalım, yola çıkalım; yüce dağları aşıp enginlere gidelim; yediklerimizin hakkını verip helalleşelim, yoksa dost kervanı gidiyor, bizi eyleme (bekletme)" anlamına gelir.

Pir Sultan Abdal'ın en güzel türküsü olarak değerlendirilebilecek bir parça konusunda kesin bir görüş yoktur. Ancak, Pir Sultan Abdal'a atfedilen ve halk arasında sevilen türkülerden bazıları şunlardır: "Dostum Dostum" (Bin Cefalar). "Hakk Bizi Mahrum Eyleme". "Gelin Canlar Bir Olalım". "Derdim Çoktur Hangisine Yanayım". "Güzel Aşık Cevrimizi Çekemezsin Demedim mi". Pir Sultan Abdal'ın türküleri, Alevi-Bektaşi inancı ve halk edebiyatı içinde önemli bir yere sahiptir.