Temyiz

Tavzih kararı kesinleşmeden temyiz edilemez. HMK m.305/A'ya göre, taraflardan her biri, nihai kararın tebliğinden itibaren bir ay içinde, yargılamada ileri sürülmesine veya kendiliğinden hükme geçirilmesi gerekli olmasına rağmen hakkında tamamen veya kısmen karar verilmeyen hususlarda, ek karar verilmesini isteyebilir. Ancak, aslı temyiz edilemeyen bir hükmün tavzihine ilişkin karar da temyiz edilemez.

HMK madde 361 ve 362 arasındaki fark, temyiz edilebilen ve temyiz edilemeyen kararlar ile ilgilidir. HMK madde 361, bölge adliye mahkemesi hukuk dairelerinden verilen temyizi kabil nihai kararlar ile hakem kararlarının iptali talebi üzerine verilen kararlara karşı temyiz yoluna başvurulabileceğini belirtir. HMK madde 362 ise bölge adliye mahkemelerinin bazı kararlarına karşı temyiz yoluna gidilemeyeceğini düzenler. Bu kararlar arasında: Miktar veya değeri belirli bir sınırı geçmeyen davalara ilişkin kararlar; Kira ilişkisinden doğan bazı davalar; Soybağına ilişkin sonuçlar doğuran davalar hariç olmak üzere, nüfus kayıtlarının düzeltilmesine ilişkin davalar; Çekişmesiz yargı işlerine ilişkin kararlar; Merci tayinine ilişkin kararlar bulunur.

Temyiz dilekçesinde dosya numarası, "Temyiz edilen kararın hangi bölge adliye mahkemesi hukuk dairesinden verilmiş olduğu, tarihi ve sayısı" başlıklı kısımda yer almalıdır. Ayrıca, "İlk derece mahkemesi dosya numarası" da bu bölümde belirtilmelidir. Örnek bir yazım şekli: > "Mersin 3. Aile Mahkemesinin 2017/9275 sayılı kararına ilişkin temyiz dilekçemizden ibarettir." Temyiz dilekçesinin formatına ve zorunlu unsurlarına dikkat edilmesi, hukuki süreçlerin doğru ve hızlı bir şekilde ilerlemesi için önemlidir.

5 yılın altında ceza alan kişilerin temyiz hakkı, bazı durumlarda mümkündür. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 286. maddesine göre, ilk derece mahkemelerinden verilen beş yıl veya daha az hapis cezaları ile miktarı ne olursa olsun adli para cezalarına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine dair bölge adliye mahkemesi kararları temyiz edilemez. Ancak, ilk derece mahkemesi tarafından verilen 5 yıl veya daha az süreli hapis cezalarının istinafa taşınması ve bölge adliye mahkemesi incelemesi neticesinde bölge adliye mahkemesi tarafından kaldırılarak sanığın daha fazla hapis cezasına mahkûm edilmesi durumunda, bölge adliye mahkemesi tarafından arttırılan ceza 5 yıl veya 5 yılın altında olsa bile, bölge adliye mahkemesi kararı temyiz incelemesine tabi olabilir. Örneğin, tehdit suçu nedeniyle ilk derece mahkemesi tarafından 1 yıl hapis cezası verilen bir kişinin cezası bölge adliye mahkemesi tarafından arttırılır ve 2 yıla çıkartılırsa, ceza miktarı 5 yılın altında olmasına rağmen bu karara karşı temyiz başvurusu yapılabilir.

7188 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, çeşitli alanlarda düzenlemeler getirmiştir: Soruşturma aşamasındaki tutukluluk sürelerine sınır getirilmiştir. Kamu davasının açılmasının ertelenmesi imkanı genişletilmiştir. Seri muhakeme usulü getirilmiştir. Basit yargılama usulü getirilmiştir. Temyiz edilebilecek kararların kapsamı genişletilmiştir. Ayrıca, avukatlara yeşil pasaport verilmesi ve Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı getirilmesi gibi düzenlemeler de bu kanunla yapılmıştır.

Temyiz cevap süresi, haklı sebeplerin bulunması halinde, taraflardan birinin talebi üzerine görevli mahkeme kararı ile uzatılabilir, ancak bu süre 30 günü geçemez ve sadece bir defaya mahsus olarak yapılabilir. Sürenin geçmesinden sonra yapılan uzatma talepleri kabul edilmez.

Hakaret suçunda temyiz, suçun niteliğine göre değişiklik gösterir: Temel hakaret suçu durumunda, verilen kararlar olağan kanun yollarına tabidir ancak genellikle temyize tabi değildir. Nitelikli hakaret suçları (TCK m. 125/3) ise 7188 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik sonrası temyize tabi hale getirilmiştir. İstisna olarak, hakaret suçundan kurulan hükmün itiraz edilmesi durumunda, itiraz mercii tarafından hem maddi olay hem de hukuki yönden inceleme yapılır.

Tehdit suçundan ceza alan kişinin temyizde ne olacağına dair bazı bilgiler şu şekildedir: Temyiz incelemesi. Sanığın temyiz hakkı. Aleyhe temyiz. Yargıtay’ın kararı. Önemli not: Tehdit suçunda temyiz kanun yoluna başvurmak mümkün değildir. Hukuki konularda doğru bilgi ve yönlendirme için bir avukata danışılması önerilir.

5271 Sayılı Kanun 302/2, CMK Madde 302'nin ikinci fıkrasını ifade eder. Bu fıkra şu şekildedir: > "Yargıtay, temyiz edilen hükmü, temyiz başvurusunda gösterilen, hükmü etkileyecek nitelikteki hukuka aykırılıklar nedeniyle bozar. Bozma sebepleri ilâmda ayrı ayrı gösterilir".

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'na (CMK) göre temyiz nedenleri şunlardır: Hukuka aykırılık. Sanığın lehine olan hukuk kurallarına aykırılık. Hükme etki etmeyen hukuka aykırılıklar. Mutlak temyiz nedenleri. Temyiz, ancak hükmün hukuki yönüne ilişkin olabilir ve maddi olay ile olguların denetimi temyiz kanun yolunda yapılmaz.

Hakimin açıkladığı karar, kesin olmayabilir. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 94. maddesine göre, hakim tayin ettiği sürenin kesin olduğuna karar verebilir. Ancak, kanun yoluna başvurulması mümkün olmayan nihai kararlar verildikleri anda kesinleşir. Kesin hüküm ise, bir mahkeme kararına itiraz edilmezse veya itiraz edildikten sonra üst mahkeme tarafından karar tekrar incelenirse verilir.

Temyiz ve üst mahkeme aynı şey değildir, ancak temyiz, bir üst mahkeme olan Yargıtay tarafından yapılan bir inceleme sürecidir. Temyiz, bir mahkeme kararının hukuka uygunluğunun denetlenmesi için daha yüksek bir mahkemeye başvurudur. Temyiz sürecinde, dosya tekrar incelenir ve kararın hukuki yönden uygun olup olmadığı değerlendirilir.

İstinaf mahkemesinin kararına karşı temyiz yoluna başvurulabilir, ancak her istinaf mahkemesi kararı temyiz edilemez. Temyiz edilebilecek kararlar: Bölge adliye mahkemesi hukuk dairelerinden verilen temyizi kabil nihai kararlar; Hakem kararlarının iptali talebi üzerine verilen kararlar. Temyiz edilemeyen kararlar: Delil tespiti kararları; Adli yardım talebinin reddi kararına itiraz üzerine verilen kararlar; Ara kararlar. Ayrıca, istinaf başvurusunun reddi halinde, bu karara karşı temyiz hakkı sadece istinaf başvurusu reddedilen tarafa aittir; ilk derece mahkemesi kararını istinaf etmeyen tarafın temyiz hakkı bulunmaz.

2025 yılı için kira artış davası temyiz sınırının nasıl hesaplanacağına dair bilgi bulunamadı. Ancak, 2024 yılı için kira alacağı ve tazminat davalarında temyiz kanun yoluna başvuru sınırı 378.290 TL'dir. Kira tespit davalarında ise, hükmedilecek 3 aylık kira farkı karar tarihi itibariyle temyiz sınırını geçiyorsa karara karşı temyiz yolu açık olur. Kira davalarında temyiz ve istinaf sınırlarının hesaplanması karmaşık olabileceğinden, bir avukattan destek alınması önerilir.

Ceza davalarında temyiz ve karar düzeltme süreleri şu şekilde hesaplanır: Temyiz Süresi: Ceza Muhakemesi Kanunu'na göre, temyiz istemi, hükmün açıklanmasından itibaren on beş gün içinde hükmü veren mahkemeye bir dilekçe verilmesi veya zabıt katibine bir beyanda bulunulması suretiyle yapılır. Karar Düzeltme Süresi: Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 308/A maddesi uyarınca, bölge adliye mahkemesi ceza dairelerinin kesin nitelikteki kararlarına karşı bölge adliye mahkemesi Cumhuriyet başsavcılığı, kararın kendisine verildiği tarihten itibaren otuz gün içinde kararı veren daireye itiraz edebilir. Sürelerin Hesaplanması: Gün ile belirlenen süreler, tebligatın yapıldığının ertesi günü işlemeye başlar. Hafta olarak belirlenmiş süreler, tebligatın yapıldığı günün, son haftada isim itibarıyla karşılığı olan günün mesai saati bitiminde sona erer. Önemli Not: Temyiz başvurusu, yasal süre içerisinde gerçekleştirilmelidir; aksi takdirde başvuru kabul edilmez.

Temyiz dilekçesinde davalının ne yazacağına dair bilgi bulunamadı. Ancak, temyiz dilekçesinde bulunması gereken bazı unsurlar şunlardır: Temyiz eden ile karşı tarafın davadaki sıfatları, adı, soyadı, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası ve adresleri. Bunların varsa kanuni temsilci ve vekillerinin adı, soyadı ve adresleri. Temyiz edilen kararın hangi bölge adliye mahkemesi hukuk dairesinden verilmiş olduğu, tarihi ve sayısı. İlamın temyiz edene tebliğ edildiği tarih. Kararın özeti. Temyiz sebepleri ve gerekçesi. Duruşma istenmesi halinde bu istek. Temyiz edenin veya varsa kanuni temsilci yahut vekilinin imzası.

CMK 289'a göre hukuka kesin aykırılığın sonuçları şunlardır: Temyiz merciinin yetkisi: Bu hallerde temyiz merciinin, aykırılığın bozmayı gerektirip gerektirmediğini araştırma ve takdir yetkisi yoktur. Hükmün bozulması: Aykırılık, hükme etki etmiş kabul edilir ve hüküm bozulur. Örnekler: Mahkemenin kanuna uygun olarak teşekkül etmemiş olması. Yasaklı hakimin hükme katılması. Savunma hakkının sınırlandırılması. Gerekçesiz hüküm verilmesi. Hukuka aykırı delillere dayanılması.

İdare mahkemesine başvurabilecek kişiler: İdari işlemden doğrudan etkilenen kişiler. İdari işlem nedeniyle menfaati ihlal edilen kişiler. İdari işlemin iptali veya değiştirilmesi ile menfaati korunacak kişiler. Ayrıca, kamu görevlilerinin görevle ilişkisinin kesilmesi sonucunu doğurmayan disiplin cezaları ile özlük haklarına ilişkin konularda ilgili kamu görevlileri de idare mahkemesine başvurabilir. Gerçek kişiler ve özel hukuk tüzel kişileri ise idare mahkemelerinde dava açamaz; bu tür davalar adli yargı mahkemelerinde görülür.

Temyiz edilebilecek kararlar, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 361. maddesinde belirtilmiştir. Temyiz edilemeyecek kararlar ise aynı kanunun 362. maddesinde sınırlı sayıda sayılmıştır. Bu kararlar arasında: Miktar veya değeri belirli bir sınırı geçmeyen davalara dair Bölge Adliye Mahkemesi kararları; Sulh hukuk mahkemesinin görevine giren davalar; Soy bağına ilişkin sonuçlar doğuran davalar hariç, nüfus kayıtlarının düzeltilmesine ilişkin davalar; Çekişmesiz yargı işlerinde verilen kararlar; Geçici hukuki korumalar hakkında verilen kararlar (ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz gibi) yer alır. Temyiz süresi, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren iki haftadır.

Zincirleme suç temyizde şu şekilde değerlendirilir: Temyiz sürecinde kural olarak olayın maddi boyutuna, yani sübutuna ilişkin inceleme yapılmaz. Ancak, istinaf ve ilk derece mahkemesinin vakaya dair tespitleri açıkça akıl, mantık, bilim ve teknik kurallarına aykırıysa, istisnai olarak sübut denetimi de temyizde gündeme gelebilir. Örneğin, sanığın mağdurun kendisine “hödük” demesi üzerine onu yaraladığı iddiasıyla, ilk derece ve istinaf mahkemeleri tarafından haksız tahrik indirimi uygulanmışsa ve mağdur da temyize başvurarak böyle bir söz söylemediğini, dolayısıyla indirimin yersiz olduğunu iddia etmişse, burada sübut konusunun temyizde değerlendirilmesi normalde mümkün değildir. Temyiz için dilekçede somut ve belirli bir nedenin gösterilmemesi, başvurunun usulden reddine yol açabilir. Ceza yargılamasında birden fazla suçun işlendiği ve bu suçların zincirleme veya bileşik suç kapsamında değerlendirildiği hallerde, her bir fiil için farklı hükümler kurulması durumunda temyiz denetiminin kapsamı genişler. Örneğin, zincirleme suç kapsamında kabul edilmesi gereken bir dizi fiilin bir kısmı hakkında mahkûmiyet kararı verilip diğer kısmı için hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına (HAGB) karar verilmişse, temyiz başvurusu üzerine yalnızca mahkûmiyet hükmü değil, HAGB kararı da inceleme kapsamına alınır. Temyiz incelemesi, yalnızca bildirilen nedenlerle sınırlı olarak yürütülür. Temyiz sebebi gösterilmeksizin yapılan başvurular, Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) m.298 gereğince reddedilir. Bu tür başvurular usulüne uygun sayılmadığı için, CMK m.289’da belirtilen “kesin hukuka aykırılık halleri” dahi Yargıtay tarafından re’sen incelenemez. Temyiz eden tarafın kararın hangi sebeple hukuka aykırı olduğunu belirtmesi zorunludur. Temyiz sürecinde, Yargıtay yalnızca hukuki yönlerden değerlendirme yapar; delil değerlendirmesi, tanık beyanı gibi maddi olgulara ilişkin tespitlerde bulunamaz, istinaf mahkemesinin takdir yetkisini denetleyemez.