Tasavvuf

Varidat, Osmanlı Devleti'nin ilk dönemlerinde yaşayan felsefe, fıkıh ve tasavvuf bilgini Simavna Kadısıoğlu Şeyh Bedreddin'in düşüncelerini içerir. Eserde ele alınan bazı konular: Vahdet-i vücud (tek vücud) anlayışı. İnsan. Suç ve ceza. Ortak mülkiyet. Varidat, aynı zamanda ilhamlar ve Tanrı'nın gönüle ilettiği bilgiler anlamına gelir, bu da onu dinsel esinlenmeye ve Tanrı kaynaklı düşünsel üretime dayanan bir eser yapar.

Mistik şiir örneklerinden bazıları şunlardır: Cahit Zarifoğlu'nun "Menziller" şiiri: > "Sözün ve yolun baş çeşmesi ruhumun Canım içre sevinç verir sözlerin Baktığın dağların düşüncesi bile ağlatır beni Hür olurum buyruklarım bir bir donansam sultanım Aşkın bin gözlü devasa bir baş imiş Yur her birini uykularından sohbetin Dinlenen ey Zarif bilatedbir çok söz açtın Bu kırık akılla ne cürettir yaptığın". Necip Fazıl'ın şiiri: > "Ateşten zehrini tattım bu okun, Bir anda kül etti can elmasımı. Sanki burnum, değdi burnuna 'yok'un, Kustum öz ağzımdan kafatasımı". Mistik şiir örnekleri için ayrıca edebiyatdefteri.com sitesindeki "Mistik" başlıklı şiirler de incelenebilir. Mistik şiirlerin ortak özellikleri arasında İslami ve tasavvufi anlayıştan esinlenme, milli ve manevi değerlere önem verme, öte dünya ile bu dünya arasında sorgulamalar yapma ve ağır bir dil kullanma yer alır.

"31 çekmek" ifadesi, argo bir tabir olup mastürbasyon yapmak anlamına gelir. Mastürbasyonun bazı faydaları şunlardır: Stres azaltıcı etkisi vardır. Uyku kalitesini artırabilir. Kasları güçlendirir. Kendi vücut becerilerini keşfetmeyi sağlar. Rahatlama ve gevşeme sağlar. Ancak, mastürbasyonun aşırıya kaçılması durumunda zararlı etkileri de olabilir.

Yavuz Sultan Selim'in "Bârika" şiiri, Farsça Divan'ından yapılan seçkileri içerir ve bu seçkiler, Şeyh Vasfî tarafından Türkçeye tercüme edilmiştir. Bârika'nın içeriği şu şekilde özetlenebilir: Yiğitlik ve edebiyat: Yavuz Sultan Selim'in "Yavuz" lakabının yiğitliğinden geldiği ve edebiyatta da eşsiz olduğu ifade edilir. Seçilen beyitler: 102 gazelden 166 beyit ve atasözü olmaya layık 12 mısra seçilmiştir. Taklit edilememe: Şeyh Vasfî, Osmanlı şairlerinin Yavuz'u taklit etmeye çalıştığını ancak onun Farsça şiir söyleme derecesine ulaşamadıklarını ifade eder. Bârika, Yavuz Sultan Selim'in duygusal ve sanatsal kişiliğini tanıtmayı amaçlar.

Râbıta, tasavvufta müridin, konsantre olup şeyhini aklında canlandırarak şeyhinden yardım istemesi ve bu sayede Allah'tan feyz alması amacıyla yapılır. Râbıtanın yapılma sebeplerinden bazıları şunlardır: Manevi fayda: Sâlih zâtlara muhabbet duyup, onların gıyâbında da kendini onların yanında hissetmek, onların nazarıyla hayat ve hadiselere bakabilmek, kişiye büyük bir manevi zindelik kazandırır. Allah'a ulaşma: Kişi doğrudan Allah'ı düşünemediğinde, bağlı bulunduğu mürşidini düşünerek dolaylı yoldan Allah'a ulaşabilir. Feyz alma: Râbıta, ilâhî feyzin müride ulaşmasını sağlar. Râbıta, tasavvufi çevrelerce yararlı ve gerekli görülse de, tam anlamıyla bir ibadet veya farz olarak yorumlanmaz.

Devriye türünde şiir örneklerinden bazıları şunlardır: Gufrani'nin "Devriye"si: > Katre idim ummanlara karıştım Kaç bulandım kaç duruldum kimbilir Devre edip alemleri dolaştım Bir sanata kaç sarıldım kimbilir. Bektaşi Çelebi'nin "Devriye"si: > Cihan var olmadan ketm-i âdemde Hakk ile birlikte yekdaş idim ben Yarattı bu mülkü çünkü o demde Yaptım tasvirini nakkaş idim ben Anasırdan bir libasa büründüm Nar-ı bad-ı âb- hâkten göründüm Hayrülbeşer ile dünyaya geldim Âdem ile bile bir yaş idim ben. Yunus Emre'nin "Devriye"si: > Bir ben var benden içeri. Niyazi Mısrî'nin "Devriye"si: > Ben dostun bağına vardım. Kaygusuz Abdal'ın "Devriye"si: > İşit hikmetten ne söyler. Hacı Bektaş-ı Veli'nin "Devriye"si: > Makâlât. Pir Sultan Abdal'ın "Devriye"si: > Kâdim erenler. Devriye, Tekke ve Zümre aşık şiiri içerisinde Alevî-Bektaşî şairleri tarafından "devir nazariyesi" konusunu işleyen bir şiir türüdür. Devriyeler, işledikleri konulara göre ikiye ayrılırlar: Arşiyye. Ferşiyye. Devriyeler, çoğunlukla 11’li hece ölçüsü ile yazılmışlardır ve biçim ve ölçü açısından ilahi türüne benzerlik gösterirler.

Evet, "Hay Sultan" dizisinin hikayesi gerçek bir kişiye dayanmaktadır. Dizi, İslam tasavvufunun önemli isimlerinden biri olan Abdülkadir Geylani'nin hayatını konu almaktadır.

Feleğin dert vermesinin bazı nedenleri: Kader ve imtihan: Halk inancına göre felek, insanların kaderini belirlerken onlara kötülük yapabilir. Cahiliye dönemi inançları: Cahiliye devrinde insanlar, musibetlerin ve belaların gelmesini zamana atfetmiş, her kötülüğü feleğe nispet etmişlerdir. Olumsuzlukların sorumlusu: Edebiyatta ve halk arasında felek, genellikle olumsuzlukların sorumlusu olarak görülür. Bu inançlar, bilimsel temellere dayanmamaktadır.

Seyr-i âfâkî ve seyr-i enfüsî, kişinin kendi iç âleminde ve dış dünyada yaptığı tefekkür ve mânevî yolculuktur. Âfâkî (haricî) tefekkür: Bedenimizi kuşatan hava tabakasından yıldızlara ve ötelerine kadar bütün kâinatın düşünülmesi, tefekkür edilmesidir. Enfüsî (dahili) tefekkür: İnsanın öncelikle kendi varlığı üzerinde kafa yormasıdır.

Küşteri ifadesi, Karagöz oyununun sahnesi olan "Küşteri Meydanı" ile ilişkilidir ve bu meydanın özellikleri şunlardır: Gölge Oyunu Piri: Karagöz oyununun piri kabul edilen Şeyh Küşteri'nin adını taşır. Gölge Oyunu Sahnesi: Karagöz ve Hacivat'ın tasvirlerinin perdeye yansıtıldığı sahnedir. Gelenek: Karagözcüler, Şeyh Küşteri'yi pirleri olarak kabul ederler ve perde gazellerinde onun adını anarlar. Şeyh Küşteri'nin kendisi ise İran'ın batısındaki Sus kenti yakınlarında bulunan Küşter kasabasındandır ve Karagöz hayal oyununun yaratıcısı olarak bilinir.

Mutasavvıf, tasavvuf ehli olan ve herhangi bir tasavvuf yolunda mertebe kat etmiş kişidir. Mutasavvıfın temel amacı, sufilik mertebesine ulaşmak ve Hakk ile baki olmaktır. Türk tasavvuf tarihinde mutasavvıf denildiğinde ilk akla gelenler; Hoca Ahmet Yesevi, Yunus Emre, Mevlânâ Celaleddin Rumi, Şeyh Bedreddin, Hacı Bektaş-ı Veli ve Hacı Bayram-ı Veli gibi İslam büyükleridir.

Asude Bahçe, Funda Uçuk Er tarafından yazılmış, Kıbrıs'ta savaşın paramparça ettiği aşklardan biri olan Teğmen Yusuf Ali ve Hüma'nın hikayesini anlatan bir tekâmül romanıdır. Kitapta, karakterlerin hem iç hem de dış çatışmaları, tasavvuf konuları ve farklı dönemlere ışık tutan olaylar işlenmektedir. Ayrıca, kitap, bir sırrın nelere yol açabileceğini ve kimleri birbirine bağlayabileceğini de ele almaktadır. Asude Bahçe, "Huşu Ağacı" serisinin ikinci kitabı olup, üç ciltlik serinin her bir kitabı birbirinden bağımsız olay örgüleri içermektedir.

Anadolu'ya ışık tutan üç büyük kandil, tasavvuf yolunda olan ve Anadolu'nun İslamlaşmasında önemli rol oynayan mutasavvıflardır: 1. Ahmet Yesevi. 2. Mevlana Celaleddin-i Rumi. 3. Yunus Emre.

Evet, Yunus Emre şairdir. Yunus Emre, 13. yüzyılın son yarısı ve 14. yüzyılın başlarında yaşamış, Anadolu'da Türkçe şiirin öncüsü olan bir mutasavvıf ve halk şairidir.

Ahmed Fakih'in önemli olmasının bazı nedenleri: İlk Türkçe eserler: "Çarh-name" ve "Kitab-ı Evsâf-ı Mesâcîdi’ş-Şerife" adlı eserleri, Anadolu Türkçe'sinin ilk örneklerindendir. Tasavvuf ve ahlak öğütleri: "Çarh-name"de tasavvuf ve ahlak öğütleri verilmiştir. Mevlana ile ilişkisi: Mevlana'nın müridi olup, fıkıh ilmini Bahaeddin Veled'den öğrenmiştir. Hac ziyareti: Hac ziyareti sırasında gördüğü yerleri anlatması, Türk seyahat edebiyatı için önemli bir başlangıç olarak kabul edilir. Çok yönlülüğü: Hem didaktik hem de seyahat-name türünde eserler yazmıştır.

Ali Kara'nın Mektubat 190. mektubu, İmam-ı Rabbani tarafından Mir Muhammed Numan'ın çocuklarından birine yazılmıştır ve şu konuları içermektedir: Zikre devama teşvik. Tarikat-ı Nakşibendiye'yi tercih. Zikir keyfiyeti. Şeyh görünüşleri. Rüyalara itimat. Şeriat hükümlerine uyum.

Nefsin tokluğu, nefsin arzu ve isteklerinin karşılanması anlamına gelir. İslam inancına göre, nefis doymak bilmeyen bir hırs ve iştaha sahiptir. Ayrıca, "nefis tokluğuna çalışmak" ifadesi, insanların büyük çoğunluğunun çalışma nedenini tanımlamak için kullanılır.

Bekabillah, "Allah ile var olmak" anlamına gelen tasavvufi bir terimdir. Bekabillah mertebesi, dört makamdan oluşur: 1. Makamı Cem. 2. Hazretül Cem. 3. Cemül Cem. 4. Ahadiyet (yalnız Peygamber efendimize ait olduğu için telkin edilmez). Kul, bu mertebeye ulaştığında, Hakk’ın zatına bakan yüzüyle daimi fenada, tecelliye muhtaç ve acziyet içinde olur; halka bakan yüzüyle ise bekada, Hakk’ı halka Hakkça sunar ve halk-hak arasında berzah olur.

Mesneviden hangi hikayelerin seçilmesi gerektiği konusunda kesin bir görüş yoktur. Ancak, Mesnevî'de yer alan bazı hikayeler şunlardır: Nefis Azgın Aslan Gibidir. Azrail'in Bakışından Korkan Adamın Hikayesi. Üç Balığın Hikayesi. Devenin Yularını Çeken Fare. Mesnevî'de toplam 254 hikaye bulunduğu ve bu hikayelerin farklı kaynaklardan alındığı bilinmektedir. Mesnevî'den hikaye seçimi, kişisel ilgi alanlarına ve eğitim amaçlarına göre yapılabilir.

Hacı Bektaş Veli'nin "Makalat" adlı eseri, Arapça'dan Türkçeye çevrilme nedeni, eserin daha geniş bir kitle tarafından anlaşılmasını sağlamaktır. "Makalat", Anadolu'da dinî-tasavvufî kültürün şekillenmesinde etkili bir eser olarak kabul edilir ve Eski Anadolu Türkçesi'nin sade ve basit özelliklerini yansıtır.