Postmodernizm

Postmodernizm, modernizmin sonrası ve ötesi anlamında bir tanımlama olup, modern düşünce ve kültüre ait temel kavram ve bakış açılarının eleştirisiyle yürütülür. Jean Baudrillard'ın hipergerçeklik kavramı, gerçek ile kurgunun birbirine karıştığı bir durumu tanımlar. Baudrillard'a göre, televizyon gibi medya araçları, gerçek şeyleri ancak ekrana yansıtıldıklarında var olan bir yer olarak gerçeğin yerini alır. Baudrillard, hipergerçekliği "bir şeyin gerçekmiş gibi sunulduğu ama aslında yapay olduğu durum" olarak açıklar.

Türk edebiyatında postmodernizm akımının bazı temsilcileri: Orhan Pamuk; Oğuz Atay; Murat Gülsoy; Bilge Karasu; İnci Aral; Ferit Edgü; Rasim Özdenören; Yusuf Atılgan; Nezihe Meriç; Latife Tekin.

Postmodern sanat kitapları arasında öne çıkan bazı eserler şunlardır: White Noise - Don DeLillo. American Psycho - Bret Easton Ellis. Düzeltmeler - Jonathan Franzen. Big Sur, Yolda - Jack Kerouac. Şans Hayaleti, Patlamış Bilet - William S. Burroughs. Mozart'ın Berberi - Wolf Wondratschek. Ayrıca, Türk edebiyatında postmodern eserler de bulunmaktadır: Tehlikeli Oyunlar, Tutunamayanlar, Korkuyu Beklerken - Oğuz Atay. Benim Adım Kırmızı, Kara Kitap - Orhan Pamuk. Bin Hüzünlü Haz - Hasan Ali Toptaş. Puslu Kıtalar Atlası, Afrasiyab'ın Hikayeleri - İhsan Oktay Anar. Otopsi - Özge Lena. Postmodern eserler, genellikle deneyseldir, giriş, gelişme ve sonuç gibi klasik anlatı kalıplarını reddeder ve bilinç akışı tekniğiyle kaleme alınır.

Beyaz Kale romanı, birkaç açıdan önemlidir: Edebi önemi: Orhan Pamuk'un edebi kariyerinde önemli bir dönüm noktası yaratmış ve onu uluslararası alanda tanınan bir yazar yapmıştır. Tarihsel ve felsefi derinlik: Roman, 17. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu döneminde geçer ve kimlik, benlik, Doğu ile Batı arasındaki ilişkiler gibi evrensel temalara odaklanır. Yeni tarihselci yaklaşım: Tarihin sorgulandığı ve geleneksel tarih anlatısının kırıldığı bir roman olarak, postmodern edebiyatın önemli örneklerinden biridir. Türk edebiyatına etkisi: Türk edebiyatında tarihi hikâyelerin de okunabileceğini göstermesi açısından önemlidir. İlk çeviri ve uluslararası şöhret: Beyaz Kale, Orhan Pamuk'un yabancı dillere ilk çevrilen eseri olup, yazara yurtdışında da önemli bir şöhret kazandırmıştır.

"The O.C." dizisi, Orange County'de zenginlik içinde yetişen gençlerin ve ailelerinin yaşamlarını konu alır. Dizinin bazı temaları: Sosyal sınıf farkı: Ryan Atwood, belalı bir semtte büyürken suça bulaşmaması için zengin Cohen ailesi tarafından himaye altına alınır. Aşk ve ilişkiler: Ryan ve Marissa, Seth ve Summer arasındaki ilişkiler dizinin önemli unsurlarındandır. Aile dinamikleri: Avukat Sandy Cohen'in, eşinin babasıyla olan ilişkisi ve Julie Cooper'ın entrikaları. Müzik: Dizide birçok önemli sahneye eşlik eden şarkılar, az tanınan grupların tanınmasına katkı sağlamıştır.

Modernizm ve postmodernizm arasındaki bazı farklar: Modernizm, 19. ve 20. yüzyılın başlarında ortaya çıkmış, rasyonalite, ilerleme ve bilimsel yöntemlere dayalı bir düşünce ve estetik anlayışıdır. Modernistler, evrensel bir gerçeğe inanırlar ve teknolojinin toplumu dönüştüreceğine inanırlar. Modernizm, teorik ve nesnel bir yaklaşım sergilerken, postmodernizm öznel bir bakış açısı sunar. Modernizmde form, amaç ve ilerleme gibi kavramlar ön plandayken, postmodernizmde antiform, oyun ve tükenme gibi unsurlar öne çıkar. Modernizmde kimlik arayışı ve dış dünya ile ilişki gibi temalar işlenirken, postmodernizmde kimliklerin sürekli inşa edildiği ve gerçekliğin parçalı ve göreceli olduğu bir anlatı yapısı bulunur.

Üstkurmaca, okuyucuya kurgusal bir eseri okuduklarının veya seyrettiklerinin farkında olmalarını sağlayan bir kurgu biçimidir. Postmodernizm, modernizmin kurallarına ve düzenlemelerine karşı bir tepki olarak doğmuş bir edebiyat hareketidir. Postmodernizmin bazı temel özellikleri: Çoğulculuk. Oyun. Mizah ve ironi. Yüksek ve düşük kültürün birleşimi.

Olric, Oğuz Atay'ın "Tutunamayanlar" romanında, Turgut Özben'in iç sesini temsil ettiği için yer alır. Ancak, sosyal medyada Olric'e atfedilen birçok söz, aslında romanda geçmemektedir.

Murathan Mungan, belirli bir akıma mensup olmaktan ziyade, postmodern sanat anlayışı ile eserler veren bir yazardır. Mungan, eserlerinde mitolojik ve tarihi obje ve motifleri kullanır, Doğu ve Batı hikayeciliğini birleştirmeye çalışır. Murathan Mungan'ın bazı eserleri: Oyunlar: "Mahmud ile Yezida", "Bir Garip Orhan Veli". Şiirler: "Osmanlıya Dair Hikâyat", "Kum Saati", "Sahtiyan". Hikayeler: "Son İstanbul", "Cenk Hikayeleri".

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra ortaya çıkan bazı edebi akımlar: Yıkım Edebiyatı (Trümmerliteratur). Dadaizm. Letrizm (Harfçilik). Egzistansiyalizm (Varoluşçuluk). Postmodernizm.

Kolaj tekniği edebiyatta, farklı içeriklere, niteliklere ve statülere sahip metinlerin romanın geneline yayılması olarak tanımlanır. Bu teknikte kullanılabilecek metin örnekleri arasında sözlük veya ansiklopedi maddeleri, çalışma notları, dipnotlar, gazete yazıları, yemek tarifleri, takvim yaprakları, mektuplar ve günceler yer alır. Kolaj tekniği, modernist ve postmodernist romanlarda sıkça kullanılmıştır.

Donald Kuspit'in "Sanatın Sonu" adlı kitabı, postmodern sanat anlayışının sanat ve estetik üzerindeki etkilerini ele almaktadır. Kuspit'e göre, günümüzde sanat, piyasa, moda, milyon dolarlar, pazarlama ve marka gibi kavramlarla anılmakta ve bu durum sanatın değerini düşürmektedir. Kuspit, bu bağlamda postsanat terimini kullanarak, postmodern sanatın aslında sanatın sonu anlamına geldiğini öne sürmektedir.

Postmodernizm eğitimde öğrenci merkezli yaklaşımı savunur. Bu yaklaşıma göre: Öğretmenler, öğrencilerin öğrenmelerini kolaylaştıran yol göstericiler olarak görülür. Eğitim, öğrencinin deneyimleri ve bakış açılarını hesaba katar. Değerlendirme yöntemleri, öz değerlendirme, portfolyolar ve performans görevleri gibi nitel yöntemlere odaklanır. Müfredat, yerel özellikler taşımalı ve değişkenlik içermelidir. Eğitim sistemi, bireysel farklılık ve çeşitliliğe duyarlı olmalıdır.

Postmodern felsefenin eğitime etkisi şu şekilde özetlenebilir: 1. Çoğulculuk ve Çok Kültürlülük: Postmodern eğitim, farklılıkların ve çoğulculuğun kabulünü teşvik eder. 2. Görecelik ve Eklektik Düşünme: Mutlak değerler yerine yoruma açık seçeneklerin konulması ve tek doğru egemenliğine karşı çıkılması, eğitimin göreceli bir yapıya kavuşmasına yol açar. 3. Teknoloji ve Bilgi Aktarımı: İletişim teknolojisinin gelişmesiyle bilgi hızla kitlelere ulaşır ve geçerliliğini yitirir. Bu nedenle eğitimin amacı, bilgiye erişme yollarını öğretmek olur. 4. Öğrenci Merkezlilik: Postmodern eğitim, öğrenci ve öğretmen arasında güvene dayalı bir ilişki yaratır ve öğretmenin otoritesini azaltır. 5. Esnek Programlar: Katı program anlayışından uzaklaşılarak, esnek ve çoğulcu öğretim programları benimsenir.

Adalet Ağaoğlu'nun "Romantik Bir Viyana Yazı" romanı, evlenmeye fırsat bulamamış tarih öğretmeni Kâmil Kaya'nın kişiliğinde "tarih ve bugün" ya da "anlatılan ve hayat" sarkacında salınan bir hikayeyi anlatır. Romanın ana temaları: Viyana'ya yolculuk: Kâmil Kaya, emeklilik yıllarında hep görmek istediği Viyana'ya gider ve burada eski bir öğrencisinin evinde kalır. Türk aydınının iç dünyası: Roman, Ağaoğlu'nun birçok eserinde olduğu gibi, Türk aydınının iç dünyasını temel alır. Tarih ve edebiyat: Kâmil Kaya, tarihi öğrencilerine daha anlaşılır bir şekilde anlatmaya çalışırken zorluklar yaşar ve bu tavrı nedeniyle çeşitli cezalarla karşılaşır. Geçmişle hesaplaşma: Viyana'da geçmişle şimdiki zamanı zihninde sentezleyen Kâmil Kaya, insanlıkla ve kendisiyle hesaplaşır. Roman, klasik olay örgüsünden ziyade karakterlerin bilinç akışları üzerinden düşünce temelli bir anlatı sunar.

Haruki Murakami, postmodern edebiyat akımına mensuptur. Ayrıca, eserlerinde sürrealizm ve büyülü gerçekçilik unsurları da bulunmaktadır.

Edebiyatta pastiş, bir yazarın dil ve anlatım özelliklerine, alay etmek amacıyla onu anımsatan, çağrıştıran bir biçimde öykünme anlamına gelir. Ayrıca, postmodern romanda çeşitli metin türlerinin biçim ve anlatım özelliklerinin taklit edilmesi olarak da tanımlanır.

Küçük İskender, postmodernizm akımına mensuptur.

Rem Koolhaas, dekonstrüktivizm adlı post modern mimari akımın temsilcisidir.

"Orpheus'un Parçalanışı: Postmodern Bir Edebiyata Doğru" kitabı, Ihab Hassan tarafından yazılmış ve modernizmden postmodernizme ilerleyen süreci biçim değişimi üzerinden ele almaktadır. Kitapta anlatılan bazı ana temalar şunlardır: - Avangard, modern, postmodern ve neo-avangard gibi kavramların açıklanması ve bu kavramların söylem dünyasındaki dönüşümlerinin incelenmesi. - Hemingway, Kafka, Genet ve Beckett gibi yazarların okumaları üzerinden edebiyatın değişen anlayışının sunulması. - Anlamın anlamsızlıkta anlam kazanması ve söylemin sessizlikte kendini bulması yaklaşımı. - Sanatın sahipleri ve sanattan dışlananlar arasındaki ilişki ve Hassan'ın bu ikinci grubun sessiz sesi olma isteği.