AnlatımTeknikleri

Hikaye türleri üçe ayrılır: 1. Olay (Klasik Vak'a) Hikayesi. 2. Durum (Kesit) Hikayesi. 3. Modern Hikaye.

Betimlemenin amacı, anlatılan varlık ya da nesneyi okuyucunun hayalinde canlandırabilmesini sağlamaktır. Bu anlatım biçimi, olay, durum, karakter gibi unsurları detaylıca anlatarak eserin daha anlaşılır ve akıcı olmasını sağlar.

Edebi sanatlar beş ana kategoriye ayrılır: abartma (mübalağa), benzetme (teşbih), kişileştirme (teşhis), karşıtlık (tezat) ve konuşturma (intak). Örnekler: 1. Abartma (Mübalağa): "Çantayı taşımaktan kolum koptu". 2. Benzetme (Teşbih): "İstiklal Marşı'nda geçen 'kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım' dizeleri". 3. Kişileştirme (Teşhis): "Rüzgar, ağaçların yapraklarına fısıldıyordu". 4. Karşıtlık (Tezat): "Gece gündüz çalışmaktan bitap düşmüştüm". 5. Konuşturma (İntak): "Tilki, tavşana yaklaştı ve bu bölgenin onun olduğunu söyledi".

Öyküleyici ve betimleyici anlatım, edebi metinlerde sıkça kullanılan iki temel anlatım biçimidir. Öyküleyici anlatım, yaşanmış veya kurgulanmış olayların yer, zaman ve kişilere bağlı olarak anlatılmasında kullanılır. Betimleyici anlatım ise, bir varlığı, bir olayı, bir durumu veya kavramı göz önünde ve zihinde canlandıracak bir biçimde sözle veya yazıyla anlatmadır.

Öyküleyici anlatım ve betimleme arasındaki temel fark, olayların akış şekli ve anlatım amacıdır. Öyküleyici anlatımda: - Bir olay, kişi veya kişilerin başından belli bir yerde ve zamanda geçer. - Olaylar zaman içinde anlatılır ve okuyucu adeta olayın içinde yaşar. Betimlemede ise: - Zaman akış içinde değildir, belirli bir anda duran varlıklar veya kişiler anlatılır. - Amaç, okuyucunun anlatılanı gözünde canlandırmasını sağlamaktır.

Alegorinin amacı, soyut kavramları veya fikirleri daha somut ve anlaşılır hale getirerek anlatmaktır. Bunun yanı sıra alegori şu amaçlarla da kullanılabilir: Toplumsal ve felsefi mesajları iletmek. Eleştiri yapmak. Sanatsal ifade.

Tevriyeli söz, birden fazla anlamı olan bir kelimenin, yakın anlamı yerine uzak anlamının kullanılması sanatıdır. Bu sanat, edebi eserlerde anlatım inceliği sağlamak amacıyla kullanılır.

Dolaylamanın amacı, tek bir kelimeyle ifade edilebilecek bir kavramı daha fazla kelimeyle anlatarak anlatımı daha etkili hale getirmektir. Bu yöntem ayrıca şu amaçlarla da kullanılır: - Estetik katmak: Edebi eserlerde ve şiirlerde etkileyici bir hava yaratmak; - Nezaket göstermek: Sert veya kaba gelebilecek ifadeleri yumuşatmak; - Mecaz anlam katmak: Anlamı doğrudan vermek yerine okuyucunun düşünmesini sağlamak.

İlahi bakış açısı ve kahraman bakış açısı arasındaki temel farklar şunlardır: 1. İlahi Bakış Açısı: Bu bakış açısında anlatıcı, tüm olayları ve olacakları bilir, kahramanların akıllarından geçenlere hakimdir. 2. Kahraman Bakış Açısı: Bu bakış açısında anlatıcı, olaydaki kahramanlardan biridir.

Öykülemenin özellikleri şunlardır: 1. Olay Merkezli Olma: Öyküleme, bir olay etrafında gelişir ve bu olay kişiler arasında gerçekleşir. 2. Zaman ve Mekan: Olayın geçtiği belirli bir zaman dilimi ve mekan vardır. 3. Anlatıcı: Öykülemede olayları anlatan bir anlatıcı bulunur ve bu anlatıcı farklı bakış açılarıyla (kahraman, gözlemci, ilahi) olabilir. 4. Kısa ve Yalın Anlatım: Öykü, kısa bir yazı türü olduğu için gereksiz betimlemelerden kaçınılır ve yalın bir dille yoğun bir anlatım tercih edilir. 5. Giriş, Gelişme, Sonuç: Öyküleme, serim, düğüm ve çözüm bölümlerinden oluşur. 6. Gerçekçilik: Anlatılan olaylar, gerçekte yaşanmış veya yaşanabilir nitelikte olmalıdır.

Telmih sanatının amacı, bilinen bir hadise, kişi, nükte, fıkra, atasözü gibi unsurları dolaylı biçimde anlatarak bunlara gönderme yapmaktır. Bu sanat, anlatımı zenginleştirmek ve etkili kılmak için kullanılır.

Yaşanmış gerçek bir hikaye yazmak için aşağıdaki adımları izlemek faydalı olabilir: 1. Başlık Seçimi: Hikayenin özünü yansıtan ve okuyucuların ilgisini çekecek bir başlık belirlemek önemlidir. 2. Ana Karakterin Tanıtımı: Hikayenin merkezindeki kişiyi detaylı bir şekilde tanıtmak, onun kişiliği, duyguları ve deneyimleri hakkında bilgi vermek gerekir. 3. Olayların Sıralanması: Zaman çizelgesi oluşturarak, hikayenin başlangıcından sonuna kadar olan olayları doğru sırayla anlatmak önemlidir. 4. Temaların İşlenmesi: Hikayenin içinde yer alan önemli mesajları ve öğretileri vurgulamak, okuyucuların hikayeden aldıkları dersleri güçlendirebilir. 5. Dil ve Anlatım: Sade ve yalın bir dil kullanmak, karmaşıklıktan kaçınmak ve öyküleme anlatım biçimini tercih etmek gerekir. 6. Sonuç: Hikayenin sonunda, okuyucuların düşünmesini sağlayacak ve onlara ilham verecek bir sonuçla bitirmek önemlidir.

Telmih, bilinen bir hadise, kişi, nükte, fıkra, atasözü gibi unsurları dolaylı biçimde anlatmak ve bunlara gönderme yapmak için yapılır. Ayrıca, telmih geleneksel hafızayı hatırlatmak ve bu hafızayı yeni eklemelerle birlikte gelecek nesillere aktarmak için de önemli bir işlev görür.

Betimleyici anlatım, bir nesneyi, kişiyi, mekanı veya durumu okuyucunun zihninde canlandırmak için ayrıntılı olarak tasvir eden bir anlatım türüdür. Bu anlatım tarzında: - Duyulara dayalı tasvir kullanılır; görme, işitme, koklama, tatma ve dokunma gibi duyulara hitap eden betimlemeler yapılır. - Detaylara yer verilir, anlatılan şeyin en ince ayrıntıları aktarılır. - Öznel veya nesnel betimleme yapılabilir; yazar, anlatıcı veya gözlemci bazen nesnel bir bakış açısıyla tasvir yaparken, bazen de öznel duygularını katarak bir yorum sunabilir. Betimleyici anlatım, edebiyattan gazeteciliğe kadar birçok alanda kullanılır.

Metin türleri üç ana kategoriye ayrılır: olay, düşünce (fikir) ve bildirme yazıları. 1. Olay Yazıları: - Masal: Olağanüstü olayların anlatıldığı, zaman ve mekânın belirsiz olduğu yazılar. - Fabl: Hayvanların konuşturulduğu ve insanlara ders verme amacı güden kısa yazılar. - Hikaye (Öykü): Gerçek ya da gerçeğe yakın olayların kısa bir biçimde anlatıldığı yazılar. - Roman: Yaşanmış ya da yaşanabilir olayların geniş bir biçimde anlatıldığı uzun eserler. - Destan: Ulusların kahramanlıklarını ve büyük toplumsal olayları anlatan yazılar. 2. Düşünce (Fikir) Yazıları: - Deneme: Bir yazarın herhangi bir konuda özgürce görüşlerini dile getirdiği yazılar. - Makale: Bir konuda bilgi vermek veya bir gerçeği savunmak için yazılan yazılar. - Eleştiri: Sanat eserlerinin olumlu ve olumsuz yönlerini analiz eden yazılar. - Fıkra (Köşe Yazısı): Bir yazarın kişisel düşüncelerini kanıtlama amacı gütmeden paylaştığı yazılar. 3. Bildirme Yazıları: - Biyografi (Hayat Öyküsü): Tanınmış kişilerin yaşamlarının anlatıldığı yazılar. - Otobiyografi (Öz Hayat Öyküsü): Bir kişinin kendi yaşamını anlattığı yazılar. - Röportaj: Gazetecilerin, kişileri veya olayları konu alarak yazdığı metinler. - Dilekçe: Bir isteği veya şikayeti resmi bir kuruma iletmek için yazılan yazılar.

Kısa bir hikaye yazmak için aşağıdaki adımları izlemek faydalı olabilir: 1. Konu ve Temayı Belirleme: Hikayenin ana fikrini ve konusunu belirlemek önemlidir. 2. Olay Örgüsünü Oluşturma: Konuya uygun bir olay ve bu olayın gelişimini içeren bir olay örgüsü oluşturulmalıdır. 3. Karakterleri Belirleme: Hikayenin ana kahramanı ve çevresindeki diğer karakterleri belirlemek gerekir. 4. Mekan ve Zamanı Belirleme: Olayın nerede ve ne zaman gerçekleştiğini belirlemek, hikayenin akışını etkiler. 5. Anlatım Biçimini Seçme: Hikayenin öyküleyici anlatım biçimiyle aktarılması zorunludur. 6. Dil Bilgisi Kurallarına Uyma: Sade ve yalın bir dil kullanarak, yazım kurallarına dikkat etmek hikayenin kalitesini artırır.

Monolog — bir kişinin kendi düşüncelerini, duygularını veya hikayesini tek başına ifade ettiği bir tür konuşmadır. Diğer anlamları: - tiyatroda, bir karakterin sahne üzerinde yalnızken yaptığı konuşma; - dinleyicilere bir kişinin anlattığı, genellikle güldüren olay.

Dolaylı anlatım, bir başkasının söylediği bir cümleyi, şahıs, zaman veya anlatıcıda küçük değişikliklerle ve cümlenin sonuna bazı eklemeler yapılarak aktarma biçimidir. Bu anlatım biçiminde kullanılan bazı ifadeler: "söyledi, açıkladı, belirtti, dedi...". Örnek: Doğrudan anlatım: "Ali: 'Bugün hava çok güzel.'". Dolaylı anlatım: "Ali, bugün havanın çok güzel olduğunu söyledi".

Öyküleme ve betimleme anlatım teknikleri arasındaki temel fark, olay örgüsü ve zaman akışıdır. - Öyküleme: Tasarlanmış veya yaşanmış bir olayın, belirli bir yerde ve zamanda, kişi veya kişilerin başından geçenlerin anlatıldığı anlatım biçimidir. - Betimleme: Varlıkların, okuyucunun gözünde canlanacak şekilde, ayırt edici nitelikleriyle resim çizer gibi anlatılmasıdır. Özetle, öyküleme hareket halindeyken, betimleme ise durağan bir durumu tasvir eder.