Postmodernizm

Modernizmden postmodernizme sanatın değişimi hakkında bilgi veren bazı kitaplar şunlardır: 1. "Modernizmden Postmodernizme Sanat" - Mehmet Yılmaz. 2. "Postmodern Durum" - Jean-François Lyotard. 3. "Postmodernist Kültür: Çağdaş Olanın Kuramlarına Bir Giriş" - Steven Connor. 4. "Postmodern Teori" - Steven Best ve Douglas Kellner. 5. "Sanat Komplosu: Yeni Sanat Düzeni ve Çağdaş Estetik" - Jean Baudrillard.

"Tutunamayanlar" kitabı, Oğuz Atay tarafından yazılmış ve modernist-postmodern bir eser olarak kabul edilir. Kitap, genel olarak şu konuları işler: - Toplumla uyumsuzluk: İnsanın, yaşadığı toplumla ve onun değerleriyle uyuşamaması ve bu durumun doğurduğu çıkışsızlık. - Düşünme ve sorgulama: Selim Işık karakteri, düşünen, sorgulayan ve kendini tanımaya çalışan bir bireydir. - Ruhsal çözümlemeler: Olaylardan ziyade durumlara odaklanan kitap, ruhsal çözümlemeler ve ayrıntılar üzerine kuruludur. Ayrıca, romanın otobiyografik öğeler taşıdığı ve yazarın kendi iç dünyasını yansıttığı da belirtilir.

Dekonstrüktivizm, 1980'lerin sonlarında ortaya çıkan postmodern mimari akımıdır. Temel özellikleri: - Yapıyı oluşturan mimari unsurların bütünlüğünün parçalanması. - Yüzeylerle yapılan oyunlar ve dış cephe gibi unsurların dikaçılı olmayan köşelerle yamultulması ve kaydırılması. - Bakanlarda belirsizlik ve kargaşa hissi uyandırması. Dekonstrüktivist mimarlar, Fransız filozof Jacques Derrida'nın fikirlerinden etkilenmişlerdir.

Çağdaş kültürel eleştiri, sanat eserlerinin estetik kalitesi, tarihsel önemi ve kültürel bağlamı gibi çeşitli kriterlere göre analiz edilmesi ve değerlendirilmesidir. Bu tür eleştiri, günümüzdeki sosyal, politik ve teknolojik gelişmelere yanıt olarak ortaya çıkan estetik ve felsefi yaklaşımları da içerir. Başlıca çağdaş kültürel eleştiri türleri: - Postmodern yaklaşım: Gerçeğin ve doğrunun mutlak olmadığını savunur. - Politik ve sosyal eleştiri: Toplumsal eşitsizlikler, çevre sorunları gibi konuları ele alır. - Dijital ve teknolojik eleştiri: Dijital sanat ve yeni teknolojilerin kullanımını içerir. - Kültürel kimlik eleştirisi: Kültürel kimlik, göç ve yerinden edilme gibi temalara odaklanır.

Oğuz Atay, modernizm ve postmodernizm akımlarının öncüsü olarak kabul edilir. Dolayısıyla, herhangi bir şiir akımına mensup değildir.

Yıldız Ecevit'e göre metinlerarasılık, bir postmodern roman tekniği olup, bir metnin kendisinden önce yazılmış bir metne yapısal ya da bağlamsal gönderme yapması olarak tanımlanır.

Simülasyon ve simülakr kavramları, Jean Baudrillard'ın postmodern felsefesinde önemli yer tutar. Simülasyon, gerçekliğin yapay bir şekilde yeniden üretilmesi anlamına gelir. Simülakr ise, bir gerçeklik olarak algılanmak isteyen görünümdür.

İhsan Oktay Anar, İstanbul'u postmodern bir bakış açısıyla ve tarihi fantastik unsurlarla harmanlayarak anlatır. Anar'ın İstanbul tasvirlerinde öne çıkan unsurlar: - Semtler ve Mekânlar: Romanlarında Galata, Kocamustafapaşa, Samatya, Fener gibi İstanbul'un tarihi semtlerini kullanır. - Tarihi ve Kültürel Detaylar: Osmanlı dönemine ait politik, sosyal ve kültürel yapıları, felsefi ve fantastik öğelerle işler. - Felsefi Sorgulamalar: Gerçeklik, kader ve özgür irade gibi temaları İstanbul'un mistik atmosferinde ele alır. - İç içe Geçmiş Kurgular: Hikayelerini, ana temayı destekleyen ve büyüten iç içe geçmiş anlatılar şeklinde yapılandırır.

Kâmuran Şipal, modernist ve postmodern edebiyat akımlarına mensuptur.

Resimsel alıntı, bir ressamın, daha önce üretilmiş bir resmin tamamını veya bir parçasını kendi eserine taşıması eylemidir. Bu yöntem, resim sanatında yenidenresmetme olarak da adlandırılır ve postmodern dönemde sıkça kullanılan bir estetik prensip haline gelmiştir.

Lâle Müldür, postmodern şiir akımına mensup bir şairdir.

Matrix'in felsefesi çeşitli temel felsefi temalar etrafında şekillenir: 1. Gerçeklik ve Algı: Film, gördüğümüz ve algıladığımız her şeyin bir simülasyon olabileceğini öne sürer. 2. İllüzyon ve İdeoloji: Gerçekliğin insanların zihinlerinde yaratılmış bir illüzyon olduğu fikri işlenir. 3. Platon'un Mağara Alegorisi: Neo'nun Matrix'ten uyanışı, Platon'un mağaradan çıkan filozofu gibi, illüzyondan sıyrılarak gerçek bilgiye ulaşma arayışını sembolize eder. 4. Özgür İrade ve Determinizm: Neo'nun kaderini ve seçimlerini sorgulaması, özgür irade konusunda önemli bir tartışmayı başlatır. 5. Postmodernizm ve Simülasyon Teorisi: Film, hakikatin göreceliliğini ve simülasyonun gerçeklikten ayırt edilemez olduğunu vurgular. Ayrıca, Matrix'te varoluşçuluk, nihilizm ve transhümanizm gibi akımlar da ele alınır.

Oğuz Atay, Türk edebiyatında önemli bir yazar olarak kabul edilir çünkü: 1. Postmodernizmin Öncüsü: Atay, "Tutunamayanlar" adlı romanıyla modernizmden postmodernizme geçişi sağlamış ve postmodern edebiyatın temel ilkelerini Türk edebiyatına kazandırmıştır. 2. Birey ve Toplum Eleştirisi: Eserlerinde bireyin iç dünyasını, toplumla olan çatışmasını ve varoluşsal sorgulamaları derinlemesine işlemiştir. 3. Yenilikçi Üslup: Geleneksel edebiyat kurallarını yıkan, alışılmışın dışına çıkan bir üslup kullanmış ve bu da edebiyat dünyasında büyük izler bırakmıştır. 4. Etkilendiği Yazarlar: Atay, Ahmet Hamdi Tanpınar, Dostoyevski ve İvan Aleksandroviç Gonçarov gibi yazarlardan etkilenmiş ve bu yazarların izlerini eserlerinde taşımıştır. 5. Tiyatro ve Çok Yönlülüğü: Sadece roman ve öykü değil, aynı zamanda tiyatro eserleri de yazmış, bu da onun çok yönlü bir kişilik olduğunu gösterir.

Vladimir Nabokov, modernizm ve postmodernizm akımlarına mensuptur.

Elif Şafak, postmodernizm edebiyat akımına mensuptur.

Aslan ve Yılmaz'a göre postmodernizm, modernitenin total felsefesine ve bilimsel bilgi tekeline karşı çoğulculuğu, yerelliği ve özgürleşmeyi ön plana çıkaran bir projedir. Postmodernizm, modernliğin açmazlarına karşı bir savaşım ve modernleşmeyle bir hesaplaşma olarak değerlendirilir.

"Gizli Kalmış Bir İstanbul Masalı", Ali Teoman'ın üç kısımdan oluşan ve parodilerle dolu uzun bir öyküsünü anlatır. Öykü, günümüz İstanbul'undan farklı çevreleri, insanları ve sorunları konu edinir. Eser, postmodern bir yapı olarak da değerlendirilmektedir.

Post-modern teorinin kurucusu olarak kabul edilen düşünür Jean-François Lyotard'dır.

Yaratık kelimesi, genellikle hayal gücüne dayanan varlıkları ifade eder. Bu terim, farklı bağlamlarda çeşitli anlamlar taşıyabilir: 1. Mitolojik ve folklorik anlamda: Doğaüstü özelliklere sahip, insan hayal gücünü besleyen ve efsanelerde, masallarda önemli rol oynayan varlıklar. 2. Bilimsel anlamda: Gerçekliği kanıtlanmış, doğal dünyada gözlemlenmiş canlılar. 3. Postmodern edebiyatta: John Fowles'un "Yaratık" adlı eserinde olduğu gibi, gerçek ile kurgunun iç içe geçtiği, kişisel özgürlüğe ve gerçekliğe ulaşmanın zorluklarını ele alan eserler.

Modernist ve postmodernist Türk edebiyatı, 1970'lerden itibaren Türk edebiyatında etkili olan iki önemli akımdır. Modernist edebiyat, bireyin bunalımları, toplumla çatışması, yalnızlığı ve huzursuzluğu gibi konuları işler. Postmodernist edebiyat ise modernizmin karamsar havasını yarı olumluluğa ve yarı alaycılığa bırakmış hâlidir. Bazı önemli modernist ve postmodernist Türk yazarları: - Modernist: Oğuz Atay, Adalet Ağaoğlu. - Postmodernist: Orhan Pamuk, İhsan Oktay Anar, Latife Tekin.