Sürrealizm

Sürrealizm, 20. yüzyılın başlarında ortaya çıkan ve bilinçaltının derinliklerine inmeyi amaçlayan bir sanat ve edebiyat akımıdır. Kısaca tanımı: Gerçeküstücülük, rasyonel düşüncenin ötesine geçerek hayal gücünü serbest bırakmayı hedefler.

Sürrealizmin amacı, rasyonel düşünce ve geleneklerin sınırlarını aşarak, bilinçaltının özgürce ifade edilmesini sağlamaktır. Bu sanat akımı, insanların hayal gücünü ve düşüncelerini yansıtarak, çevresindeki gelişmelere karşı bir cevap vermeyi hedefler.

Sürrealizmin kurucusu Fransız yazar André Breton'dur.

Salvador Dali, sürrealizm sanat akımına mensuptur.

Salvador Dali, sürrealizm akımının önde gelen temsilcilerinden biri olarak, aşağıdaki temel ilkeleri savunmuştur: 1. Bilinçaltı ve Rüyalar: Dali, bilinçaltının ve rüyaların önemini vurgulayarak, bu unsurları sanatına yansıtmıştır. 2. Sanat ve Gerçeklik: Sanatın gerçekliğin ötesine geçmesi gerektiğini, nesnelerin ve olayların alışılmadık şekillerde yeniden yorumlanmasını savunmuştur. 3. Bireysel Yaratıcılık: Sanatçının kendi iç dünyasından yola çıkarak eserler üretmesi gerektiğini, bireysel deneyimlerin ve duyguların sanat eserlerinin temel taşları olduğunu düşünmüştür. 4. Bilim ve Teknoloji: Sanatın diğer disiplinlerle, özellikle bilim ve teknoloji ile etkileşimini savunmuş, yeni teknikler ve materyaller kullanarak eserlerini zenginleştirmiştir. 5. Provokasyon: Toplumsal normlara ve geleneksel sanat anlayışına meydan okuyarak, izleyiciyi düşündürmeyi ve sorgulamaya teşvik etmeyi amaçlamıştır.

"Lost Highway" (Kayıp Otoban), David Lynch tarafından yönetilen 1997 yapımı bir filmdir. Konu özeti: Los Angeles'ta yaşayan caz müzisyeni Fred Madison, karısının kendisini aldattığından şüphelenir ve evine gizlice girildiğini gösteren kasetler almaya başlar. Sabah, Fred karısının evde ölü bulunduğunu öğrenir ve kıskanç koca suçlamasıyla hapse atılır. Pete, bir oto tamircisidir ve gangsterlerin sevgilisine aşıktır.

Dada ve Sürrealizm aynı hareketler değildir, ancak her ikisi de 20. yüzyılın başlarında ortaya çıkan önemli sanat hareketleridir. Temel farklar şunlardır: - Köken: Dada, 1916 yılında Zürich'te Hugo Ball tarafından kurulmuştur. - Felsefi Yaklaşım: Dada, rasyonelliği ve mantığı reddederek absürtlüğü ve rastgeleliği benimsemiştir. - Sanat Teknikleri: Dada sanatçıları kolaj, fotomontaj, hazır nesneler ve performans sanatı gibi teknikler kullanmıştır.

Sürrealist sanatçılar, bilinçaltının keşfini ve kullanımını savunurlar. Bu akımın temel ilkeleri şunlardır: 1. Rasyonel düşünceden uzaklaşma: Sürrealistler, mantık ve estetik kaygılardan arınmış bir üretim sürecini hedeflerler. 2. Gerçeküstücülük: Gerçekliğin ötesindeki dünyayı, rüya ve bilinçaltı imgeleriyle yansıtmayı amaçlarlar. 3. Otomatizm: Sanat eserlerinin, sanatçının bilinçli müdahalesi olmadan, doğrudan bilinçaltından çıkmasını savunurlar. 4. Mizah ve alay: Hayat, toplum ve olaylar karşısında alaycı bir tavır takınırlar. Önemli sürrealist sanatçılar arasında Salvador Dali, René Magritte, Max Ernst ve Frida Kahlo bulunur.

Frida Kahlo'nun resim akımı, sürrealizm olarak kabul edilir.

"Vivarium" filminin sonunda Tom ölür ve boy haline gelen çocuk, onu bir vakum torbasına koyarak ön bahçede kazdığı çukura atar. Gemma, çocuğun peşinden bir kazma ile koşar, ancak çocuk, banliyö mahallesinin altındaki surreal bir rüya manzarasına dört ayak üzerinde sürünerek girer. Gemma, yere geri döndüğünde ölüm döşeğinde olur ve çocuğun ona "Ben senin annen değilim" demesini duyduktan sonra ölür. Çocuğun daha sonra gerçek bir emlak ofisine gittiği ve yaşlı Martin ile tanıştığı gösterilir.

"Pollock" filmi, Amerikalı ressam Jackson Pollock'un hayatını ve kariyerini anlatıyor. Filmde, Pollock'un sürrealist tarzda yaptığı çalışmaların, ressam Lee Krasner'in ilgisini çekmesi ve birlikte yaşamaya başlamaları konu ediliyor. Yönetmenliğini ve başrolünü usta oyuncu Ed Harris'in üstlendiği film, bir biyografi-drama türünde çekilmiştir.

"Pencereden Bakan Kadın" ifadesi iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Salvador Dali'nin Tablosu: Salvador Dali'nin "Woman at the Window" (Camdan Bakan Kadın) tablosu, sürrealizm akımına mensup bir eser olup, sanatçının kız kardeşi Ana Maria'nın modellik yaptığı bir sahneyi yansıtır. 2. Film: "The Woman in the Window" adlı 2021 yapımı film, agorafobisi nedeniyle evden çıkamayan bir psikoloğun, komşularını gözetlerken bir cinayete şahit olduğunu düşünmesi sonrası gelişen olayları konu alır.

En çok bilinen üç ressam şunlardır: 1. Leonardo da Vinci (1452-1519). 2. Vincent van Gogh (1853-1890). 3. Salvador Dalí (1904-1989).

“Bu bir pipo değildir” ifadesi, Belçikalı sürrealist ressam René Magritte’in 1928-29 yıllarında yaptığı “İmgelerin İhaneti” adlı tablosundan gelmektedir. Bu tablo, resimdeki nesnenin gerçekte bir pipo olmadığını, sadece bir pipo görüntüsü olduğunu anlatmaya çalışmaktadır. Ayrıca, bu ifade, Fransız filozof Michel Foucault tarafından da ele alınmış ve nesnelliğin ve hakikatin imkansızlığı üzerine bir inceleme konusu olmuştur.

“Belleğin Azmi” (orijinal adı: “Eriyen Saatler”) tablosu, sürrealizm sanat akımına aittir.

Frida Kahlo'nun eserleri sürrealizm akımıyla ilişkilendirilir.

"Valerie'nin Harika Haftasonu" (Valerie a Týden Divu), 1970 yapımı Çekoslovak filmi, 14 yaşındaki Valerie'nin yetişkinliğe geçiş sürecini konu alır. Filmde, Valerie'nin etrafı dinci ve kötü kişilerle çevrilidir. Alt metninde büyüme hikayesi ve toplum eleştirilerine de yer veren film, masalsı ve sürrealist bir anlatım sunar.

Belleğin Azmi tablosu, Salvador Dali tarafından 1931 yılında yaratılmış ve sürrealizmin en bilinen eserlerinden biri olarak kabul edilir. Tablonun anlattıkları: - Zamanın akışkanlığı: Tablodaki eriyen saatler, zamanın katı ve değişmez bir kavram olmadığını, aksine akışkan ve göreceli olduğunu simgeler. - İnsan hafızası: İnsan belleğinin zamanla gün geçtikçe kaybolmasını ve insanın zaman karşısında çaresizliğini anlatır. - Sembolik unsurlar: Arka plandaki kurumuş ağaç hayatın geçiciliğini, karıncalar ve sinek ise çürümeyi ve yok oluşu temsil eder. Tablo, New York'taki Modern Sanat Müzesi (MoMA)'nde sergilenmektedir.

Salvador Dali, sürrealizm akımına mensuptur.

"El Topo" filmi, Alejandro Jodorowsky tarafından yönetilen ve başrolünde de kendisinin yer aldığı bir sürreal western filmidir. Filmin konusu, küçük oğlu ile birlikte atının sırtında çöllerde gezinen bir silahşörün hikayesini anlatır. Film, yeniden doğuş ve insanın kendi içerisinde yaptığı yolculuk üzerine kuruludur.