Ontoloji

Metafiziğin konusu şu kavramlardır: Varlık. Bilinç. Madde. Ruh. Tanrı. Evren. Karma. Metafizik, bu kavramlar üzerine varlıksal (ontolojik) sorunlar üzerine yoğunlaşan incelemeler yapar.

RDF (Resource Description Framework), web ortamındaki nesnelerin, kaynak özelliklerinin ve özellik değerlerinin tanımlanmasını sağlayan bir veri modelidir. Ontoloji, belirli bir alandaki bilgilerin paylaşımını ve yeniden kullanımını sağlayacak kavramlaştırmaların biçimsel ve açık belirtimi olarak tanımlanır. RDF, anlamsal web teknolojilerinde ontolojilerin ve ontolojilerle web ortamındaki nesnelerin tanımlanmasını sağlar.

Amak-ı Hayal, başkahraman Raci'nin hayata dair sorularını cevaplamak istemesini konu edinir. Eserde, yazarın sahip olduğu fikirler "Manisa Tımarhanesi" ve "Raci'nin Hatıraları" adlı iki ana başlık altında toplanır. Amak-ı Hayal, tasavvuf edebiyatının önemli eserlerinden biri olarak kabul edilir ve Vahdet-i Vücûd inancını anlatır.

Parmenides'in varlık anlayışı şu temel ilkelere dayanır: Değişmezlik ve süreklilik: Varlık (Bir) mutlak anlamda kalıcı, sürekli, yaratılmamış ve yok edilemezdir. Hareket ve değişimin reddi: Parmenides'e göre, varlıkta hareket ve değişim söz konusu değildir; her türlü değişim bir yanılsamadır. Gerçeklik ve görünüş ayrımı: Duyu dünyası bir görünüşler dünyasıdır ve gerçek değildir; gerçeklik, değişmeyen, sınırlanmayan ve bölünmeyen "Bir Varlık"a dayanır. Varlık ve düşünmenin özdeşliği: Düşünülmesi mümkün olan her şey var olması mümkün olan şeydir; dolayısıyla varlık düşünceye özdeştir. Parmenides, bu görüşlerini "Doğa Üzerine" adlı şiirinde dile getirmiştir.

Epistemoloji ve ontoloji felsefenin iki temel disiplinidir. Epistemoloji, bilgi kuramı olarak bilinir ve "doğru bilgiye nasıl ulaşabilirim?" sorusuna yanıt arar. İki ana yaklaşımı vardır: 1. Ösel (a priori): Önceden bilinen bilgiler. 2. Deneyimden sonra (a posteriori): Deneyim sonrası edinilen bilgiler. Ontoloji ise varlık felsefesidir ve "ne var, ne yok" sorusunu ele alır. Özetle: - Epistemoloji: Bilgi kuramı, doğru bilgiye ulaşma. - Ontoloji: Varlık felsefesi, ne var, ne yok.

Felsefenin temel sorularından bazıları şunlardır: Varlık sorusu: "Neden varız?". Bilgi sorusu: "Nasıl biliriz?". Gerçeklik sorusu: "Gerçek nedir?". Ahlak sorusu: "Nasıl davranmalıyız?". Özgürlük sorusu: "Özgür müyüz?". Bilincin doğası sorusu: "Bilinç nedir?". Adalet sorusu: "Adalet nedir?". Varoluş sorusu: "Neden varız ve ne anlama gelir?".

Töz türleri farklı felsefi yaklaşımlara göre çeşitlilik gösterir: Tek tözlü (monist) yaklaşım: Evrenin temelinde tek bir töz bulunur. Çok tözlü (plüralist) yaklaşım: Evrenin temelinde birden fazla töz vardır. İkici (düalist) yaklaşım: Varlığın temelinde birbirinden tamamen farklı iki töz türü bulunur. Ayrıca, Aristoteles'in sınıflandırmasına göre töz, birinci töz ve ikinci töz olarak ikiye ayrılır. Birinci töz: Bireysel, somut varlıklardır. İkinci töz: Tür ve cins gibi evrensel varlıklardır.

Materyalizme göre varlık, özü ve temel yapı taşı madde olan bir sistemdir. Materyalizmin temel özellikleri: Monist varlıkbilim: Materyalizm, düalizm veya plüralizmden farklı olarak monist bir varlıkbilim sınıfına aittir. Reddedilen olgular: İdealizm ve tinselciliğin karşıtıdır; soyut ve metafizik olguları reddeder. Madde ve bilinç: Madde, var olan tek cevherdir ve bilinç de dahil olmak üzere bütün görüngüler maddi etkileşimlerin sonucudur. Kendi kendini hareket ettirme: Madde, kendi kendisini hareket ettirecek güce sahiptir, ancak bu güç bilinçli bir özne değildir. Materyalizmin tarihsel kökleri Antik Yunan'a dayanır ve temsilcileri arasında Demokritos, Epiküros, Karl Marx ve Friedrich Engels bulunur.

İdealizm ve realizm arasındaki temel farklar şunlardır: Gerçekliğin kaynağı. Gerçeklik algısı. Yöntem. Varlığın kaynağı. Dış dünya. Bilgi. İdealizm, gerçekliği zihinsel bir yapı ve/veya etkinlik olarak kabul ederken, realizm gerçekliği bağımsız ve nesnel bir varlık olarak kabul eder.

Ontoloji, varlık felsefesi veya varlıkbilim olarak bilinir ve temel sorunu varlık olan felsefi bir disiplindir. Ontolojinin incelediği bazı sorular: Varlık nedir? Varoluş nedir? Fiziksel nesneler nelerdir? Bir fiziksel nesnenin var olduğu söylemini kanıtlamak mümkün müdür? Ontoloji, varlığı bilimsel ve felsefi açıdan iki farklı şekilde ele alır. Ayrıca, bilgisayar biliminde ontoloji, belirli bir alandaki kavramları, bu kavramların niteliklerini ve aralarındaki ilişkileri modelleyen bir yapıdır.

Ontolojik düşünce, varlık felsefesini (ontoloji) inceleyen ve varlığın mahiyetini anlamaya çalışan bir düşünce biçimidir. Ontoloji, temel sorunu varlık olan ve varlığın temel kategorilerini araştıran felsefi bir disiplindir. Ontolojik düşünce, farklı yaklaşımlarla ele alınabilir: Varlık ideadır: Varlığın düşünce halinde olduğunu ve zihinden bağımsız bir dünyanın olmadığını savunur. Varlık maddedir: Varlığın fiziksel madde olduğunu ve bilincin bile madde etkileşimleri sonucu ortaya çıktığını öne sürer. Varlık hem idea hem de maddedir: Aklın düşünen, maddenin ise yer kaplayan öz olduğunu savunur. Varlık fenomendir: Varlığı fenomen olarak kabul eder ve bilinç ile varlık arasında öze yönelmeye dayalı bir ilişki kurar.

Felsefede varlık, temel sorunu varlık olan ontoloji (varlık felsefesi) tarafından incelenir. Varlığın felsefedeki bazı tanımları: Varlık, var olan her şeydir. Varlık, oluş halindedir. Varlık, idea halindedir. Varlık, maddedir. Felsefede varlığın olup olmadığı, bilinip bilinemeyeceği gibi sorular sorulur ve bunlar tutarlı ve çelişkisiz bir şekilde yanıtlanır.

Varlık var diyen filozoflardan bazıları şunlardır: Platon ve Aristoteles. Farabi. Descartes. Husserl. Ayrıca, İslam filozofları Âmirî ve İbn Sînâ, Tanrı’nın saf varlık olduğu ve yokluğunun düşünülmesinin imkânsız olduğu, Tanrı dışındaki her şeyin mümkün olduğu ve var olmak için bir nedene ihtiyaç duyduğu sonucuna ulaşmışlardır.

Felsefenin üç temel kavramı şunlardır: 1. Ontoloji (Varlık Felsefesi). 2. Epistemoloji (Bilgi Felsefesi). 3. Etik (Ahlak Felsefesi). Ayrıca, felsefenin temel kavramları arasında metafizik, estetik, rasyonalizm, empirizm ve diyalektik gibi kavramlar da yer alır.

Varlık konusu, varlık felsefesi (ontoloji) tarafından incelenir. Varlık felsefesinin ele aldığı bazı konular: varlığın mahiyeti ve temel kategorileri; varlık ve varoluş ayrımı; varlığın idealar veya maddelerle ilişkisi; varlığın oluş, fenomen veya hem idea hem madde olup olmadığı; varlığın zaman ve uzam ile ilişkisi. Bilim ve felsefe, varlık kavramını farklı açılardan inceler.

Tanrı'nın varlığına dair bazı kanıtlar şunlardır: Ontolojik kanıt: Tanrı, tasarlanabilen en yetkin varlıktır ve var olmadığı takdirde yetkin olamaz. Kozmolojik kanıt: Evrenin bir başlangıcı varsa, onu başlatan bir ilk neden olmalıdır ve bu ilk neden Tanrı'dır. Teleolojik (tasarım) kanıtı: Evrendeki düzen ve amaç, bilinçli bir tasarımcı, yani Tanrı tarafından yaratılmıştır. Ahlaki kanıt: Vicdan ve ahlaki kurallar Tanrı tarafından verilmiştir. Kutsal metinler: İncil, Kur'an gibi kutsal kitaplar, Tanrı'nın varlığını ve insanlarla olan ilişkisini açıklar. Bu kanıtlar, Tanrı'nın varlığını ispatlamak için ortaya atılmış felsefi ve dini argümanlardır. Ancak, bilimsel bir kanıt olarak kabul edilmezler.

Dünyanın mantıksal yapısı, mantıksal atomculuk anlayışına aittir. Bu anlayış, 20. yüzyılın başlarında analitik felsefenin gelişmesiyle ortaya çıkmıştır. Wittgenstein, Tractatus Logico-Philosophicus adlı eserinde, dünyanın yapısının mantıkla ortaya çıkartılmasını amaçlamıştır.

Ontolojik kanıtın temel nedenleri şunlardır: Varlığın mükemmellik olması. Tanrı'nın tanımı. Zorunlu varlık. Bu kanıt, ilk kez Aziz Anselmus tarafından ortaya atılmıştır.

Varlığın niceliksel yaklaşımlarından bazıları şunlardır: Pisagorculuk ve Yeni Pisagorculuk. Dataizm. Ayrıca, varlığın niceliği felsefi açıdan, bir varlığın sayı, miktar, hacim, kütle gibi ölçülebilir özelliklerini ifade eder.

Nominalist ve realist terimleri, felsefede gerçeklik ve soyut kavramların varlığı hakkında farklı görüşleri ifade eder. Nominalist: Soyut kavramların (evrenseller, gibi) bağımsız bir varoluşa sahip olmadığını, sadece insan zihninde oluşturulan isimler veya etiketler olduğunu savunur. Realist: Soyut kavramların bağımsız bir varoluşa sahip olduğunu ve gözlem ve akıl yürütme yoluyla keşfedilebilecek nesnel varlıklar olduğunu savunur. Bu iki görüş, özellikle Ortaçağ'da "evrenseller problemi" etrafında yoğun bir şekilde tartışılmıştır.