Tarihsel materyalizm, toplumsal gelişmenin temelinde maddi yaşam koşullarının yattığını savunan bir tarih ve toplum kuramıdır. Bu yaklaşıma göre, insanlık tarihindeki dönüşümler, düşüncelerden ya da inanca dayalı ideallerden değil, ekonomik ilişkilerin ve üretim tarzlarının değişmesinden kaynaklanır. Tarihsel materyalizmin temel bileşenleri: - Altyapı ve üstyapı ayrımı: Toplumun ekonomik yapısını oluşturan altyapı (üretim araçları, emek ilişkileri, mülkiyet yapısı) ve bu altyapının üzerinde şekillenen kurumlar ve fikirler (hukuk, devlet, din, ideoloji). - Sınıf mücadelesi: Her tarihsel dönemde, üretim araçlarına sahip olan egemen bir sınıf ile bu araçlara erişimi olmayan ezilen bir sınıf arasındaki çatışma, toplumsal değişimin motorudur. Tarihsel materyalizm, Marksist gelenekte toplumları anlamak ve dönüştürmek için bir yol haritası olarak kabul edilir.