Filozofi

"Memento" (Akıl Defteri), hafıza kaybı yaşayan bir adamın hikayesini anlatır. Filmin konusu: Eski bir sigorta müfettişi olan Leonard Shelby, "anterior grade memory loss" adı verilen ve yeni anılar oluşturmasını engelleyen bir hastalığa yakalanmıştır. Kim olduğunu bilmesine ve geçmişini hatırlamasına rağmen, intikam almak için karısının katilini aramaya başlar. Yönetmen Christopher Nolan, bu filmle izleyiciyi ana karakterin yerine koyarak hafıza sorununun nasıl bir deneyim olduğunu aktarmayı amaçlamıştır.

Agora filmi, 4. yüzyılın sonlarında Roma İmparatorluğu'nun Mısır'daki İskenderiye kentinde geçen ve din ile bilim arasındaki ilişkiyi ele alan tarihi bir dramadır. Filmin ana konusu şu şekilde özetlenebilir: Hypatia'nın Hayatı: Film, kendini felsefe ve bilime adamış Hypatia'nın hayatından kesitler sunar. Dini Kargaşa: Hristiyanlık hızla yayılırken, Hristiyanlar ve Paganlar arasında çatışmalar başlar. Kütüphane Tahribatı: Hristiyanlar, kütüphaneyi ele geçirir ve içindeki yüzbinlerce el yazması kitabı yakar. Hypatia'nın Sonu: Hypatia, dinsiz ve cadı olmakla suçlanır, linç edilir ve vücudu parçalara ayrılarak sergilenir. Film, aynı zamanda toplumsal tabakalaşma ve eşitsizliği de ele alır.

Tümevarım yöntemi, özellikle Francis Bacon ile ön plana çıkmıştır. Ancak, tümevarımın felsefi bir yöntem olarak geliştirilmesi ve bilimsel araştırmalarda kullanılması, İbn Sînâ gibi düşünürler tarafından da ele alınmıştır. Aristoteles de tümevarım kavramını kullanmış, ancak onu bir akıl yürütme değil, psikolojik bir sezgi süreci olarak tanımlamıştır.

En güzel filozof sözü olarak değerlendirilebilecek bazı sözler şunlardır: "Kendini bil." – Sokrates. "Düşünüyorum, öyleyse varım." – Descartes. "Mutluluk, haz ve acının dengelenmesinde yatar." – Aristoteles. "Başkalarının düşüncelerine göre yaşayan biri, asla kendi hayatını yaşayamaz." – Epiktetos. "Hayat, anlamsızlığına rağmen yaşanmaya değer." – Albert Camus. "Adalet, ruhun düzenidir." – Platon. "Bilgi güçtür." – Francis Bacon. "Hayat, bizim ona verdiğimiz anlam kadar anlamlıdır." – Jean-Paul Sartre. "Küçük şeylerden keyif almayı bilmeyen, asla mutlu olamaz." – Epikuros. "Cesaret, korkunun yokluğu değil, ona rağmen harekete geçmektir." – Nelson Mandela.

The Turin Horse (Torino Atı), Macar yönetmen Béla Tarr tarafından 2011 yılında çekilmiş bir filmdir ve senaryosu, Tarr'ın sık sık birlikte çalıştığı László Krasznahorkai'ye aittir. Filmin ana temaları: İnsanın doğaya ve zamanın akışına karşı çaresiz mücadelesi. Varoluşsal boşluk ve nihilizm. Ekonomik ve sosyal sınıf mücadelesi. Doğanın karşı konulmaz gücü ve insanın onun karşısındaki güçsüzlüğü. Film, siyah-beyaz görselliği ve minimal yapısıyla dikkat çeker.

The Turin Horse (Torino Atı), Macar yönetmen Béla Tarr tarafından 2011 yılında çekilmiş bir filmdir ve senaryosu, Tarr'ın sık sık birlikte çalıştığı László Krasznahorkai'ye aittir. Filmin ana temaları: İnsanın doğaya ve zamanın akışına karşı çaresiz mücadelesi. Varoluşsal boşluk ve nihilizm. Ekonomik ve sosyal sınıf mücadelesi. Doğanın karşı konulmaz gücü ve insanın onun karşısındaki güçsüzlüğü. Film, siyah-beyaz görselliği ve minimal yapısıyla dikkat çeker.

Hypatia, tarihte bilinen ilk kadın matematikçi, filozof ve astronomdur. Bazı özellikleri: Eğitim: İlk eğitimini babasından almış, ardından Atina ve Roma'da eğitimine devam etmiştir. Kişilik: Güzelliği ve bilgeliğiyle ünlüydü, ancak tüm ilgilere rağmen hayatını bakire olarak sürdürmüştür. İlgi Alanları: Şiir, matematik, astronomi, geometri ve felsefeyle ilgilenmiştir. Katkıları: Usturlap ve hidrometre gibi aletler geliştirmiştir. Düşünce Yapısı: Özgürlüğü savunan, düşünce özgürlüğünü benimseyen ve bu uğurda mücadele veren bir kişiydi. Ölümü: 415 yılında, İskenderiye piskoposu Cyril'in kışkırtmalarıyla bir grup Hristiyan fanatik tarafından taşlanarak ve derisinin yüzülerek öldürülmüştür.

Varlık var diyen filozoflardan bazıları şunlardır: Platon ve Aristoteles. Farabi. Descartes. Husserl. Ayrıca, İslam filozofları Âmirî ve İbn Sînâ, Tanrı’nın saf varlık olduğu ve yokluğunun düşünülmesinin imkânsız olduğu, Tanrı dışındaki her şeyin mümkün olduğu ve var olmak için bir nedene ihtiyaç duyduğu sonucuna ulaşmışlardır.

2001: Bir Uzay Destanı (2001: A Space Odyssey), Stanley Kubrick tarafından yönetilen ve Arthur C. Clarke'ın kısa bir öyküsünden esinlenen bir bilimkurgu filmidir. Filmin anlatmak istedikleri arasında şunlar yer alır: İnsanlığın kökeni: Film, insanlığın kökeninin dünya dışından gelmiş olabileceği öngörüsünü işleyebilir. Dünya dışı zeki yaşam: Dünya dışı zeki yaşamın varlığı ve insanlarla olası etkileşimi. Varoluşsal sorular: Paradokslar ve içsel yolculuklar aracılığıyla varoluşsal sorular sorar. Nükleer felaket uyarısı: Soğuk Savaş döneminde yazılan roman, nükleer felakete dikkat çeker. Film, bilimsel gerçekçiliği, öncü görsel efektleri ve provokatif belirsizliğiyle ün kazanmıştır.

"Filozoflar Ansiklopedisi" kitabı 4 cilt takım halinde yayımlanmıştır.

Zygmunt Bauman'ın önemli olmasının bazı nedenleri: Sosyoloji literatürüne katkıları: Modernlik, postmodernlik, küreselleşme, kimlik, sınıf, iktidar ve modernite gibi konularda önemli teorik katkılar sunmuştur. Toplumsal sorunlara yaklaşımı: Toplumsal sorunlara dair analizlerinde insani olanı merkeze almıştır. Eleştirel bakış açısı: Moderniteyi ve postmoderniteyi eleştirel bir şekilde değerlendirmiş, bu kavramların birey üzerindeki etkilerini incelemiştir. Akademik miras: Eserleri, toplumsal değişim, kimlik, özgürlük ve güvenlik arasındaki ilişkiler gibi çeşitli temaları ele alır ve günümüzde de akademik çevrelerde tartışılmaya devam eder. Toplumsal adalet ve etik: Toplumsal adalet, etik ve insan hakları gibi konularda derin düşünceler geliştirmiştir.

İmkân delili, İbn Sînâ'ya aittir. İbn Sînâ, bu delili geliştirerek metafiziğin en önemli kavramlarından biri haline getirmiştir.

Edward Carr'ın tarih anlayışı şu şekilde özetlenebilir: Tarihçi-olgu etkileşimi: Tarih, tarihçi ile olguları arasında kesintisiz bir karşılıklı etkileşim sürecidir; bugün ile geçmiş arasında bitmeyen bir diyalogdur. Nesnellik ve öznellik: Nesnel tarih mümkün değildir; tarihçinin geleceğe olan bakışının olaylarla değişmesi mümkündür. Düşüncenin önemi: Tarih, tarihi üstünde çalışılan düşüncenin, tarihçinin zihninde yeniden oluşmasıdır. Amaç ve yön duygusu: Tarih, geçmişin olaylarıyla geleceğin amaçları arasında bir diyalogdur; tarihçinin yön duygusu ve yorumu sürekli olarak değişir ve evrilir. Genelleme ve nedensellik: Tarihçi, genelleme yapmalı ve nedensellik aramalıdır, ancak bu genellemeler katı şemalar içine hapsedilmemelidir. Carr'a göre tarihçi, olguları veya kişisel yorumunu öne çıkarmamalı, tüm verileri ele almalıdır.

Gottlob Frege'yi etkileyen filozoflardan bazıları şunlardır: Immanuel Kant. Gottfried Wilhelm Leibniz. Bernard Bolzano. Frege, ayrıca Hermann Lotze'nin derslerinden de etkilenmiştir.

Kavramcılık (konseptüalizm) öğretisi, Fransız düşünür Petrus Abelardus tarafından ortaya atılmıştır. Abelardus’a ek olarak, kavramcılık öğretisine son dönem adcılığı adı da verilen Ockhamlı William ve Yeni Çağ filozoflarından John Locke da bu anlayışa yatkın görüşler benimsemiştir. Ayrıca, 20. yüzyıl felsefesinde dil felsefesi ve mantık alanlarında önemli gelişmeler yaşanmış, bu dönemde Ludwig Wittgenstein, Alfred Tarski ve Immanuel Kant gibi düşünürler de kavramcılık yaklaşımının temsilcileri arasında yer almıştır.

Varlık yoktur diyen filozoflar arasında Nihilizm ve Taoizm temsilcileri bulunmaktadır. Nihilizm: Gorgias: Antik Yunan sofisti Gorgias, varlığın olmadığını savunur ve üç temel önermede bulunur: "Hiçbir şey gerçek değildir", "Gerçek olsa da bilinemez", "Bilinse de başkalarına aktarılamaz". Nietzsche: Friedrich Nietzsche, nihilizmi "bütün yüksek değerlerimizin sona erdiği" bir mantık olarak tanımlar ve hayatın anlamını ve değerini reddeder. Taoizm: Laozi: Taoizm'in kurucusu olarak kabul edilen Laozi, varlığın ve yokluğun sürekli bir dönüşüm içinde olduğunu ve bu dönüşümün Tao (Yol) tarafından yönlendirildiğini belirtir. Zhuangzi: Taoist filozof Zhuangzi, varlığın ve yokluğun doğasını inceleyerek evrendeki her şeyin birbirine bağımlı olduğunu ve değişim içinde bulunduğunu belirtir.

Şüphe, bir insanın, bir olay karşısında duyduğu emin olamama veya güvensizlik duygusudur. Şüphe çeşitleri: Basit şüphe. Makul şüphe. Yeterli şüphe. Kuvvetli şüphe. Ayrıca, dinî literatürde şek, zan, vehm gibi kavramlar da şüpheyle yakından ilişkilidir ve farklı şüphe türlerini ifade eder.

Felsefi düşünce sistemleri, temel yaklaşımlarına göre iki ana gruba ayrılır: 1. Dogmatizm: Doğru bilginin mümkün olduğunu savunan düşünce tarzı. 2. Kuşkuculuk (Septisizm): Doğru bilginin imkansız olduğunu öne süren düşünce akımı. Ayrıca, felsefenin farklı konuları ve disiplinleri çerçevesinde birçok alt akım ve sistem bulunmaktadır, örneğin: Epistemoloji (Bilgi Felsefesi): Bilginin doğasını ve kaynağını inceler. Metafizik: Varlık ve gerçekliğin doğasını temel seviyede araştırır. Etik (Ahlak Felsefesi): Ahlakın doğasını ve temel erdemleri inceler. Siyaset Felsefesi: Devlet, özgürlük, adalet gibi kavramları ele alır. Din Felsefesi: Din ve inançla ilgili sorunları inceler. Bu ayrımlar, felsefi düşüncenin genel çerçevesini oluşturur ve daha spesifik sistemler bu ana gruplar içinde yer alabilir.

Diyalojik hayal gücü, Mikhail Bakhtin'in kavramlarından biridir ve metinlerin yalnızca tek bir sese değil, çoklu seslere ve bakış açılarına sahip olduğunu ifade eder. Diyalojik hayal gücünün bazı özellikleri: Çokdillilik ve parodi: Dilin ve toplumsal söylemin heterojen yapısını yansıtır. Merkezkaç ve merkezcil güçler: Metnin içindeki merkezcil güçler ile metnin dışına atıfta bulunan merkezkaç güçlerin çatışmasını içerir. Karşılıklı etkileşim ve anlamlandırma: Anlamların karşılıklı değişimini ve alımlanmasını ifade eder. Bu kavram, özellikle roman ve dil ilişkisinde, romanın diğer edebi biçimlerden farklı olarak çeşitli öznel bilinçlerin ve dünya hakkında düşünme biçimlerinin etkileşimlerine dayanan bir gerçekliği yeniden yarattığını vurgular.

Ateistlerin sevdiği bazı filozoflar: Antik Çağ filozofları: Anaksimandros, Anaksogoras, Demokritos ve Epikuros. 18. yüzyıl filozofları: Baron d'Holbach ve Denis Diderot. 19. ve 20. yüzyıl filozofları: Ludwig Feuerbach, Karl Marx, Friedrich Engels ve Friedrich Nietzsche. Bu filozoflar, ateist düşünce ile uyumlu görüşler ortaya koymuşlardır. Örneğin, Demokritos evrenin oluşumunu maddeci yöntemlerle açıklamış, Epikuros ise Tanrı'nın var olma ihtimalini insanlıkla alakasız bulmuştur.