Ontoloji

Felsefede 0, genellikle hiçlik, boşluk veya başlangıç noktası gibi kavramlarla ilişkilendirilir. Bazı felsefi sistemlerde sıfır, insanın kendi varlığını sorgulaması ve kendini anlamlandırması için bir başlangıç noktası olarak da kullanılabilir. Ayrıca, felsefede sıfır kavramı soyutlamayı, analizi ve düşünmeyi ifade edebilir. Felsefede 0'ın ne anlama geldiği, farklı felsefi sistemlere ve düşünürlere göre değişiklik gösterebilir.

Aristoteles'in 10 kategori anlayışı, ontolojik ve epistemolojik bir çerçeveye sahip olan metafizik anlayışına aittir. Aristoteles'e göre kategoriler, varlığın en genel cinsleridir ve töz kategorisinden bağımsız olarak var olamazlar. Ayrıca, Aristoteles'in metafiziği teolojik bir boyut da içerir; ona göre metafizik, Tanrı'yı ve tüm varlık düzeninin ilk ilkesini araştıran bir ilimdir.

Felsefede gerçeklik, en genel anlamıyla, dış dünyada nesnel bir varoluşa sahip olan varlık, varolanların tümü, varolan şeylerin bütünüdür. Gerçeklik kavramı, felsefe tarihi boyunca anlam genişlemesine ve daralmasına uğramıştır. Gerçeklik, bilgi türlerine göre farklı anlamlar içerir: Bilimsel bilgiye göre gerçeklik. Felsefi bilgiye göre gerçeklik. Gerçeklik, öznel ve nesnel olarak da ele alınabilir: Öznel gerçeklik. Nesnel gerçeklik. Ayrıca, gerçeklik kavramı, fenomenolojik, doğruluk ve aksiyom gibi farklı seviyelerde de ele alınabilir.

Sartre'ın varoluşçuluğun temel ilkeleri şunlardır: Varoluş, özden önce gelir. İnsan özgürlüğü. Sorumluluk. Terk edilmişlik. Absürtlük. Sartre, varoluşçuluğu Tanrı'nın yokluğu üzerine temellendirir.

Ontoloji ve metafizik aynı şey değildir, ancak aynı alanı ifade eden iki farklı terimdir. Metafizik, var olan her şeyin doğasının ve kökeninin araştırıldığı, fizikötesi anlam taşıyan bir felsefi disiplindir. Ontoloji, varlığın doğasını, temel özelliklerini ve gerçekliğin yapısını inceleyen bir metafizik dalıdır. Ontoloji, metafiziğin bir alt disiplini olarak kabul edilir ve kapsamı metafiziğe göre daha dardır.

Oluşçuluk, varlığı sürekli bir oluş, yokoluş ve yeniden varoluş süreci olarak kabul eden bir felsefi yaklaşımdır. Oluşçuluğun temel özellikleri: Değişim: Evrende değişmeyen hiçbir şey yoktur; her şey sürekli bir değişim içindedir. Belli bir mantık: Değişim, belirli bir mantığa bağlı olarak gerçekleşir; bu mantık "logos" olarak adlandırılır. Arkhe: Herakleitos, her şeyi hızla değiştiren ama kendisi hiç değişmeyen "ateş"i ilk-kök varlık (arkhe) olarak kabul etmiştir. Oluşçuluk, varlığın özünü saptamayı imkansız kılar.

OWTW, "On What There Was" ifadesinin kısaltmasıdır ve Arap, İbrani ve Latin Ortaçağ geleneklerinde 500-1650 yılları arasında yürütülen temel ontolojik tartışmaları ele alan 15 ciltlik bir dizi kitabın adıdır. Bu dizi, modern Batı düşüncesinin oluşumuna katkıda bulunan temel ontolojik tartışmaları ortaya çıkarmayı amaçlar. Ayrıca, "OWTW.EXE" dosyası, KeyView yazılımıyla ilişkili bir yürütülebilir dosyadır ve genellikle bozuk veya eksik olduğunda çeşitli hatalara yol açabilir. "OWTW" kısaltması, metin mesajlarında "on the way" (yolda) anlamında da kullanılabilir.

SAREF, "Smart Application for Resource Efficient Futures" ifadesinin kısaltmasıdır ve kaynakların verimli kullanımını hedefleyen akıllı uygulamalar için kullanılır. SAREF4WATR ise, su ile ilgili ölçüm ve altyapı unsurlarını tanımlayan bir ontoloji uzantısıdır.

Husserl ve Heidegger arasındaki bazı farklar şunlardır: Felsefi Yaklaşım: Husserl, fenomenolojiyi kesin bilim projesi çerçevesinde ele alırken, Heidegger varlık üzerine odaklanır. Zaman Kavramı: Husserl zamanı, bilinçle ilişkili olarak kesin bilim projesi içinde değerlendirirken, Heidegger zamanı varlığın anlamı bağlamında yorumlar. Özne-Nesne İlişkisi: Husserl'de özne ve nesne ayrımı daha belirginken, Heidegger öznenin çevresini dikkate alarak analiz yapması gerektiğini savunur. Epoché Anlayışı: Heidegger, Husserl'in epoché anlayışını dönüştürerek, gizlenmenin ve açığa çıkmanın şeylerin kökensel hareketinden kaynaklandığını iddia eder. Politik Görüşler: Heidegger, Nazi sempatizanı olarak bilinirken, Husserl bir Yahudi'dir.

Varlık problemine verilen cevaplar iki ana yaklaşımda toplanır: 1. Nihilizm (Hiççilik). 2. Realizm (Gerçekçilik). Varlığın mahiyeti hakkında farklı görüşler de bulunmaktadır: Varlık oluştur. Varlık ideadır. Varlık maddedir. Varlık hem idea hem de maddedir. Varlık fenomendir.

Xonto kelimesi farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşıyabilir. Bilgi çıkarma sistemi: XONTO, PDF belgelerinden semantik bilgi çıkarmak için kullanılan bir ontoloji tabanlı sistemdir. Müzik sanatçısı: Last.fm'de Xonto adıyla bir müzik sanatçısı bulunmaktadır. Kişi adı: Murod Xonto‘rayev adında bir kişi, QALAMPIR.UZ haber kaynağında yer almaktadır.

Ontoloji ve epistemolojinin ayrılamaz olmasının nedeni, ikisinin de "bilgi ile gerçek" ve "bilen ile bilinen" arasındaki ilişkiyi çözmeye çalışmasıdır. Ontoloji, "varlık"ı anlamaya çalışır ve "vücud ve mevcud"u araştırır. Epistemoloji, bu varlığın insan tarafından algılanıp bilinmesinden sonra elde edilen "bilgi ve haber"in mahiyet ve özelliklerini inceler; "ilim ve malûm"u araştırır. Bu iki disiplin, "varlık" ve "bilgi" arasındaki boşluğu kapatmayı hedefler.

Aristoteles'e göre töz, "bir şeyi o şey yapan şey" olarak tanımlanabilir. Tözün bazı özellikleri: Form ve madde bileşimi. Bireysellik ve türsellik. Değişmezlik. Bağımsız varoluş. Aristoteles'in töz anlayışında, töz problemini töz-öz ikiliği üzerinden tartıştığı ve bu bağlamda "ousia" ve "eidos" kavramlarını kullandığı da belirtilebilir.

Varlık ve varlık felsefesi arasındaki temel fark, varlık felsefesinin varlığı daha geniş bir perspektiften ele alması ve varlığın doğasını, anlamını ve temel ilkelerini sorgulamasıdır. Varlık, var olan her şeyi ifade eder ve insan bilincinden bağımsız olarak var olabileceği gibi bilince bağımlı olarak da var olabilir. Varlık felsefesi ise bu varlığın en genel özelliklerini ve kategorilerini incelerken aynı zamanda var olan her şeyin temelinde yatan ilkeleri keşfetmeye çalışır. Özetle: - Varlık: Nesnel gerçeklik, somut ve ölçülebilir yönler. - Varlık Felsefesi: Varlığın doğası, anlamı ve temel ilkeleri, soyut ve kavramsal yönler.

Bu ifade, Aristoteles'in tümeller yaklaşımını yansıtmaktadır. Aristoteles'e göre tümeller, tek tek nesnelerin içinde var olur ve onlara bağımlı olarak bulunur. Bu yaklaşım, "kavramsal gerçekçilik" olarak adlandırılır.

Varlık var mıdır sorusuna verilen cevaplar iki ana grupta toplanabilir: 1. Varlığın olduğunu kabul eden görüş (realizm/gerçekçilik). 2. Varlığın olmadığını kabul eden görüş (nihilizm/hiççilik). Bu görüşlerin yanı sıra, varlığın ne olduğuna dair farklı yaklaşımlar da bulunmaktadır: Varlığı oluş olarak kabul edenler (Herakleitos, A. Whitehead). Varlığı idea (düşünce) olarak kabul edenler (Platon, Aristoteles, Farabi, Berkeley, Hegel). Varlığı madde olarak kabul edenler (Demokritos, Hobbes, La Mettrie, Marx). Varlığı hem idea hem de madde olarak kabul edenler. Varlığı fenomen olarak kabul edenler.

Cicero'nun felsefesi, farklı ekollerden etkilenmiş eklektik bir yapıya sahiptir. Başlıca felsefi görüşleri: Doğal hukuk: Cicero, yasaların kaynağını ortak akıl olan akılda bulur. Yönetim anlayışı: Cicero, monarşinin özünü yurttaş sevgisine, aristokrasinin özünü bilgeliğe, demokrasinin özünü ise özgürlüğe dayandırır. Ahlak anlayışı: Cicero, mutluluğu bildiklerimizi uygulamakla ilişkilendirir ve ahlaki hayatın temelini bu şekilde tanımlar. Tutkular: Cicero, tutkuları tüm kötülüklerin kaynağı olarak tanımlar. Cicero, aynı zamanda Yunan felsefesini Roma toplumuna tanıtmış ve ahlak, siyaset, retorik üzerine yazdığı eserlerle Batı düşüncesi üzerinde kalıcı bir etki bırakmıştır.

Tekçiliğin (monizmin) temel ilkeleri şunlardır: Varlık birliği. Her şey bir şeyden türetilir. Her şey birbiriyle bağlantılıdır. Aynılık ilkesi. Sonsuzluk. Bilinç. Tekçilik, varlığın nicel olarak tekliğini öne sürerken, töz tekçiliği nicel açıdan çokluğu dışlamamakla birlikte nitel bakımdan tek tözü esas alır.

Anselmus'un ontolojik kanıtı, Tanrı'nın var oluşundaki zorunluluğun, Tanrı kavramının en üstün varlık anlamını barındırmasından kaynaklandığını savunur. Kanıtlamanın temel argümanları: Tanrı kavramı: Tanrı, "en yetkin varlık" olarak tanımlanır. Varlığın gerekliliği: Var olmadığı düşünülemeyen şey, var olmadığı düşünülen şeyden daha büyüktür. Gerçek varoluş: Düşüncede var olan bir şey, gerçekte de vardır. Örnek bir çıkarım: 1. Tanrı, kendisinden daha büyüğü düşünülemeyen varlıktır. 2. Var olmadığı düşünülemeyen şey, var olmadığı düşünülen şeyden daha büyüktür. 3. Öyleyse, daha büyük bir şeyin var olabileceği düşünülebilir. 4. Fakat daha büyük bir şeyin var olabileceğini düşünmek saçmadır. 5. Dolayısıyla, var olmadığı düşünülemeyen şeyin var olmadığı düşünülemez. 6. O halde Tanrı vardır. Anselmus'un kanıtlamasına yönelik eleştiriler de bulunmaktadır.

19. yüzyıl felsefesinin temel problemleri şunlardır: Bilginin kaynağı: Rasyonalizm ve empirizm arasındaki tartışma. Birey-devlet ilişkisi: Monarşiye karşı demokrasi, toplumsal sözleşme ve güçler ayrılığı gibi konular. Ahlakın ilkesi: Deontoloji (ilkeselci etik) ve faydacılık. Varlığın oluşu: Ontolojik tartışmalar, özellikle Hegel ve Marx'ın yaklaşımları. Bu dönemde ayrıca tarihselcilik, materyalizm, pozitivizm ve yeni-Kantçılık gibi akımlar da öne çıkmıştır.