Mesnevi

Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî'nin Mesnevî'si 6 ciltten oluşmaktadır.

Fuzûlî, Kanuni Sultan Süleyman'ın Bağdat Seferi sırasında, Taşlıcalı Yahya ve Hayâlî Bey'in teşviki ile "Leylâ vü Mecnûn" mesnevisini yazmıştır. Fuzûlî, eserinin yazılış sebebini "Sebeb-i Nazm-ı Kitâb" bölümünde şöyle açıklamıştır: > Lutf ile dediler ey sühan-senc Fâş eyle cihâna bir nihân genc Leylî Mecnûn Acemde çokdur Etrâkde ol fesâne yokdur. Bu beyitlerin devamı şu şekildedir: > “Ey söz sahibi, lütufla dediler ki: Bu gizli hazineyi dünyaya anlat. Acem diyarında Leylâ ve Mecnûn çoktur Türklerde ise bu efsane yoktur.” Fuzûlî, bu sözleri bir imtihan olarak kabul edip eserini kısa zamanda yazıp bitirmiştir. Ayrıca, Fuzûlî bu mesneviyi, Mecnun'un mecazi aşktan ilahi aşka geçişi düşüncesini ispatlamak amacıyla yazdığını da belirtmiştir.

Mesnevi'nin bazı özellikleri: Kafiye: Her beytin kendi içinde kafiyeli olması (aa, bb, cc, dd...). Konu sınırlaması: Konu sınırlaması yoktur; aşk, din, ahlak, savaş, mizah gibi çeşitli konularda yazılabilir. Yer ve zaman: Olayların geçtiği yer ve zaman belirsizdir. Olağanüstülük: Doğaüstü ve olağanüstü davranışlar içerir. Anlatım: Akıl ve mantık ölçülerini aşan olaylar masal havasında anlatılır. Beyit sayısı: Beyit sayısı sınırsızdır, binlerce beyitten oluşan mesneviler vardır. Bölümler: Genellikle besmele, dibace, tevhid, münacat, naat, miraciye, sebeb-i telif, âgâz-ı dâstan, hatime bölümlerinden oluşur. Didaktiklik: Özellikle tasavvufi ve ahlaki mesnevilerde okuyucuya öğüt verme, doğru yolu gösterme amacı vardır.

İskendernâme, mesnevî nazım şekliyle kaleme alınmış bir eserdir. Ayrıca, içerdiği zengin malzeme sebebiyle ansiklopedik bir eser olarak da değerlendirilmektedir. Bunun yanı sıra, hükümdarlara ve kumandanlara yönelik öğütler içermesi sebebiyle siyasetnâme olarak da kabul edilmektedir.

Şecâat-nâme mesnevi nazım biçimiyle yazılmıştır.

Cavidname, Muhammed İkbal'in yazdığı şiir kitabı, mesnevi tarzında ve hem felsefi hem de tasavvufi bir eserdir.

Cemşîd ü Hurşîd mesnevisi, Çin hükümdarının oğlu Cemşîd ile Rum kayserinin kızı Hurşîd arasındaki aşkı anlatır. Eserin konusu şu şekilde özetlenebilir: Cemşîd, rüyasında gördüğü kıza âşık olur ve babasını razı edemeyeceğini anlayınca dostu bezirgân Mihrâb ile birlikte sevdiğine kavuşmak için yollara düşer. Mesnevide, zamanlarının çok güzel canlandırılan spor oyunları ile zengin savaş sahneleri de yer alır.

Mesnevi'den hikayeler çalışma kağıdı hazırlamak için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz: 1. Hikaye Seçimi: Mevlana'nın Mesnevi'sinden bir hikaye belirleyin. 2. Karakter ve Olay Örgüsü: Hikayenin ana karakterlerini, olay örgüsünü ve temalarını belirleyin. 3. Öykü Kartları: Her öğrenci için hikayenin bir sahnesini veya karakterini tasvir eden resimli ve yazılı öykü kartları hazırlayın. 4. Etkinlik Uygulaması: Öğrencileri gruplara ayırarak, hazırladıkları öykü kartlarını sınıfla paylaşmalarını ve hikayelerini anlatmalarını sağlayın. Ayrıca, Mesnevi hikayelerini içeren hazır çalışma kağıtlarına aşağıdaki kaynaklardan ulaşabilirsiniz: - edebiyatnotu.com: Mesnevi çalışma kağıdı PDF dosyası. - can-ada.net: Mesnevi'den hikayeler çalışma kağıdı.

Nizami'nin en önemli eseri, "Hamse" olarak bilinen beşli mesneviler bütünüdür.

Hamse sahibi şairler şunlardır: 1. Ali Şir Nevai: "Hayretül Ebrâr", "Ferhad u Şirin", "Leyli vü Mecnun", "Seba-i Seyyâr", "Sedd-i İskender" adlı mesnevileriyle. 2. Hamdullah Hamdi: "Yusuf u Züleyha", "Leyla ile Mecnun", "Mevlid", "Tuhfetül Uşşak", "Kıyafetname". 3. Taşlıcalı Yahya: "Gencine-i Raz", "Usûlname", "Şah u Geda", "Yusuf u Züleyha", "Gülşen-i Envâr". 4. Ahmed-i Rıdvan: "Leyla u Mecnun", "Hüsrev u Şirin", "İskendername", "Heft Peyker", "Mahzenül Esrar". 5. Nevizade Atai: "Sakiname", "Nevhatül Ezhâr", "Sohbetül Ebkâr", "Heft Han", "Hilyetül Efkâr". Ayrıca Fuzuli ve Nergisi de hamse sahibi şairler arasında yer alır.

"Şem ü Pervane" mesnevisi, Osmanlı şairi Zatî tarafından yazılmıştır.

Emekçinin Vahdetnamesi ifadesi, doğrudan bir eser veya metin adı olarak bilinmemektedir. Ancak, "Vahdetnâme" adlı eser, Abdürrahim Karahisârî tarafından yazılmış ve tasavvufî ve ahlaki konuları ele alan bir mesnevi olarak tanımlanmaktadır. Vahdetnâme'de işlenen başlıca konular arasında şunlar yer alır: - Tevhidin mertebeleri; - Âlemin, Âdem'in ve insanın yaratılış hakikati; - Aşk, tarikat arkadaşlığı, çile; - Zamanın kötü halleri; - Kanaat, şeriat ve tarikat; - Güzel hasletler (susma, misafire ikram, edepli olma vb.); - İbadetler (oruç, zekât, namaz, hac). Eser, Kur'an'dan alıntılar içermekte ve Ferrîdüddin Attâr'ın Mantıku’t-tayr'ı dışında herhangi bir kaynak göstermemektedir.

"Süheyl ü Nevbahar" mesnevisi, Hoca Mesud tarafından Farsça'dan Türkçe'ye çevrilmiştir.

Gülşehrî'nin "Mantıku't-Tayr" eseri, mesnevi nazım biçimiyle yazılmıştır.

Şeyyad Hamza'nın bilinen eserleri şunlardır: 1. Yusuf ve Züleyha: 1529 beyitten oluşan, aruzun "failatün failatün failün" kalıbıyla yazılmış bir mesnevi. 2. Dasıtan-ı Sultan Mahmud: 79 beyitten oluşan, Sultan Gazneli Mahmud ve bir dervişin diyaloğunu ele alan bir mesnevi. 3. Ahval-ı Kıyamet: Kıyametin hallerini ve ölülerin dirilişini konu edinen 289 beyitlik bir mesnevi. 4. Mi'racname: 545 beyitlik, sade bir dille yazılmış didaktik bir eser. 5. Vefat-ı Hazret-i Muhammed Aleyhi's-Selam: 453 beyitten oluşan, Hz. Muhammed'in vefatının anlatıldığı bir mesnevi.

Mesnevi'nin en uzun beyti, Mevlana'nın Mesnevi'sinde yer alan ve 25.700 beyitten oluşan beyittir.

Divan edebiyatı mesnevilerinin kahramanları genellikle şehzadeler ve padişah kızlarıdır. Bunun yanı sıra, mesnevilerde yer alan diğer kahramanlar arasında aşık çiftler, dört büyük halife ve devrin büyük devlet adamları da bulunmaktadır.

"Mesneviden ders aldım" sözleri, Abdurrahman Önül'e aittir.

Mesnevi'den ihtiyar adam ve kuyumcu hikayesi şu şekildedir: Yaşlı bir adam kuyumcuya giderek altın tartmak için terazisini ister. Adam, "Bak ben senden terazi istiyorum. Anlamazlıktan gelme!" diye bağırır.

Divan edebiyatı şiir örnekleri arasında öne çıkan bazı eserler şunlardır: 1. "Leyla ve Mecnun" - Fuzuli. 2. "Hüsn ü Aşk" - Şeyh Galib. 3. "Hayrabat" - Nabi. 4. "Siham-ı Kaza" - Nef'i. 5. "Rindlerin Akşamı" - Baki. Divan edebiyatı şiirlerinde genellikle aşk, hikmet, tasavvuf ve insan ruhunun derinliklerine inen felsefi temalar işlenir.