NazımBiçimleri

Halk edebiyatı nazım biçimleri üç ana başlık altında toplanır: anonim, aşık ve tasavvuf edebiyatı nazım biçimleri. Başlıca halk edebiyatı nazım biçimleri şunlardır: 1. Anonim Halk Edebiyatı Nazım Biçimleri: - Mani: Tek dörtlükten oluşur, hece ölçüsünün 7’li kalıbıyla söylenir. - Türkü: Kendine özgü bir ezgiyle söylenir, genellikle 7, 8, 11’li hece ölçüsüyle yazılır. - Ninni: Annelerin çocukları uyutmak için söylediği şiirlerdir, hece ölçüsünün 7’li, 8’li, 11’li kalıbıyla söylenir. - Ağıt: Ölen kişinin ardından duyulan acıyı dile getiren şiirlerdir, dörtlüklerden oluşur ve genellikle 11’li hece ölçüsüyle yazılır. 2. Aşık Edebiyatı Nazım Biçimleri: - Koşma: 11’li hece ölçüsüyle yazılır, toplumsal sevgi ile ilgili konular ele alınır. - Semai: 8’li hece ölçüsüyle yazılan semailerin nazım birimi dörtlüktür, saf sevgi ve güzellik temalı konuların işlendiği nazım biçimidir. - Varsağı: 8’li kalıplarla ele alınan varsağı, “bre”, “hey”, “behey” gibi nidaların kullanıldığı, 3 ile 6 dörtlükten oluşan nazım biçimi türüdür. 3. Tasavvuf Edebiyatı Nazım Biçimleri: - İlahi: Allah’ı ve peygamberi öven tasavvuf edebiyatı nazım türüdür. - Nefes: Dörtlükler halinde yazılan, Bektaşi şairleri tarafından ele alınan Hz. Muhammet ve Hz. Ali için övgülerin söylendiği nazım biçimidir.

Otuz Beş Yaş şiiri, beş dörtlükten oluşmaktadır.

4 ana nazım biçimi şunlardır: 1. İslamiyet öncesi Türk edebiyatı nazım biçimleri. 2. Anonim halk edebiyatı nazım biçimleri. 3. Aşık edebiyatı nazım biçimleri. 4. Divan edebiyatındaki nazım biçimleri.

Müstezat ve serbest müstezat arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Müstezat: Gazelin uzun ve kısa mısralarla çeşitlendirilmiş bir formudur. 2. Serbest Müstezat: Klasik müstezatın kurallarını esneterek geliştirilmiştir. Bu nedenle, serbest müstezatta: - Mısra uzunlukları düzensiz olabilir ve belirli bir düzene bağlı kalınmaz. - Kafiye düzeni serbest bırakılır ve şairin inisiyatifine bırakılır. - Hem aruz hem de hece ölçüsü kalıplarıyla yazılabilir.

7'li mani, genellikle 7 heceden oluşan dört dizelik bir halk edebiyatı nazım biçimidir. Örnek 7'li maniler: 1. "Bir dalda iki kiraz, al senin olsun, kara benim". 2. "Yemenimin uçları, çıkamam yokuşları, selam edin yârime, yedi dağın kuşları". 3. "Kadifeden kesesi, kahveden gelir sesi, benim sevdiğim yiğit, bekârların efesi".

Serbest müstezat nazım biçimini, Edebiyatı Cedideciler 19. yüzyıl sonlarında geliştirmiştir.

Murabbanın özellikleri şunlardır: 1. Nazım Birimi: Dörtlüklerden oluşan bir nazım şeklidir. 2. Bent Sayısı: Genellikle 3-7 bentten oluşur. 3. Kafiye Düzeni: Uyak düzeni "aaaa/bbba/ccca" şeklindedir. 4. Konu: Her konuda yazılabilir, ancak dini, didaktik, övgü, yergi gibi temalar daha çok işlenir. 5. Ölçü: Aruz ölçüsüyle yazılır. 6. Dil: Dili süslü ve ağırdır. 7. Tekrar: Son dizeleri tekrarlanıyorsa "mütekerrir murabba", tekrarlanmıyorsa "müzdeviç murabba" olarak adlandırılır. 8. Bestelenme: 19. yüzyıldan itibaren şarkı şeklinde bestelenen eserlerin büyük bir kısmı murabba tarzında yazılmıştır.

Evet, "tuyuk" ve "tuyuğ" aynı nazım biçimini ifade eder.

Maniler, yedili hece ölçüsüyle söylenmesinin nedeni, bu ölçünün halk şiirinin en küçük nazım biçimi olarak kabul edilmesidir.

Almanya'nın eski sone'si olarak kabul edilebilecek bir kişi yoktur, çünkü sone nazım biçimi İtalyan edebiyatından Batı edebiyatına geçmiştir ve Almanya'da ilk olarak Johann Wolfgang von Goethe tarafından kullanılmıştır.

Divan edebiyatında kullanılan bazı nazım biçimleri şunlardır: 1. Bentlerle Kurulan Nazım Biçimleri: Musammat, terkib-i bend, terci-i bend. 2. Dörtlüklerle Kurulan Nazım Biçimleri: Rubai, tuyuğ, şarkı. 3. Beyitlerle Kurulan Nazım Biçimleri: Gazel, kaside, mesnevi, kıt'a, müstezat. Diğer Divan edebiyatı nazım biçimleri ise şunlardır: Tevhid: Allah’ın birliği ve yüceliğini anlatan şiirler. Methiye: Devlet büyüklerini övmek için yazılan şiirler. Mersiye: Önde gelen birinin ölümü üzerine yazılan şiirler. Hicviye: Devrin yöneticilerini yermek amacıyla yazılan şiirler. Naat: Hz. Muhammed’i övmek için yazılan şiirler.

Rubai, kendine özgü bir ölçüsü olan ve dört dizeden oluşan bir nazım biçimidir.

Müstezad ve terkib-i bent arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Müstezad: Gazelden türetilmiş bir nazım biçimidir ve bir beyitine eklenen iki kısa dize ile oluşturulur. 2. Terkib-i bent: Bentlerle kurulan bir nazım biçimidir.

Koşma örnekleri halk edebiyatında sıkça karşılaşılan nazım biçimlerinden bazılarıdır. İşte birkaç örnek: 1. "Karacoğlan der ki kondum göçülmez": > "Acıdır ecel şerbeti içilmez > Üç derdim var birbirinden seçilmez > Bir ayrılık, bir yoksulluk, bir ölüm". 2. "Ferman padişahın dağlar bizimdir": > "Hükmü padişahın dağlar bizimdir > Ferman padişahın dağlar da bizimdir". 3. "Uzun ince bir yoldayım": > "Gidiyorum gündüz gece > Bilmiyorum ne haldeyim > Gidiyorum gündüz gece". 4. "Dedim aydınlık var dedi aynımda": > "Dedim günahım çok dedi boynumda > Dedim meh-tab nedir dedi koynumda > Dedim ki göreyim söyledi yok yok". 5. "Köroğlu düşer mi yine şanından": > "Ayırır çoğunu er meydanından > Kırat köpüğünden düşman kanından > Çevrem dolup şalvar ıslanmalıdır".

Koçaklama, koşma nazım biçimi içerisinde yer alır.

Koçaklama, koşma nazım biçimi içerisinde yer alır.

Edebiyatta 2. dönem 1. yazılıda çıkabilecek konular, genellikle divan edebiyatı ve nazım biçimleri üzerine odaklanır. Bu kapsamda sorulabilecek bazı konular şunlardır: Kaside nazım biçimi ve özellikleri. Su kasidesinden bir beyit ve bu beyit üzerindeki söz sanatları, uyaklar ve anlam. Gazel ve tasavvuf konuları. Ayrıca, masal/fabl ve roman gibi metin türleri de yazılıda yer alabilir.

Milli Edebiyat döneminde kullanılan nazım biçimleri şunlardır: 1. Dörtlüklerle yazılmış şiirler: Halk edebiyatı nazım biçimleri olan mani, koşma gibi nazım biçimleri kullanılmıştır. 2. Hece ölçüsü: Aruzun yerine hece ölçüsü tercih edilmiştir. 3. Batı'dan alınan nazım şekilleri: Sone ve terza-rima gibi Batı kökenli nazım şekilleri de kullanılmıştır. 4. Serbest müstezat: Bu nazım şekli de geliştirilmiştir.

Rubai, aruz ölçüsüyle yazılan ve dört dizeden oluşan bir Divan Edebiyatı nazım biçimidir. Örnek rubailer: 1. Ömer Hayyam'dan: "Ol göz ki yüzün görmeye göz dime ana Şol yüz ki tozun silmeye yüz dime ana Şol söz ki içinde sanema vasfun yoh Sen bad-ı heva dut anı söz dime ana". 2. Azmizade Haleti'den: "Seni aramaktan dünyanın başı dertte; Zengine de göründüğün yok, fakire de; Sen konuşursun da biz sağır mıyız yoksa, Hep kör müyüz, sen varsın da görünürde". 3. Nef'i'den: "Ahvâl-i cihânı her zaman söyleşelim Amma gam-ı aşkımız nihân söyleşelim Ey vâkıf-ı râz-ı aşk olan ârif-i cân Ney gibi seninle bî-zebân söyleşelim".

Sone ve terza-rima farklı nazım biçimleridir. Sone, iki dörtlü ve iki üçlüden oluşan, on dört dizelik bir Batı şiir türüdür. Terza-rima ise üçer dizelik bentlerden oluşan bir nazım biçimidir.