Gazel

"İki Cihana Sığmazam" adlı eser, gazel makamında yazılmıştır.

Gazel, Divan şiirinin en çok kullanılan nazım şeklidir ve kelime anlamı "kadınlar için söylenen güzel ve aşk dolu söz"dür. Gazel örnekleri: 1. Fuzuli'den bir gazel örneği: > Kamu bîmârına canan deva-yı derd eder ihsan > Niçün kılmaz bana derman beni bîmar sanmaz mı > Fuzûlî rind-i şeydadır hemişe halka rüsvâdır > Sorun kim bu ne sevdadır bu sevdadan usanmaz mı. 2. Baki'nin gazelinden bir örnek: > Nâm u nişâne kalmadı fasl-ı bahârdan > Düşdi çemende berg-i dıraht itibârdan > Eşcâr-ı bâg hırka-i tecrîde girdiler > Bâd-ı hazân çemende el aldı çenârdan.

Gazelin özellikleri şunlardır: 1. Nazım Birimi: Gazel, her biri iki dizeden oluşan beyitlerden meydana gelir. 2. Kafiye Düzeni: Gazelin kafiye düzeni "aa/ba/ca/da..." şeklindedir. 3. Temalar: Genellikle aşk, şarap, doğa, hayatın geçiciliği gibi temalar işlenir. 4. Aruz Ölçüsü: Gazeller genellikle aruz ölçüsüyle yazılır. 5. Dil Kullanımı: Gazelde dilin estetik kullanımı önemlidir; şair, kelimeleri seçerken dikkatli olur ve metaforlar, teşbihler kullanarak anlatımını zenginleştirir. 6. Mahlas Kullanımı: Gazelin son beytinde şairin mahlası yer alır. 7. Bağımsızlık: Her beyit kendi içinde tamamlanabilir ve diğer beyitlerden bağımsız olarak anlaşılabilir.

Nedim, Türkçe dilinde gazel yazmıştır.

Muhibbî mahlasını kullanan şair Kanuni Sultan Süleyman, gazel türünde şiirler yazmıştır.

En iyi gazel okuyan olarak kabul edilebilecek tek bir kişi yoktur, çünkü gazel okuma konusunda farklı ustalar ve önemli şairler bulunmaktadır. Bazı ünlü gazel okuyan ve yazan şairler şunlardır: - Fuzuli: Aşıkane gazellerin ustası olarak bilinir. - Baki: Rindane gazellerin önemli örneklerindendir. - Nedim: Şuhane gazellerin en iyi temsilcisidir. - Nabi: Hakimane gazelleriyle tanınır. - Şeyh Galib: Sebk-Hindî tarzı gazelleriyle öne çıkar.

"Asaf’ın mikdarını bilmez Süleyman olmayan" dizesi, Ziya Paşa'nın bir gazelinden alınmıştır. Şiirin tamamı şu şekildedir: > > Âsâf’ın değerini Süleyman olmayan bilmez, > Dünyada insan olmayan insanın değerini bilmez. Diğer dizeler ise şöyledir: > Zülfüne dil vermeyen bilmez gönül hallerini, > Perişan olmayan perişan olanın halinden anlamaz. > Rızkına kanaat eden dünyaya minnet etmez, > Sultana muhtaç olmayan dünyanın sultanıdır. > Kim ki Hak’tan korkmaz, akıl sahibi insanlar ondan korkarlar, > Hak’tan korkmayan her ne isterse yapar. > İtiraz ederse bir cahil, Ziya sessiz kalır, > Çünkü güzel söz söylemeyen, sözün değerini bilmez.

Gazeller, divan edebiyatı nazım biçimi olduğu için ve bu edebiyatta beyit nazım birimi kullanıldığı için 5-15 beyit arasında olur.

Gazeller, aşk üzerine yazılır çünkü bu tema, gazelin en sık işlediği konulardan biridir.

Gazelin konusu, genellikle aşk, şarap, güzellik ve hayranlık duyulan şeyler gibi temaları içerir. Ayrıca, tasavvufî düşünce ve ahlaksal öğeler de gazellerde işlenebilir.

Gazel, Divan edebiyatında lirik konuların işlendiği, özellikle aşk, şarap ve sevgili temalarının ele alındığı bir nazım türüdür. Gazelin özellikleri: 1. Nazım birimi: Beyit. 2. Beyit sayısı: Genellikle 5-15 beyit arasında değişir, ancak 30-40 beyte kadar uzayabilir. 3. Kafiye düzeni: aa, ba, ca, da şeklinde. 4. İlk beyit: İlk beyit kendi içinde kafiyelidir (musarra). 5. Son beyit: Son beyite "makta" denir ve şairin mahlası burada geçer. 6. En güzel beyit: Gazelin en güzel beyti "beytü'l-gazel" veya "şah beyit" olarak adlandırılır. 7. Konu bütünlüğü: Gazelin beyitleri arasında konu bütünlüğü olmayabilir, her beyit kendi içinde anlamlıdır. 8. Türleri: Aşıkane, rindane, hikemi, şuhane gibi çeşitli gazel türleri vardır.

"Gazel" dizisinin 4. bölümünde kimse ölmemiştir.

Gazel'in ikinci bölümünde, genellikle şair sevdiğinden şikâyet eder, ona kavuşma ümidini dile getirir veya ayrılığın acısını anlatır.

"Gazel söylemek" ve "gazel okumak" ifadeleri, farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşır: 1. Gazel Söylemek: Genellikle müzik ve edebiyat bağlamında kullanılır ve bir şairin gazel türünü kullanarak şiir okuması anlamına gelir. 2. Gazel Okumak: Deyim olarak kullanıldığında, "boş ve gereksiz sözlerle kandırmak" veya "oyalamak" anlamında kullanılır.

Yek-âvâz gazel, tüm beyitleri aynı derecede güzel ve etkileyici olan gazellere verilen addır.

Gazeller, aşk konusunu işlerken genellikle aşkın verdiği mutluluğu, ayrılık acısını ve sevgilinin cefasını anlatır. Bu tür gazellere "aşıkane gazel" denir.

Taştir ve tahmis arasındaki temel fark, mısra ekleme yöntemidir. - Tahmis, bir gazelin beyitlerinin başına aynı kafiye ve vezinde üç mısra eklenerek oluşturulan nazım biçimidir. - Taştir ise, bir gazelin beyitlerinin iki dizesi arasına üçer mısra eklenerek yapılır ve bu durumda uyak düzeni "AaaaA/BbbbA/CcccA..." olur.

Koşukun divan edebiyatındaki karşılığı "gazel"dir.

Mesnevi ve gazel nazım biçimleri arasındaki temel farklar şunlardır: Mesnevi: - Beyit sayısı sınırsızdır ve her beyit kendi arasında kafiyelidir (aa/bb/cc/dd...). - Aruzun kısa kalıpları ile yazılır ve genellikle aşk, tasavvuf, kahramanlık gibi konuları işler. - Hikaye ve romanın yerini tutar Divan edebiyatında. Gazel: - 5-15 beyit arasında yazılır ve uyak düzeni "aa/ba/ca/da..." şeklindedir. - İlk beyitine "matla", son beyitine "makta" denir ve en güzel beyitine "beyt-ül gazel" denir. - Aşk, şarap, ayrılık gibi lirik konuları işler ve genellikle her beyit farklı konudan söz eder.

Gazel ve kaside arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Konu: Gazel, aşk, kadın, şarap gibi bireysel konuları işlerken, kaside din ve devlet büyüklerine övgü amacıyla yazılır. 2. Beyit Sayısı: Gazellerde beyit sayısı 5-15 arasında değişirken, kasideler 31-99 beyitten oluşur. 3. Bölümler: Kasideler, nesib, girizgah, medhiye, tegazzül, fahriye ve dua gibi bölümlere ayrılırken, gazelde bu bölümler yer almaz. 4. Dil ve Üslup: Her ikisinde de ağır, sanatlı bir dil kullanılır, ancak kasidelerde daha süslü ve gösterişli bir üslup tercih edilir.