Mecaz

Evet, "aslan yattığı yerden belli olur" atasözü gerçek anlamlıdır. Bu atasözü, bir insanın yaşadığı yerin, onun karakteri ve yaşam tarzı hakkında bilgi verdiğini ifade eder.

Mecaz anlam, bir kelimenin gerçek anlamından tamamen uzaklaşarak kazandığı yeni anlamdır. Örnekler: "Onun küçüklükten beri gözü hep yükseklerdeydi". "Bu olayda mutlaka onun da parmağı vardır". "Olaylara karşı kör ve sağırdır". "Son otobüse yetişemezsem, işte o zaman yandım". "Toplantıda bize çok ağır sözler söyledi". "Cesaretimin kırılmasına sen sebep oldun". "Sokakta keskin bir kömür kokusu var". "Kara haber tez duyulur". "Yaşadığımız bunca karanlık günlerden sonra aydınlık günler bizi bekliyor". "Bana hediye alman çok ince bir davranıştı".

"Birine verdim" ifadesi, bir şeyi bir başkasına teslim etmek, iletmek veya devretmek anlamına gelir. Ayrıca, "ele vermek" ifadesi mecazi anlamda da kullanılabilir; bir kişinin bir sırrını veya bir durumunu başkalarına ifşa etmesi anlamında da kullanılır.

Evet, "gözü yollarda kalmak" deyimi mecazdır. Bu deyim, bir kimsenin özlem duyduğu kişi veya nesnenin bir an önce karşısına çıkmasını istediğini ve bunun için beklediğini vurgular. Ayrıca, "gözü yolda kalmak" deyimi, TDK'ya göre "birinin gelmesini merak, istek veya özlemle beklemek" anlamına gelir.

Mecazen "pek sarhoş" ifadesi, bir şeyden çok fazla mutluluk duyan veya hoşa giden bir etki ile kendinden geçmiş olan kimse anlamına gelebilir. Ayrıca, "sarhoş" kelimesi halk arasında, özellikle alkollü içecek tüketimi yoluyla sarhoş olan kişileri tanımlamak için de kullanılır. Sarhoşluğun etkileri, kişinin ne kadar alkol tükettiğine bağlıdır ve denge kaybı, bulanık görme, koordinasyon sorunları gibi durumlara yol açabilir.

"Turpun büyüğü nerede?" ifadesi, genellikle bir olayın ya da durumun en önemli, büyük veya esas kısmının henüz ortaya çıkmadığını ifade eden bir deyimdir. Bu deyim, tarım ve köylü kültüründen gelir; küçük gibi görünse de toprağın altında oldukça büyük olabilen turp, heybede taşınırken genelde büyüğü sona bırakılır. Kullanım alanlarına göre: Politikada: Büyük bir açıklamaya veya daha büyük projelere dikkat çekmek için kullanılır. Günlük hayatta: Daha büyük bir sürpriz veya planı olduğunu belirtmek için kullanılır. Uyarı amaçlı: Daha büyük sorunların veya tehlikelerin henüz görünmediğini ifade eder. Ayrıca, "Turpun büyüğü heybede" ifadesi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından Beşiktaş Belediyesi'ne yapılan operasyon hakkında konuşurken kullanılmıştır.

En ağır kinayeler hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, kinaye sanatının kullanıldığı bazı örnekler şunlardır: Deyimler: "Darda kalmak", "gece gündüz demeden çalışmak", "ağzının suyu akmak", "burnundan kıl aldırmamak", "gözünü kan bürümek" gibi deyimler kinayelidir. Atasözleri: "Ateş düştüğü yeri yakar", "ak akçe kara gün içindir", "balık baştan kokar", "altın pas tutmaz" gibi atasözleri de kinaye içerir. Şiir ve Türkü: "Ben toprak oldum yoluna, sen aşurı gözetirsün" veya "Emirdağı birbirine ulalı" gibi eserlerde de kinaye bulunur. Kinaye, bir sözü hem gerçek hem de mecazi anlamda kullanarak, genellikle zarif bir tavırla alaya alma sanatıdır.

Kinayenin amaçları arasında şunlar yer alır: Övme veya yerme: Kinaye, övmek veya yermek için kullanılabilir. İncelik gösterme ve kibar olma: Kabalığı hafifletmek veya zarif bir şekilde alaya almak için kinaye kullanılabilir. Sitem etme: Kinaye, hafif bir sitem ifade etmek için kullanılabilir. Etkiyi artırma: Manayı güçlendirmek ve anlatımı somutlaştırmak amacıyla kinaye yapılabilir. İsim veya sıfat söylemekten kaçınma: Kinaye, ismi veya sıfatı açıkça söylemekten kaçınmak için de kullanılabilir. Kinayede asıl kastedilen, mecaz anlamdır; ancak gerçek anlamın da anlaşılmasına engel olacak bir ipucu bulunmaz.

Mecaza dayalı edebi sanatlar şunlardır: Teşbih (Benzetme). İstiare (Eğretileme). Mecaz (Değişmece). Mecaz-ı Mürsel (Ad Aktarması). Kinaye (Değinmece). Tariz (Tersini Söyleme). Teşhis (Kişileştirme). İntak (Konuşturma). Hüsn-i Talil (Güzel Sebebe Bağlama). Mübalağa (Abartma).

"Ada" kelimesi, farklı anlamlarda aşağıdaki cümlelerde kullanılmıştır: 1. Coğrafya terimi olarak: "Yakınımızdaki nehir kenarında küçük bir ada vardı". 2. Kavşak düzenlemesi: "Tali yoldan ana yola güvenli çıkışı sağlamak için tali yolun sağ tarafına yapılan, çizgilerle ayrılmış bölüm". 3. Yapı topluluğu: "Çevresi yollarla belirlenmiş olan arsa ve böyle bir arsayı kaplayan yapılar topluluğu". Bu cümlelerde "ada" kelimesi, denizle çevrili kara parçası anlamında kullanılmıştır. Ancak, "ada" kelimesi ayrıca koridor anlamında da kullanılabilir; örneğin, "Bir mağazada bir ada nedir?" cümlesinde olduğu gibi. Dolayısıyla, "ada" kelimesinin farklı anlamda kullanıldığı cümle, koridor anlamında kullanıldığı cümledir.

Aşktan yanmak, aşkın verdiği derin duygusal acıyı ve tutkuyu ifade eder. Ayrıca, "Aşktan yanmak" ifadesi, Manuş Baba'nın "Yana Yana" şarkısında geçen bir söz olarak da kullanılır. Aşk, aynı zamanda hem mutluluk hem de bencillik, kıskançlık, öfke gibi zorlukları da içinde barındırır.

Göz kelimesinin gerçek anlamı, insanların ve hayvanların görme işini yapan organıdır. Göz kelimesinin mecaz anlamı, kelimenin gerçek anlamından çok farklı bir anlamda kullanılmasıdır. Örnek cümleler: "Mehmet bana göz değdi diyerek ağlamaya başladı". "Mehmet benim gözümden çok düştü". "Ona boş gözlerle bakıyordu". "Bu davranışı yüzünden dedesinin gözünden düşmüştü".

Evet, "uzak" kelimesi mecaz anlam taşıyabilir. Mecaz anlam, bir kelimenin gerçek anlamı dışında, genellikle soyut bir anlamda kullanılmasıdır. "Uzak" kelimesinin mecaz anlamlarından bazıları şunlardır: bir insanın size eskisi gibi samimi, sıcak davranmaması, soğuk davranması; arada çok zaman bulunması; ayrı, birbiriyle yakın ilgisi olmayan.

Evet, "pamuk ipliğiyle bağlı olmak" bir mecazdır. Bu deyim, bir olayın, sürecin veya durumun aksamadan başarıyla sürdürülmesinin çoğunlukla şans gibi faktörlere bağlı olduğunu anlatır.

Duhan Suresi 29. ayette geçen "Gök ve yer onların ardından ağlamadı" ifadesi, Firavun ve yandaşlarının önemli kimseler olmadığını anlatmak için kullanılan mecazi bir ifadedir. Bu ifadenin diğer yorumları şu şekildedir: Allah'ın yarattıklarının, kendileri için üzülmesini gerektirecek bir iyilik yapmamış olmaları. Gök ve yer halkının, onların helakine sevinmiş olması. Modern bilime göre, evrenin ve Dünya'nın ağlaması gibi bir durum söz konusu değildir.

Yol gözlemek deyimi mecaz değildir; bir şeyin olmasını ummak veya bir kişinin gelmesini beklemek anlamlarına gelir. Örnek cümleler: "Küçük kız, pencerede babasının yolunu gözlüyordu". "Aylardır yolunu gözlediği babasına, bu gece kavuştu şeker kız". "Otelci dediğin dışardan gelenin yolunu gözler, ama Mürşit hiç dayanamıyor bunlara; uzak köylerden gelen garibanlar, dertliler, ezikler neyse de, İstanbul'dan gelenlere tahammülü yok hiç".

Açık kelimesi mecaz anlamda şu anlamlara gelebilir: Suç, kusur. Gizli bir amacı olmayan, içten. Gelişmelere açık (hazırlıklı anlamında kullanılır). Mecaz anlam, kelimenin gerçek anlamından tamamen uzaklaşarak kazandığı yeni anlamdır.

Mecaz olarak sarhoşluk, hoşa giden bir şey nedeniyle kendinden geçmiş olmak anlamına gelir. Ayrıca, tasavvuf literatüründe sarhoşluk (sekir); şarap değil, aşkın şarabı; unutmak değil, varlıktan geçmek; bilinçsizlik değil, aklı teslim etmek ve kalbi uyandırmak anlamlarında kullanılır. Osmanlıca’da ise “mahmur” kelimesi, hem sarhoşluk durumunu hem de genellikle bu duruma bağlı olarak hissedilen yorgunluk, halsizlik ve uykusuzluk hali için de kullanılmıştır. Bunların dışında, bazı kaynaklarda sarhoşluk kelimesinin mecaz anlamları şu şekilde belirtilmiştir: Bir şeyden çok fazla mutluluk duymak; Esrik.

"Mor akşamların sessizliği" ifadesi mecaz anlamlıdır. "Mor" sözcüğü, akşamın rengini tanımlamak için değil, hissettirdiği hissi ve atmosferi anlatmak için kullanılmıştır.

Atasözlerinde mecaz kullanılmasının nedeni, anlatımın etkisini artırmak ve hitabeti zenginleştirmektir. Atasözlerinde hem gerçek anlamlı, hem de mecaz anlamlı ifadeler bulunabilir. Gerçek anlamlı atasözleri. Mecaz anlamlı atasözleri.