Benzetme

Evet, bitmiş her aşk buz gibi soğuk suya benzetilebilir. Bu benzetme, Sezen Aksu'nun "İhanetten Geri Kalan" şarkısının sözlerinde geçmektedir.

İstiare (eğretileme), benzetmenin temel öğelerinden (benzeyen ve kendisine benzetilen) sadece birinin kullanılarak yapıldığı bir benzetme türüdür. İstiare örnekleri: 1. "Şeytan bu sezon gol kralı olur." - Bu örnekte benzetilen "şeytan" kullanılmış, benzeyen "futbolcu" kullanılmamıştır. Bu, açık istiare örneğidir. 2. "Eve geç gidince babam ikimize de kükredi." - Bu cümlede benzeyen "baba" kullanılmış, benzetilen "arslan" kullanılmamıştır. Bu da kapalı istiare örneğidir. 3. "Yuvayı yapan dişi kuştur." - Bir atasözü olan bu cümlede, kadın "dişi kuş" a benzetilmiş, ancak benzeyen (kadın) kullanılmamıştır. 4. "Şakaklarıma kar mı yağdı ne var?" - Cahit Sıtkı Tarancı'nın bu dizesinde "kar" kelimesi, şakaklardaki beyazlığı ifade etmek için kullanılmıştır.

Anoloji örnekleri çeşitli alanlarda karşımıza çıkar: 1. Tarih: İlk Çağ İmparatorlukları'nın genişlemesi, günümüz dev şirketlerinin küresel pazarına benzetilebilir. 2. Bilim: Kalbin pompaya, fay hattının ok ve yaya benzetilmesi basit anoloji örneklerindendir. 3. Eğitim: Vücudumuzun bağışıklık sisteminin bir kalenin savunma sistemine benzetilmesi. 4. Günlük Yaşam: Yaşadığımız hayatın bir yarışa benzetilmesi. 5. Sanat: Yazarın kaleminin savaşçıların kılıçlarına benzetilmesi. Anolojiler, soyut kavramları somutlaştırarak anlamayı kolaylaştırmak için kullanılır.

Benzetme, iki şeyden nitelik olarak zayıf olanın, güçlü olana benzetilmesi yoluyla anlatımı güçlendirmek için kullanılan bir söz sanatıdır. Bazı benzetme örnekleri: "Hasan amcanın altın gibi bir kalbi vardı" (benzeyen: kalp, benzetilen: altın). "Sokaktaki kavga, karıncaların şekere üşüşmesini hatırlattı bana" (benzeyen: sokaktaki kavga, benzetilen: karıncaların şekere üşüşmesi). "Takım elbiseyi giyince iş adamları gibi olmuşsun" (benzeyen: kişi, benzetilen: iş adamları). "Bulaşıklar dağ gibi yığıldı" (benzeyen: bulaşıklar, benzetilen: dağ). "Pazardan aldığım biberler zehir gibi acıymış" (benzeyen: biber, benzetilen: zehir).

Benzetmede benzeyen ve benzetilen unsurları bulmak için şu adımları izlemek gerekir: 1. Benzeyen: Nitelikçe daha zayıf olan, benzetilen unsurdur. 2. Benzetilen: Nitelikçe daha üstün ve güçlü olan unsurdur. Örnek bir benzetme cümlesi: "Cemre'nin altın gibi sarı saçları vardır". - Benzeyen: Saçları. - Benzetilen: Altın.

Metafor ve benzetme arasındaki temel fark, anlatım biçimlerinde ve kullanılan kelimelerde yatmaktadır. Metafor, bir şeyi doğrudan başka bir şey olarak ifade eder ve "gibi", "kadar" gibi bağlaçlar kullanılmaz. Benzetme ise iki ögeyi doğrudan karşılaştırarak anlatır ve benzetme edatlarını kullanır.

Teşbih (benzetme), edebiyatta bir şeyi başka bir şeye benzeterek anlatma sanatıdır. Teşbih örnekleri: 1. "Bulutlar pamuk gibi gökyüzünde süzülüyordu". 2. "Yüzü ay gibi parlıyordu". 3. "Kalemi kılıç gibi keskindi". 4. "Çocuklar bahçede kelebekler misali uçuşuyordu". 5. "Sesin şelale kadar berrak".

Teşbih (benzetme) ve mecaz farklı edebi sanatlardır. Teşbih, aralarında bir ilişki bulunan iki kavramdan zayıf olanın güçlü olana benzetilmesidir. Mecaz ise bir kelimenin veya ifadenin gerçek anlamı dışında kullanılmasıdır.

İstiare sanatı, bir sözcüğün, başka bir sözcüğün yerine benzerlik ilgisiyle kullanılmasıdır. İki türü vardır: 1. Açık istiare: Benzetmenin yalnızca kendisine benzetilen (benzeyen) ögesiyle yapılan istiaredir. 2. Kapalı istiare: Benzetmenin yalnızca benzeyen ögesiyle yapılan istiaredir. İstiare, edebiyatta derinliği kazandıran ve anlatımı zenginleştiren bir anlatım biçimidir.

Teşbihte (benzetmede) dört öğe şunlardır: 1. Benzeyen. 2. Kendisine benzetilen. 3. Benzetme yönü. 4. Benzetme edatı.

"Dilemmanın iki ucu neden bıyık ve sakal" ifadesi, ikilem (dilemma) kavramının günlük hayatta kullanılan bir benzetmesinden kaynaklanmaktadır. Dilemma, olumlu şeyler arasında seçim yapamama durumunu ifade ederken, "aşağı tükürsem sakal, yukarı tükürsem bıyık" atasözü, bu ikilemi anlatan en doğru örneklerden biridir.

Benzetmenin dört temel ögesi şunlardır: 1. Benzeyen: Özellik bakımından zayıf olan varlık veya nesnedir. 2. Benzetilen: Özellik bakımından daha üstün ve güçlü olan varlıktır. 3. Benzetme Yönü: Birbirine benzetilen varlıklar arasındaki ortak niteliktir. 4. Benzetme Edatı: Benzetme ilişkisini kuran "gibi, kadar vb." gibi edatlardır.

Çanakkale Şehitlerine şiirinde Mehmet Akif Ersoy tarafından kullanılan bazı edebi sanatlar şunlardır: 1. Benzetme: "Eski dünya, yeni dünya, bütün akvamı beşer kanıyor kum gibi" dizesinde, insanların çokluğu kuma benzetilmiştir. 2. Kişileştirme: "Ah o yirminci asır yokmu, o mahluk-i asil" dizesinde asır kişileştirilmiştir. 3. Mübalağa (Abartma): "Şu boğaz harbi nedir? Var mı ki dünyada eşi" dizesinde, savaşın büyüklüğü abartılmıştır. 4. Hüsn-i Talil: "Yaralanıp temiz alnından uzanmış yatıyor. Bir hilal uğruna, ya Rab, ne güneşler batıyor!" dizesinde, güneşin batışı, hilalin görülebilmesi için gerekli bir durum olarak gösterilmiştir.

Teşbîh-i belîğ, edebiyatta "yalın benzetme" veya "güzel benzetme" olarak da bilinir.

“Altın saçlarına dalgalanıyor rüzgârda” ifadesi, teşbih (benzetme) sanatına örnektir.

“Sanki” edatı cümleye şu anlamlar katar: 1. Benzetme anlamı: Kişiyi ya da nesneyi, bir başka kişi veya nesneyle benzeterek ifade eder. 2. Tahmin anlamı: Konuşmacı, kendine veya başkalarına ait bir şeyin nasıl olacağına dair bir düşünce aktarırken kesin olmayan bir ifadeyle tahminde bulunur. 3. İhtimal anlamı: Gerçekleşip gerçekleşmeyeceği kesin olmayan bir durum hakkında düşünce veya izlenim belirtir. 4. Kuşku anlamı: Cümlede belirsizlik ve kuşku durumu oluşturur.

Neşeyi gökkuşağına benzetebiliriz.

“Şüheda fışkıracak toprağı sıksan şüheda” dizesi, benzetme ve abartma söz sanatlarını içermektedir.

Benzetme örneklerine aşağıdaki cümleler verilebilir: 1. "Bu çocuk aslan gibi cesur." (Benzeyen: çocuk, Benzetilen: aslan, Benzetme yönü: cesaret). 2. "Ay, gümüş bir tepsi gibi gökyüzünde parlıyordu." (Benzetilen: gümüş tepsi, Benzeyen: ay, Benzetme yönü: parlaklık). 3. "Annemin sesi bülbül gibi tatlıydı." (Benzeten: bülbül, Benzetme yönü: tatlı ses). 4. "Yatağa uzandım, sanki pamukların üstüne düşmüş gibiydim." (Benzetme yönü: rahatlık). 5. "Ev, kale gibi sağlamdı." (Benzetilen: kale, Benzeyen: ev, Benzetme yönü: sağlamlık).

"Bu akşam yıldızlara bakarken her birini sana benzettim" ifadesi, şairin veya anlatıcının, yıldızların görüntüsünü ya da ışığını sevdiği kişiye benzetmesi anlamına gelir.