Benzetme

Evet, bitmiş her aşk buz gibi soğuk suya benzetilebilir. Bu benzetme, Sezen Aksu'nun "İhanetten Geri Kalan" şarkısının sözlerinde geçmektedir.

İstiare (eğretileme), benzetmenin temel öğelerinden (benzeyen ve kendisine benzetilen) sadece birinin kullanılarak yapıldığı bir benzetme türüdür. İstiare örnekleri: 1. "Şeytan bu sezon gol kralı olur." - Bu örnekte benzetilen "şeytan" kullanılmış, benzeyen "futbolcu" kullanılmamıştır. Bu, açık istiare örneğidir. 2. "Eve geç gidince babam ikimize de kükredi." - Bu cümlede benzeyen "baba" kullanılmış, benzetilen "arslan" kullanılmamıştır. Bu da kapalı istiare örneğidir. 3. "Yuvayı yapan dişi kuştur." - Bir atasözü olan bu cümlede, kadın "dişi kuş" a benzetilmiş, ancak benzeyen (kadın) kullanılmamıştır. 4. "Şakaklarıma kar mı yağdı ne var?" - Cahit Sıtkı Tarancı'nın bu dizesinde "kar" kelimesi, şakaklardaki beyazlığı ifade etmek için kullanılmıştır.

Analoji (benzeşim) örneklerinden bazıları şunlardır: Dünya ve Mars örneği. Brokoli ve ıspanak örneği. Hücre örneği. Göz yapısı örneği. Maddenin halleri örneği. Kromozom örneği. Ayrıca, "a:b=c:d" ifadesinde belirtilen ilişki de bir analoji örneğidir.

Benzetme, iki şeyden nitelik olarak zayıf olanın, güçlü olana benzetilmesi yoluyla anlatımı güçlendirmek için kullanılan bir söz sanatıdır. Bazı benzetme örnekleri: "Hasan amcanın altın gibi bir kalbi vardı" (benzeyen: kalp, benzetilen: altın). "Sokaktaki kavga, karıncaların şekere üşüşmesini hatırlattı bana" (benzeyen: sokaktaki kavga, benzetilen: karıncaların şekere üşüşmesi). "Takım elbiseyi giyince iş adamları gibi olmuşsun" (benzeyen: kişi, benzetilen: iş adamları). "Bulaşıklar dağ gibi yığıldı" (benzeyen: bulaşıklar, benzetilen: dağ). "Pazardan aldığım biberler zehir gibi acıymış" (benzeyen: biber, benzetilen: zehir).

Metafor ve benzetme arasındaki temel fark, anlatım biçimlerinde ve kullanılan kelimelerde yatmaktadır. Metafor, bir şeyi doğrudan başka bir şey olarak ifade eder ve "gibi", "kadar" gibi bağlaçlar kullanılmaz. Benzetme ise iki ögeyi doğrudan karşılaştırarak anlatır ve benzetme edatlarını kullanır.

Teşbih (benzetme), edebiyatta bir şeyi başka bir şeye benzeterek anlatma sanatıdır. Teşbih örnekleri: 1. "Bulutlar pamuk gibi gökyüzünde süzülüyordu". 2. "Yüzü ay gibi parlıyordu". 3. "Kalemi kılıç gibi keskindi". 4. "Çocuklar bahçede kelebekler misali uçuşuyordu". 5. "Sesin şelale kadar berrak".

Teşbih (benzetme) ve mecaz farklı edebi sanatlardır. Teşbih, aralarında bir ilişki bulunan iki kavramdan zayıf olanın güçlü olana benzetilmesidir. Mecaz ise bir kelimenin veya ifadenin gerçek anlamı dışında kullanılmasıdır.

Teşbihte (benzetmede) dört öğe şunlardır: 1. Benzeyen. 2. Kendisine benzetilen. 3. Benzetme yönü. 4. Benzetme edatı.

"Dilemmanın iki ucu neden bıyık ve sakal" ifadesi, ikilem (dilemma) kavramının günlük hayatta kullanılan bir benzetmesinden kaynaklanmaktadır. Dilemma, olumlu şeyler arasında seçim yapamama durumunu ifade ederken, "aşağı tükürsem sakal, yukarı tükürsem bıyık" atasözü, bu ikilemi anlatan en doğru örneklerden biridir.

Çanakkale Şehitlerine şiirinde Mehmet Akif Ersoy tarafından kullanılan bazı edebi sanatlar şunlardır: 1. Benzetme: "Eski dünya, yeni dünya, bütün akvamı beşer kanıyor kum gibi" dizesinde, insanların çokluğu kuma benzetilmiştir. 2. Kişileştirme: "Ah o yirminci asır yokmu, o mahluk-i asil" dizesinde asır kişileştirilmiştir. 3. Mübalağa (Abartma): "Şu boğaz harbi nedir? Var mı ki dünyada eşi" dizesinde, savaşın büyüklüğü abartılmıştır. 4. Hüsn-i Talil: "Yaralanıp temiz alnından uzanmış yatıyor. Bir hilal uğruna, ya Rab, ne güneşler batıyor!" dizesinde, güneşin batışı, hilalin görülebilmesi için gerekli bir durum olarak gösterilmiştir.

Teşbîh-i belîğ, edebiyatta "yalın benzetme" veya "güzel benzetme" olarak da bilinir.

“Sanki” edatı cümleye şu anlamlar katar: 1. Benzetme anlamı: Kişiyi ya da nesneyi, bir başka kişi veya nesneyle benzeterek ifade eder. 2. Tahmin anlamı: Konuşmacı, kendine veya başkalarına ait bir şeyin nasıl olacağına dair bir düşünce aktarırken kesin olmayan bir ifadeyle tahminde bulunur. 3. İhtimal anlamı: Gerçekleşip gerçekleşmeyeceği kesin olmayan bir durum hakkında düşünce veya izlenim belirtir. 4. Kuşku anlamı: Cümlede belirsizlik ve kuşku durumu oluşturur.

"Altın saçlarına dalgalanıyor rüzgârda" ifadesi, teşbih (benzetme) sanatına örnektir. Benzetmede benzeyen ve benzetilen unsurlar: Benzeyen: Saçları. Benzetilen: Altın.

Neşeyi gökkuşağına benzetebiliriz.

“Şüheda fışkıracak toprağı sıksan şüheda” dizesi, benzetme ve abartma söz sanatlarını içermektedir.

"Hıyarı badem, balığı derya kuzusu" ifadesi, balık satıcılarının balıkları daha cazip hale getirmek için kullandıkları bir benzetmedir. "Derya kuzusu" ise satılmakta olan palamut, torik gibi balıkların kendi cinsi içinden irisi anlamına gelir.

"Bu akşam yıldızlara bakarken her birini sana benzettim" ifadesi, şairin veya anlatıcının, yıldızların görüntüsünü ya da ışığını sevdiği kişiye benzetmesi anlamına gelir.

Metafor ve benzetme benzer kavramlar olsa da aynı şey değildir. Benzetme, iki ögenin "gibi" veya "kadar" gibi bir benzetme edatıyla doğrudan birbirine bağlanmasıdır. Metafor ise, iki öğenin ilişkilendirilmesi temelinde çalışır, ancak "gibi" gibi kelimeler kullanmaz ve ima edilen anlamı okuyucuya bırakır.

Birbirine benzeyen şeyler arasında şunlar sayılabilir: Sosyal medya içerikleri: Alakaları olmamasına rağmen benzer görünen paylaşımlar. Markalar: Pepsi ve Vodafone, Coca-Cola ve Turkcell gibi markalar. Nesneler: Mikroçip, kelebek kozası, çelik halat gibi nesneler. Yiyecekler: Brokoli, mantar, yaban mersini gibi yiyecekler. Ayrıca, "eksisozluk.com" sitesinde "birbirine benzeyen alakasız şeyler" başlığı altında çeşitli örnekler bulunmaktadır.

"Çatallı kazık yere batmaz" atasözü, çok başlılığın başarıyı engelleyeceğini ifade eder. Bu bağlamda, çatallı kazık benzetmesi, birden fazla kişinin aynı işe karışması durumunu temsil eder ve her kafadan ayrı bir ses çıkması nedeniyle işin hızla yapılmasını ve başarıyla sonuçlanmasını engeller.