EdebiSanatlar

Telmih ve kinaye aynı şey değildir. Telmih, herkesin bildiği bir olay, kişi veya duruma dolaylı şekilde gönderme yapılmasıdır. Kinaye ise bir ifadenin hem gerçek hem de mecaz anlamını düşündürerek, daha çok mecaz anlamını kastetme sanatıdır. Telmih ve kinaye arasındaki bazı farklar şu şekildedir: Benzerlik: Telmihte benzerlik açıkça belirtilmez, ima edilir. Kullanım: Telmih bir olaya veya hikâyeye işaret ederken, kinaye bir sözü bir şeyle örtmek veya dokundurmak anlamına gelir. Sözcük Sayısı: Kinaye tek bir sözcükle de olabilirken, tariz için birden fazla kelimeye ihtiyaç vardır.

Fuzûlî'nin Su Kasidesi'nde birçok edebî sanat bulunmaktadır. İşte bazı örnekler: Teşhis (Kişileştirme): Suyun aşık olması ve taşlara vurması. Hüsn-i Talil (Güzel Neden Bulma): Suyun serviye aşık olduğu için dibinden akması. Tezat (Karşıtlık): "Od-su", "ateş-su" gibi zıt kelimelerin kullanımı. Leff ü Neşr (Sıralama ve Tekrar): "Gam güni-karabu gice", "dil-i bimar-tıg-su" gibi ifadelerde kelimelerin belirli bir düzen içinde sıralanması. Tevriye (Çift Anlamlılık): "Tek" kelimesinin hem "bir" hem de "gibi" anlamında kullanılması. Tenasüp (Konu Birliği): "Suya vermek", "bağban", "gülzar", "gül", "su" gibi kelimeler arasındaki anlam ilgisi. Bu sanatlar, kasidenin sanatsal ve duygusal etkisini artırmaktadır.

Tevfik Fikret'in "Yağmur" şiirinde çeşitli edebi sanatlar bulunmaktadır: Teşhis (Kişileştirme). Tezat. Alliterasyon. Ahenk ve Ritim. Ayrıca, şiirde mübalağa (abartma) ve tenasüp (uygunluk) gibi sanatlar da bulunmaktadır.

Faruk Nafiz Çamlıbel'in "Han Duvarları" şiirinde kullanılan bazı edebi sanatlar: Betimleme (Tasvir). Zengin teşbih ve kafiyeler. İç içe geçen iki şiir. Ayrıca, şiirde "yol" teması işlenmiştir.

Necip Fazıl Kısakürek'in "Sakarya Türküsü" şiirinde çeşitli edebi sanatlar bulunmaktadır: Teşhis (Kişileştirme). Karşıtlık (Tezat). Soru Sorma (İnticam). Ayrıca, şiirde ses tekrarları ve kafiye gibi ahenk unsurları da önemli bir yer tutar.

Cahit Sıtkı Tarancı'nın "Desem Ki" şiirinde çeşitli edebi sanatlar kullanılmıştır: İmge: Soyut duygular, somut imgelerle ifade edilerek okuyucunun zihninde güçlü görseller yaratılmıştır. Metafor ve Benzetme: Şair, sevgilisini doğanın güzellikleriyle özdeşleştirmiş ve onu hava kadar gerekli, ekmek kadar bereketli, su gibi aziz bir şey olarak tanımlamıştır. Asonans ve Aliterasyon: Şiirde ses uyumu teknikleri kullanılarak müzikal bir etki yaratılmıştır. Ayrıca, şiir serbest ölçü ile yazılmış olup, ahenk ses benzerlikleri ve tekrarlar yoluyla sağlanmıştır.

İstifham ve tecahül-i arif arasındaki temel fark, soru sorma amaçları ve anlatım biçimleridir: İstifham: Bir şeyi doğrudan söylemek yerine, onun hakkında soru sorarak anlatır. Tecahül-i arif: Şair veya yazarın, bildiği bir gerçeği sanki bilmiyormuş gibi ifade etmesidir. Özetle: - İstifham: Soru sorarak anlatım, cevap beklemez, duygusal etki yaratır. - Tecahül-i arif: Bilinen bir şeyi bilmiyormuş gibi anlatma, nükte ve vurgu yapar.

Destanlarda kullanılan bazı edebi sanatlar şunlardır: Benzetme (Teşbih). Mübalağa (Abartma). İstiare (Eğretileme). Tezat (Zıtlık). Kinaye. Teşhis (Kişileştirme). İntak (Konuşturma). Ayrıca, mecaz-ı mürsel, tenasüp, tevriye, cinas, tariz gibi başka edebi sanatlar da bulunmaktadır.

Oksimoron, birbiriyle çelişen ya da tamamen zıt iki kavramın bir arada kullanılmasıyla oluşan ifadelere denir. Oksimoron, bazen anlamı kuvvetlendirmek için veya edebi sanat yapmak amacıyla kullanılır; bazen de halihazırda kullanılan bir kavramı eleştirmek veya alaya almak için kullanılır. Oksimoronlara sıklıkla sıfat tamlamalarında rastlanır. Oksimoron kelimesinin kökeni, Yunanca "oxus" (keskin) ve "môros" (aptalca) sözcüklerine dayanır. Bazı oksimoron örnekleri: orijinal kopya; yüzme bilmeyen balık; sessiz haykırış; köşeli daire; tarafsız taraftar; şiddetle tavsiye etmek.

Sezai Karakoç'un "Ey Sevgili" şiirinde birçok edebi sanat kullanılmıştır: İmge ve semboller: Bahar, kuşlar, aşk celladı, mezarlar gibi imgeler ve semboller, şiirin anlamını ve duygusal derinliğini güçlendirir. Tevriye ve iham: "Sin" kelimesinin farklı anlamlarda kullanılması. Benzetme (teşbih): "Yağmur sonrası tüten toprak gibi, gel sin içime". Tenasüp: "Orman, yangın, kaynar, yel, serin, serpen, su" kelimeleri arasındaki uyum. Redif ve kafiye: Şiir, mesnevi nazım şekline uygun olarak aa, bb, cc, dd... kafiye düzenindedir. Ayrıca, şiirde tekrarlar ve aliterasyonlar da dikkat çeker.

Hayır, tenasüb ve tezat aynı şey değildir. Tenasüb (uygunluk), anlamca birbiriyle ilgili kavramların/sözcüklerin bir arada kullanılması sanatıdır. Tezat (karşıtlık) ise, anlam bakımından iki zıt kavramı bir arada kullanma sanatıdır. Tenasüb sanatında, anlamca ilgili sözcükler arasında karşıtlık ilgisi bulunmaz.

Arif Nihat Asya'nın "Bayrak" şiirinde kullanılan bazı edebi sanatlar: Benzetme (Teşbih). İstiare. Ses Tekrarları (Aliterasyon). Kelime Tekrarları. Redif ve Uyak.

Tevfik Fikret'in "Sis" şiirinde birçok edebi sanat bulunmaktadır: Teşbih (Benzetme). Teşhis (Kişileştirme). Hüsn-i Talil (Güzel Bir Nedene Bağlama). Tezat (Zıtlık). Nida (Seslenme). Ayrıca, şiirde tekrarlar ve asonans gibi ahenk unsurları da yer almaktadır.

Orhan Veli Kanık'ın "İstanbul'u Dinliyorum" şiirinde kullanılan bazı edebi sanatlar: Kişileştirme (Teşhis). Şiirde ayrıca duyu organlarına hitap eden imgeler ve ikilemeler de bulunmaktadır. İmgeler: "Bir kadının suya değiyor ayakları," "bir yosma geçiyor kaldırımdan," "beyaz bir ay doğuyor fıstıkların arkasından" gibi dizeler, İstanbul'un romantik, şiirsel ve hareketli yapısını yansıtır. İkilemeler: "çığlık çığlık," "yavaş yavaş," "sürü sürü," "cıvıl cıvıl" gibi ifadeler ahenk sağlar ve anlama renk katar.

Ümit Yaşar Oğuzcan'ın "Sevi Şiiri"nde çeşitli edebi sanatlar bulunmaktadır: Hüsnütalil (Güzel Nedene Bağlama). Teşhis (Kişileştirme). İntak (Konuşturma). Telmih (Anımsatma). Mübalağa (Abartma). Bu sanatlar, şiirin anlamını ve anlatımını güçlendirmek için kullanılmıştır.

Mehmet Âkif Ersoy'un "Çanakkale Şehitlerine" şiirinde çeşitli edebi sanatlar bulunmaktadır: Aliterasyon ve asonans: "Top tüfekten daha sık, gülle yağan mermîler" gibi ifadelerde sıkça kullanılmıştır. Betimlemeler: Savaşın dehşetini ve şehitlerin kahramanlığını detaylı bir şekilde anlatır. İmgeler ve semboller: Hilal, Türk milletini ve İslam'ı; güneş ise şehitlerin fedakarlığını ve kahramanlığını simgeler. Tekrarlar: "Ey şehîd oğlu şehîd" gibi ifadeler, duygusal etkiyi artırmak için tekrar edilmiştir. Tarihsel atıflar: Bedir Savaşı'na yapılan atıf, Çanakkale Zaferi'nin manevi büyüklüğünü vurgular. Şiir, aruz ölçüsüyle yazılmış olup, geleneksel Türk şiirinin estetik unsurlarını taşır.

Mehmet Âkif Ersoy'un "Bülbül" şiirinde çeşitli edebi sanatlar kullanılmıştır: Kapalı istiare: Vatan, zümrüt gibi bir vadiye benzetilmiştir. Telmih: Selahaddin-i Eyyubî, Osman Gazi, Orhan Gazi, Yıldırım Beyazıd ve Fatih Sultan Mehmed gibi tarihî şahsiyetlere atıfta bulunulmuştur. Tenasüp: Tarihî şahsiyetlerin yanı sıra, bu şahsiyetlerin sahip olduğu meziyet ve yüksek seciyeler de şiirde yer almıştır. Ayrıca, şiirde istifham (soru sorma), tezat (karşıtlık) ve kişileştirme gibi sanatlar da bulunmaktadır. Şiirin genel kompozisyonunda, ahenkli yapısı ve ritmik düzeni de dikkat çekicidir.

Yahya Kemal Beyatlı'nın "Sessiz Gemi" şiirinde çeşitli edebi sanatlar bulunmaktadır: İstiare: "Meçhule giden gemi" ve "liman" sözleriyle ölüm ve ahiret yolculuğu betimlenmiştir. Nida: "Biçare gönüller" ifadesiyle seslenme sanatı yapılmıştır. Tezat (Karşıtlık): "Hicranlı hayatın son matemi" ifadesinde zıtlık yaratılmıştır. Ayrıca, şiirde aruz ölçüsü kullanılmış ve mesnevî nazım şekli tercih edilmiştir.

Nazım Hikmet'in "Akın Var Güneşe Akın" şiirinde kullanılan bazı edebi sanatlar şunlardır: Anafora. Kişileştirme. Benzetme. Ayrıca, şiirde epik bir dil ve devrimci bir söylem de bulunmaktadır.

Âşık Veysel'in "Kara Toprak" şiirinde birçok edebi sanat bulunmaktadır: Kişileştirme (Teşhis). Kinaye. Hüsn-ü Talil. Aliterasyon. Tezat. Teşbih (Benzetme). Ayrıca, şiirde yöresel deyişler ve ozana özgü ifadeler de yer almaktadır.